L P

A I

STRATEGIA ROZWOJU SYSTEMU

BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 2022

- przyjęta uchwałą Rady Ministrów z dnia 9 kwietnia 2013 r. -

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie .......................................................................................................... 3

Streszczenie .............................................................................................................. 7

I. Diagnoza systemu bezpieczeństwa narodowego ............................................. 10

1. Uwarunkowania zewnętrzne – środowisko bezpieczeństwa............................................................. 10

2. Uwarunkowania wewnętrzne ............................................................................................................. 13

II. Wyzwania, trendy rozwojowe i wizja rozwoju systemu bezpieczeństwa

narodowego Rzeczypospolitej Polskiej ................................................................ 32

III. Cele strategii i kierunki interwencji .................................................................. 37

1. Układ celów ....................................................................................................................................... 37

2. Cele operacyjne i realizujące je kierunki interwencji ......................................................................... 38

Cel 1. Kształtowanie stabilnego międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa w wymiarze

regionalnym i globalnym .................................................................................................................... 38

Cel 2. Umocnienie zdolności państwa do obrony ................................................................................. 52

Cel 3. Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego .............................................. 71

Cel 4 Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa ........................................ 75

Cel 5. Tworzenie warunków do rozwoju zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego ....... 82

IV. System realizacji strategii ................................................................................ 88

1. Podmioty odpowiedzialne za wdrożenie i monitorowanie realizacji strategii oraz jej ocenę ............. 88

2. Dokumenty wdrożeniowe strategii ..................................................................................................... 94

3. Monitorowanie i ocena realizacji strategii, mechanizmy współdziałania zaangażowanych podmiotów

............................................................................................................................................................ 94

V. Ramy finansowe strategii .................................................................................. 96

Bibliografia ............................................................................................................................................. 98

Wykaz skrótów .................................................................................................................................... 100

Wprowadzenie

Zapewnienie bezpieczeństwa państwa oraz jego obywateli należy do żywotnych interesów

narodowych Rzeczypospolitej Polskiej. Bezpieczeństwo narodowe oznacza zdolność

państwa i jego społeczeństwa do zapewnienia warunków jego istnienia i rozwoju,

integralności terytorialnej, niezależności politycznej, stabilności wewnętrznej oraz jakości

życia. Zdolność ta jest kształtowana poprzez działania polegające na wykorzystaniu szans,

podejmowaniu wyzwań, redukowaniu ryzyka oraz eliminowaniu zagrożeń zewnętrznych i

wewnętrznych, co zapewnia trwanie, tożsamość, funkcjonowanie i swobody rozwojowe

państwa i narodu (społeczeństwa)

Na bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku przemożny wpływ wywierają procesy

zachodzące we współczesnym, globalnym środowisku bezpieczeństwa. Cechują się one

dużą dynamiką i złożonością zmian oraz występowaniem zagrożeń asymetrycznych, z

których najgroźniejsze to: terroryzm, proliferacja broni masowego rażenia i środków jej

przenoszenia, międzynarodowa przestępczość zorganizowana, zagrożenia w

cyberprzestrzeni. Potencjalnie mogą pojawić się także wyzwania, które – w przypadku braku

reakcji na nie – mogą przerodzić się w zagrożenia. Należą do nich takie zjawiska, jak:

destabilizacja systemu politycznego, źle funkcjonujące mechanizmy gospodarcze i

społeczne, masowe naruszanie praw człowieka, zubożenie społeczeństw, małe zasoby

wodne, degradacja środowiska naturalnego, klęski żywiołowe, rosnące zapotrzebowanie na

energię połączone z utrudnionym dostępem do surowców energetycznych, wyczerpujące się

zasoby metali rzadkich oraz problemy demograficzne. Głównych szans na utrwalanie

bezpieczeństwa narodowego należy upatrywać we wzmacnianiu roli Polski w Organizacji

Traktatu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej oraz budowie coraz lepszych relacji z

państwami sąsiednimi.

Przeciwdziałanie wszystkim potencjalnym zagrożeniom bezpieczeństwa wymaga posiadania

zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego, gwarantującego szybkie i

sprawne działanie w każdych warunkach oraz w reakcji na wszelkiego typu zagrożenia i

kryzysy. Konieczność przygotowania, utrzymywania i doskonalenia systemu bezpieczeństwa

narodowego przewiduje Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej z

13 listopada 2007 roku, która sformułowała definicję i stworzyła teoretyczne podstawy

funkcjonowania takiego systemu

. System bezpieczeństwa narodowego to całość sił,

środków oraz zasobów przeznaczonych przez państwo do realizacji zadań w dziedzinie

bezpieczeństwa, odpowiednio do tych zadań zorganizowana, utrzymywana i

przygotowywana, w którym wyróżnia się podsystem kierowania i szereg podsystemów

wykonawczych.

Zewnętrzne uwarunkowania bezpieczeństwa Polski, intensywny rozwój jej potencjału

gospodarczego oraz poszerzanie zaangażowania w aktywne kształtowanie

międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa, a także rosnąca „wrażliwość” otwartych

społeczeństw na współczesne zagrożenia, wymuszają stopniową optymalizację sił i środków

bezpieczeństwa narodowego w kierunku tworzenia zintegrowanego, kompleksowego

systemu bezpieczeństwa narodowego, umożliwiającego równoczesne wykorzystanie

elementów systemu obronnego państwa i systemu zarządzania kryzysowego

Zintegrowanie planowania i przygotowania komponentów wojskowych i cywilnych na każdym

poziomie reagowania, kompleksowe podejście do rozwiązywania sytuacji kryzysowych oraz

uregulowanie i przypisanie zadań w tym zakresie administracji publicznej, a także stworzenie

stabilnych podstaw ich finansowania, jest dźwignią wzrostu poziomu bezpieczeństwa

narodowego i skutecznym narzędziem jego realizacji.

Na podstawie, R. Zięba, J. Zając, Budowa zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego Polski

(ekspertyza sporządzona na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w ramach prac nad aktualizacją

średniookresowej strategii rozwoju kraju), Warszawa 2010.

Ibidem, str. 16.

Problematyka zarządzania kryzysowego została ujęta także w strategii Sprawne Państwo 2020.

Przyjęcie przez Radę Ministrów w 2009 roku nowych zasad prowadzenia polityki rozwoju

umożliwia zmianę dotychczasowego podejścia do polityki bezpieczeństwa państwa

i połączenia ją z polityką rozwoju społeczno-gospodarczego. Rządowy Plan uporządkowania

strategii rozwoju, zawierający koncepcję uporządkowania obowiązujących dokumentów

strategicznych

realizujących średnio- i długookresową strategię rozwoju kraju

, włączył

Strategię rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej do grona

dziewięciu zintegrowanych strategii rozwoju kraju. Rozwiązanie to stwarza szansę na

wzmocnienie warstwy realizacyjnej strategii i nadanie nowego impulsu pracom związanym

z budową zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego, w powiązaniu z rozwojem

społeczno-gospodarczym kraju.

Długookresowa strategia rozwoju kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności uznaje

zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego za warunek niezbędny dla

pomyślnego rozwoju Polski

. Podobne podejście prezentuje średniookresowa Strategia

Rozwoju Kraju 2020 (ŚSRK), uznając Utrwalanie bezpieczeństwa narodowego (I.3.4) za

jeden z priorytetowych kierunków interwencji publicznej w obszarze strategicznym Sprawne i

efektywne państwo. W szczególności ŚSRK wskazuje na potrzebę „podjęcia i szybkiego

zakończenia prac nad zintegrowanym systemem bezpieczeństwa państwa”

Realizację tego postulatu stanowi Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego

Rzeczypospolitej Polskiej 2022

. Określa ona warunki funkcjonowania oraz sposoby rozwoju

systemu bezpieczeństwa narodowego. Szczególną rolę w tym systemie odgrywają podmioty

odpowiedzialne za bezpieczeństwo zewnętrzne (służba dyplomatyczna, Siły Zbrojne RP,

służby specjalne), w powiązaniu z podmiotami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo

wewnętrzne. Z tego też względu główny obszar zainteresowania niniejszej strategii będzie

ukierunkowany na bezpieczeństwo zewnętrzne i militarne. Zintegrowanie Strategii rozwoju

systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 z innymi strategiami

rozwojowymi pozwala na wyłączenie z jej zasadniczego zakresu tematycznego innych

dziedzin bezpieczeństwa narodowego, takich jak: bezpieczeństwo ekonomiczne (w tym

energetyczne), obywatelskie, społeczne czy ekologiczne. Z uwagi na potrzebę specjalizacji i

konkretyzacji strategii rozwoju oraz ich wzajemną komplementarność, analiza tych dziedzin

bezpieczeństwa narodowego wraz ze wskazaniem ich celów i kierunków interwencji znalazły

się odpowiednio w Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki, strategii

Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko, strategii Sprawne Państwo 2020 oraz Strategii

rozwoju kapitału społecznego

Podstawą prawną, w oparciu o którą opracowane zostały strategie rozwoju jest art. 9 ustęp 3 ustawy z dnia

6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.).

Długookresowa strategia rozwoju kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności” (DSRK) wskazuje

główne trendy i wyzwania, wynikające zarówno z rozwoju wewnętrznego kraju, jak i zmian w jego otoczeniu

zewnętrznym oraz przedstawia kompleksową wizję rozwoju społeczno-gospodarczego kraju w perspektywie

do roku 2030, z uwzględnieniem wymiaru regionalnego i przestrzennego. Natomiast średniookresowa

strategia rozwoju kraju (ŚSRK) jest wiodącą strategią rozwojową, określającą podstawowe uwarunkowania,

cele i kierunki rozwoju kraju w wymiarze społecznym, gospodarczym, regionalnym i przestrzennym. ŚSRK

wyznacza obszary strategicznej interwencji o znaczeniu krajowym i ponadregionalnym, a także strategiczne

inwestycje, które następnie zostają uwzględnione w innych strategiach rozwoju i programach. Dzięki temu

zapewniona zostaje integracja polityki przestrzennej z polityką regionalną oraz koncentracja działań

prorozwojowych państwa na kluczowych obszarach tematycznych i przestrzennych. Obowiązującą ŚSRK jest

Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo, przyjęta

uchwałą nr 157 Rady Ministrów z dnia 25 września 2012 r. (M. P. z 2012 r., poz. 882).

DSRK, s. 19.

ŚSRK, s. 54, 152.

W związku z koniecznością zharmonizowania horyzontu czasowego strategii z horyzontem dokumentów

wykonawczych z obszaru planowania obronnego (determinowanego przez cykl planistyczny NATO), dla

niniejszej strategii przyjęto horyzont do roku 2022.

Pozostałe strategie rozwoju także dotyczą – choć w mniejszym stopniu – różnych aspektów dziedzin

bezpieczeństwa narodowego. Należą do nich Strategia rozwoju transportu, Krajowa strategia

rozwoju regionalnego – Regiony – miasta – obszary wiejskie, Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa

i rybactwa oraz Strategia rozwoju kapitału ludzkiego. Powiązania SRSBN RP z pozostałymi zintegrowanymi

strategiami rozwoju ilustruje tabela 1.

Dla Strategii rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej

2022, wpisanej w rządowy system zarządzania rozwojem kraju, bazą koncepcyjną pozostaje

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, zatwierdzana przez

Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

. Obydwie strategie są merytorycznie spójne, różnią

się zaś poziomem konkretyzacji i podejściem metodologicznym. Równolegle z wejściem w

życie niniejszej strategii traci ważność Strategia obronności Rzeczypospolitej Polskiej.

oraz

Strategia udziału Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w operacjach międzynarodowych

Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 jest

także skorelowana z najważniejszymi dokumentami strategicznymi Sojuszu

Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa - Koncepcją

Strategiczną NATO i Europejską Strategią Bezpieczeństwa

. Działania naprawcze ujęte w

III rozdziale i dotyczące umocnienia zdolności państwa do obrony są zgodne z Głównymi

kierunkami rozwoju Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich przygotowań do obrony

państwa na lata 2013-2022, przyjętymi przez Prezydenta RP w dniu 8 listopada 2011 r.

Kierunki działań niniejszej strategii będą zorientowane na dwie naczelne zasady:

efektywności i spójności – stąd też jej głównym celem będzie Wzmocnienie efektywności

i spójności systemu bezpieczeństwa narodowego. Efektywność będzie osiągana poprzez

podnoszenie sprawności zasadniczych elementów systemu bezpieczeństwa narodowego

– służyć temu będzie realizacja celu pierwszego Kształtowanie stabilnego

międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa w wymiarze regionalnym i globalnym, celu

drugiego Umocnienie zdolności państwa do obrony oraz celu trzeciego Rozwój odporności

na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego. Dzięki realizacji celu czwartego Zwiększenie

integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa i piątego Tworzenie warunków do

rozwoju zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego zapewniona zostanie

spójność systemu bezpieczeństwa narodowego (na zewnątrz i do wewnątrz).

Zaproponowane działania z zakresu spójności będą realizowane etapowo – w pierwszej

kolejności będą ukierunkowane na zwiększanie współpracy i koordynacji, w dalszej – na

integrację. Cele 1, 2 i 3 mają zatem charakter operacyjny (wykonawczy), zaś cele 4 i 5 –

systemowo-koordynacyjny.

Obowiązująca Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej została zatwierdzona przez

Prezydenta RP w dniu 13 listopada 2007 r.

Strategia obronności Rzeczypospolitej Polskiej. Strategia sektorowa do Strategii Bezpieczeństwa Narodowego

Rzeczypospolitej Polskiej, przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 23 grudnia 2009 r.

Przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 13 stycznia 2009 r.

Koncepcja Strategiczna NATO (przyjęta na szczycie NATO w Lizbonie, w dniu 19 listopada 2010 r.),

Bezpieczna Europa w Lepszym Świecie. Europejska Strategia Bezpieczeństwa (przyjęta na spotkaniu szefów

rządów w Brukseli, w dniu 12 grudnia 2003 r.).

Rysunek 1. Miejsce Strategii rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP w hierarchii

dokumentów strategicznych

Tabela 1. Powiązanie Strategii rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP z innymi

zintegrowanymi strategiami rozwoju

Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego

Rzeczypospolitej Polskiej

Pozostałe zintegrowane strategie rozwoju

Cele

Strategia innowacyjności i

efektywności gospodarki

Strategia rozwoju kapitału

ludzkiego

Strategia rozwoju transportu

Bezpieczeństwo energetyczne i

środowisko

Sprawne Państwo

Strategia rozwoju kapitału

społecznego

Krajowa strategia rozwoju

regionalnego

Strategia zrównoważonego

rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa

Cel 1

Kształtowanie stabilnego międzynarodowego środowiska

bezpieczeństwa w wymiarze regionalnym i globalnym

Cel 2

Umocnienie zdolności państwa do obrony

Cel 3

Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa

narodowego

Cel 4

Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką

bezpieczeństwa

Cel 5

Tworzenie warunków do rozwoju zintegrowanego systemu

bezpieczeństwa narodowego

Źródło: Opracowanie własne MON.

Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju

Średniookresowa strategia rozwoju kraju

Krajowa

strategia

rozwoju

regionalnego

Sprawne

Państwo

Bezpie-

czeństwo

energetyczne

i środowisko

Strategia

rozwoju

transportu

Strategia

innowacyjności

i efektywności

gospodarki

Strategia

rozwoju kapitału

społecznego

Strategia rozwoju

systemu

bezpieczeństwa

narodowego RP

Strategia

rozwoju

kapitału

ludzkiego

Strategia

zrównoważone-

go rozwoju wsi,

rolnictwa i

rybactwa

Długookresowa strategia rozwoju kraju

Strategia

Bezpieczeństwa

Narodowego RP

Źródło: Opracowanie własne MON.

Streszczenie

Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022

(SRSBN RP) określa warunki funkcjonowania i sposoby rozwoju systemu bezpieczeństwa

narodowego, podnoszące jego efektywność i spójność w perspektywie średniookresowej. W

horyzoncie obowiązywania dokumentu akcent strategiczny położony jest na tworzenie

zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego, opartego na sojuszniczych i

bilateralnych zabezpieczeniach oraz stopniowo rozbudowywanym własnym potencjale

cywilno-militarnym. Jest to realizacja postulatu średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju

2020, która w obszarze strategicznym Sprawne i efektywne państwo wskazuje na potrzebę

„podjęcia i szybkiego zakończenia prac nad zintegrowanym system bezpieczeństwa

państwa".

SRSBN RP jest dokumentem nowej generacji uwzględniającym wymogi nowoczesnego

systemu zarządzania rozwojem kraju. Po raz pierwszy strategia z obszaru bezpieczeństwa

narodowego została opracowana w powiązaniu z polityką społeczno-gospodarczą

kraju oraz w oparciu o metodologię umożliwiającą realizację zawartych w niej zamierzeń.

Strukturę SRSBN RP określiła zaktualizowana ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach

prowadzenia polityki rozwoju, natomiast zakres merytoryczny strategii został wskazany w

przyjętym przez Radę Ministrów Planie uporządkowania strategii rozwoju. Dlatego też

SRSBN RP koncentruje się na bezpieczeństwie zewnętrznym i militarnym – jej zintegrowanie

z pozostałymi strategiami rozwojowymi pozwoliło na wyłączenie z jej zasadniczego zakresu

tematycznego innych dziedzin bezpieczeństwa narodowego, takich jak: bezpieczeństwo

ekonomiczne (w tym energetyczne), obywatelskie, społeczne, żywnościowe czy ekologiczne.

Diagnoza systemu bezpieczeństwa narodowego analizuje uwarunkowania zewnętrzne i

wewnętrzne (rozdział I). Ocena środowiska bezpieczeństwa Polski wskazuje na dobre

wykorzystanie szans wynikających z członkostwa naszego kraju w organizacjach

międzynarodowych. Problemem wymagającym wzmożonego wysiłku jest natomiast

transsektorowy i asymetryczny charakter współczesnych zagrożeń oraz nieprzewidywalność

rozwoju środowiska bezpieczeństwa. Pozytywnie oceniono działania poszczególnych

elementów systemu bezpieczeństwa narodowego, choć wskazano na konieczność dalszych

usprawnień. Za poważne ograniczenie uznano niewielką ilość systemowych rozwiązań

integrujących bezpieczeństwo narodowe. Nadal wskazane jest wzmacnianie roli i znaczenia

strategii w naszym systemie prawnym oraz odchodzenie od sektorowego podejścia do

kwestii bezpieczeństwa.

W oparciu o diagnozę przedstawione są wyzwania i wizja rozwoju systemu

bezpieczeństwa narodowego RP. Optymalizacja sił i środków bezpieczeństwa narodowego

oznaczać będzie efektywne wykorzystanie potencjałów tkwiących w systemie obronnym

państwa i systemie zarządzania kryzysowego. Wizja rozwoju systemu bezpieczeństwa

zakłada, że do roku 2022 Polska będzie krajem o wysokim poziomie bezpieczeństwa,

aktywnie kreującym politykę zagraniczną, dysponującym nowoczesną obroną narodową i

skutecznymi służbami specjalnymi.

Za cel główny SRSBN RP uznano wzmocnienie efektywności i spójności systemu

bezpieczeństwa narodowego, który powinien być zdolny do identyfikacji i eliminacji źródeł,

przejawów oraz skutków zagrożeń bezpieczeństwa narodowego. Efektywność zostanie

osiągnięta poprzez podnoszenie sprawności zasadniczych elementów systemu

bezpieczeństwa narodowego, spójność – poprzez zwiększanie integracji między politykami

publicznymi a polityką bezpieczeństwa oraz wzmacnianie współpracy i koordynacji, a

docelowo osiągnięcie integracji wewnątrz systemu bezpieczeństwa narodowego.

Cele operacyjne stanowią rozwinięcie celu głównego w dziedzinach posiadających kluczowe

znaczenie dla bezpieczeństwa. Pierwszy cel to kształtowanie stabilnego

międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa w wymiarze regionalnym i globalnym

przez pogłębianie współpracy międzynarodowej, służącej umacnianiu istotnych z polskiej

perspektywy instytucji międzynarodowych, rozwojowi przyjaznych stosunków z sąsiadami

oraz budowie prestiżu i pozycji międzynarodowej kraju. Priorytetem celu 1 jest zwiększenie

skuteczności realizacji polskich priorytetów w NATO i UE oraz dbanie o sprawność

mechanizmów sojuszniczych. W tym obszarze najistotniejsze będą działania na rzecz

wzmacniania obrony kolektywnej w ramach NATO oraz pogłębiania współpracy z partnerami

z Europy Wschodniej w ramach UE i NATO. Priorytetem będzie też podnoszenie

efektywności współpracy dwustronnej i wielostronnej, zwłaszcza z USA oraz w formule

Trójkąta Weimarskiego i Grupy Wyszehradzkiej. Współtworzenie stabilnego środowiska

bezpieczeństwa będzie wymagało też zwiększania skuteczności prawa międzynarodowego i

instytucji międzynarodowych oraz sprawnego wykorzystania instrumentów

międzynarodowych w zakresie nieproliferacji broni masowego rażenia i środków jej

przenoszenia, kontroli zbrojeń i rozbrojenia, środków budowy zaufania i bezpieczeństwa czy

pomocy rozwojowej.

Drugi cel wpisuje się w powinności konstytucyjne oraz zobowiązania sojusznicze i dotyczy

umacniania zdolności państwa do obrony. W ostatnich latach zaszło wiele zmian w

organizacji obrony narodowej powodujących, że jest ona postrzegana w szerszych niż

tradycyjnie kategoriach. Zmiany w środowisku bezpieczeństwa oraz postęp technologiczny

spowodowały, że dzisiaj obronność stanowi sumę wszystkich militarnych i niemilitarnych

przedsięwzięć, mających na celu zapobieganie i przeciwstawienie się polityczno-militarnym

zagrożeniom bezpieczeństwa narodowego. Realizacja priorytetów i kierunków interwencji

celu 2 zapewni Polsce ochronę żywotnych interesów narodowych oraz silną pozycję na

arenie międzynarodowej, a zwłaszcza w NATO i UE. Priorytetowe znaczenie w tym obszarze

ma kontynuacja budowy profesjonalnych i nowoczesnych Sił Zbrojnych RP. Będzie ona

realizowana poprzez ich modernizację techniczną i podnoszenie poziomu wyszkolenia oraz

doskonalenie struktur organizacyjnych, w tym systemu kierowania i dowodzenia.

Skuteczne siły zbrojne potrzebują wsparcia sektora cywilnego, który współuczestniczy w

przygotowaniach obronnych państwa. Priorytetowe znaczenie będzie miała rozbudowana

współpraca z polskim przemysłem obronnym i związanym z nim potencjałem

naukowo-badawczym oraz aktywniejszy ich udział w międzynarodowych programach i

inicjatywach. Podniesie to konkurencyjność i innowacyjność krajowego przemysłu obronnego

oraz jego zdolności eksportowe, a w konsekwencji zwiększy poziom nowoczesności polskiej

gospodarki oraz zapewni nowe miejsca pracy. W kontekście zapewnienia ciągłości

funkcjonowania państwa w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa istotne

będzie doskonalenie pozamilitarnych przygotowań obronnych. Niezmiennie ważne

pozostaną działania cywilnych i wojskowych służb specjalnych, ukierunkowane na

zwiększenie ich efektywności i spójności, zwłaszcza w obszarze rozpoznania i ochrony przed

współczesnymi zagrożeniami.

Trzeci cel jest zorientowany na rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa

narodowego, w tym na sytuacje nadzwyczajne i nieprzewidziane zdarzenia. Dotyczy tej

sfery aktywności państwa, która nie mieści się w tradycyjnej klasyfikacji podsystemów

wykonawczych czy działów administracji rządowej i ma charakter międzysektorowy. Będzie

on realizowany głównie poprzez wzmocnioną ochronę infrastruktury krytycznej oraz

budowę systemu rezerw strategicznych. Przedstawione w strategii kierunki interwencji

poprawią współpracę między operatorami infrastruktury krytycznej i organami administracji

publicznej oraz zwiększą efektywność, adekwatność i spójność systemu rezerw

strategicznych.

Obszarem zainteresowania czwartego celu jest zwiększenie integracji polityk

publicznych z polityką bezpieczeństwa. Zgrupowane wokół tego celu priorytety i kierunki

interwencji z jednej strony przedstawiają działania sektora bezpieczeństwa na rzecz

wzmacniania realizacji celów polityki rozwoju, z drugiej – pokazują możliwości wykorzystania

potencjału społeczeństwa obywatelskiego na rzecz bezpieczeństwa. Istotne zatem będzie

umacnianie powiązań między bezpieczeństwem narodowym a obszarem edukacji, ochrony

dziedzictwa narodowego, wspierania zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu, ochrony

środowiska, infrastruktury, planowania przestrzennego i rozwoju regionalnego. Wraz z

rosnącą wagą kapitału społecznego dla funkcjonowania państwa ważne będzie też

wspieranie współpracy z partnerami społecznymi działającymi na rzecz bezpieczeństwa

narodowego i obronności.

Cel piąty, najważniejszy dla sukcesywnej konsolidacji narodowego potencjału

bezpieczeństwa, zorientowany jest na tworzenie warunków rozwoju zintegrowanego

systemu bezpieczeństwa narodowego. Przedstawione tu propozycje zmian mają

najbardziej horyzontalny i systemowy charakter. Priorytetem celu 5 jest doskonalenie

systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym. Rozwój zintegrowanego systemu

bezpieczeństwa narodowego będzie wymagał też efektywniejszego wykorzystania

potencjałów tkwiących w systemie obronnym państwa i systemie zarządzania kryzysowego.

Konieczna będzie zatem większa integracja procesów planistycznych oraz intensyfikacja

monitorowania i oceny rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego. Służyć temu będą

cykliczne przeglądy bezpieczeństwa narodowego. Zidentyfikowane w diagnozie wyzwania

związane z negatywnymi zjawiskami w cyberprzestrzeni wymagają wprowadzenia

zaproponowanych w celu 5 strategii zabezpieczeń zasobów teleinformatycznych

administracji publicznej i państwowej. Rozwijana też będzie Sieć Łączności Rządowej

służąca komunikacji upoważnionych osób na wypadek sytuacji kryzysowych.

System realizacji strategii określa obszary zadaniowe głównych podmiotów

odpowiedzialnych za realizację strategii oraz dokumenty wdrożeniowe. Za bazę

monitorowania realizacji celów SRSBN RP przyjęto system wskaźników, które posłużą

działaniom analitycznym i ewaluacyjnym, umożliwiającym obserwacje zachodzących zmian

pod kątem skuteczności i efektywności realizowanych interwencji. Przewidywane jest

opracowywanie cyklicznych sprawozdań i informacji przedstawiających stopień realizacji

strategii. Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP 2022 będzie podlegać

okresowej aktualizacji, co najmniej raz na 4 lata. Podstawę do aktualizacji może stanowić

poważna zmiana w środowisku bezpieczeństwa Polski lub nowe, istotne rozwiązania

dotyczące rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego.

Koordynatorem wdrażania strategii jest Minister Obrony Narodowej, działający w imieniu

Prezesa Rady Ministrów. Rolą koordynatora jest między innymi coroczne przekazywanie

Ministrowi Rozwoju Regionalnego sprawozdania o stanie wdrażania strategii za rok

poprzedni, stanowiącego wkład do informacji o realizacji celów średniookresowej strategii

rozwoju kraju. Pierwsze sprawozdanie z wdrażania SRSBN RP będzie przedstawione w

2014 r.

Ramy finansowe strategii obrazują zakres publicznych środków przeznaczonych na

realizację celów strategii. Finansowanie zadań z zakresu obronności realizowane będzie

poprzez wykorzystanie środków pochodzących z budżetu państwa w ramach funkcji 11.,

wspartych środkami Funduszu Modernizacji Sił Zbrojnych. Z kolei działania na rzecz

stabilnego międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa finansowane będą w ramach

funkcji 15. budżetu państwa.

Strategia zawiera także bibliografię oraz wykaz skrótów. W załączniku przedstawiono

Sprawozdanie z przebiegu konsultacji społecznych projektu strategii.

I. Diagnoza systemu bezpieczeństwa narodowego

1. Uwarunkowania zewnętrzne – środowisko bezpieczeństwa

1.1. Kontekst strategiczny

Kluczowym czynnikiem decydującym o kształcie obecnych stosunków międzynarodowych są

procesy globalizacyjne, przejawiające się w stałym rozwoju swobody przepływu idei,

towarów, usług, kapitału i osób. Następstwa tych procesów mają dwoistą naturę.

Globalizacja przyczynia się do podniesienia poziomu rozwoju cywilizacyjnego w skali

ogólnoświatowej, ale też do znacznego pogłębienia różnic rozwojowych pomiędzy

państwami oraz wewnątrz społeczeństw. Złożona sieć powiązań gospodarczych,

politycznych i komunikacyjnych usposabia państwa i narody świata do pokojowej

współpracy, kreując zarazem nowe obszary i możliwości konfrontacji

Obecny poziom zintegrowania światowego życia ekonomicznego powoduje, iż gwałtowne

zmiany, załamania koniunktury i kryzysy zachodzące nie tylko w najbliższym otoczeniu

Polski, ale i w innych rejonach świata, mogą oddziaływać negatywnie na stabilność polskiej

gospodarki, a tym samym bezpieczeństwa państwa. Kryzys gospodarczy ostatnich lat

istotnie wpłynął na globalną sytuację w sferze bezpieczeństwa, spowalniając lub niwelując

wzrost gospodarczy licznej grupy państw, w tym także bliskich partnerów i sojuszników

Polski.

Przeniesieniu centrum globalnego układu sił z rejonu euroatlantyckiego w rejon Azji

i Pacyfiku towarzyszyć będzie stopniowa ewolucja znaczenia i możliwości globalnego

oddziaływania Chin, Indii, Brazylii i innych wschodzących potęg. Państwa „Zachodu” wciąż

przewodzą w wielu dziedzinach, jednak model autorytarny staje się w oczach niektórych

państw i ich przywódców realną alternatywą dla zachodniego uniwersalizmu.

Rosnące zapotrzebowanie na surowce energetyczne sprawia, że używane są one do

wywierania nacisku politycznego i coraz częściej zastępują siłę militarną w realizacji celów

polityki państwa. Napięcia wywołane czasowymi ograniczeniami w dostawach gazu do

niektórych krajów wskazują na słabość rynku energetycznego i negatywny wpływ polityki na

gospodarkę. Również istotnym wyzwaniem o dynamicznym charakterze mogą stać się

ulegające wyczerpaniu zasoby metali rzadkich.

Potencjalnym zagrożeniem pozostają: rosnąca liczba państw upadających i upadłych,

napięcia i konflikty w rejonach o obniżonej stabilności w obszarze euroatlantyckim lub jego

sąsiedztwie, terroryzm, międzynarodowa przestępczość zorganizowana, negatywne zjawiska

w cyberprzestrzeni oraz sytuacje kryzysowe w następstwie katastrof naturalnych lub

wywołanych działalnością człowieka.

Współczesny świat nie pozostaje bezbronny w obliczu globalnych wyzwań i zagrożeń.

Społeczność międzynarodowa, w tym Polska, dysponuje szerokim spektrum możliwości

umacniania swojego bezpieczeństwa. Jednym z najważniejszych instrumentów

kształtujących środowisko bezpieczeństwa jest Sojusz Północnoatlantycki. Historycznie

wyjątkową skuteczność Sojusz zawdzięcza z jednej strony swemu potencjałowi militarnemu

oraz szerokiemu spektrum instrumentów działania, z drugiej zaś jedności wynikającej ze

wspólnoty wartości. Priorytetowe znaczenie ma zapewnienie odpowiedniej równowagi w

hierarchii zadań i aktywności Sojuszu między jego funkcjami pierwotnymi (kolektywna

obrona, forum konsultacji), a rolą stabilizatora sytuacji międzynarodowej przez współpracę

partnerską i operacje spoza art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego (TP). Warunkiem tego jest

zagwarantowanie należytej wiarygodności zobowiązań sojuszniczych, m.in. poprzez

rozmaite formy wzmacniania obrony kolektywnej (plany ewentualnościowe, ćwiczenia, Siły

Odpowiedzi NATO, rozbudowa infrastruktury obronnej). W tym kontekście szczególnie

Szerzej zobacz Europejska Strategia Bezpieczeństwa, str. 2.

ważnym jest wypełnienie sojuszniczych zobowiązań wynikających z art. 3 Traktatu

Północnoatlantyckiego, który wprost nakazuje utrzymanie i rozwijanie swoich indywidualnych

i zbiorowych zdolności do odparcia zbrojnej napaści.

Czynnikiem o ogromnym znaczeniu dla umacniania bezpieczeństwa w regionie

euroatlantyckim są postępy integracji europejskiej. Dzięki wyjątkowemu charakterowi

wszechstronnej współpracy w jej ramach, rozwój Unii Europejskiej trwale zwiększa

stabilność europejską we wszystkich jej wymiarach. Rozwój instrumentów współpracy z

partnerami wpływa stabilizująco na regiony sąsiadujące oraz przyczynia się do wzrostu

wzajemnego zaufania. Przyjęcie Traktatu Lizbońskiego

otwiera nowe możliwości dalszego

przyspieszenia i pogłębienia procesów integracyjnych, a pełne wykorzystanie jego potencjału

może doprowadzić w przyszłości do powstania wspólnej obrony UE i dostarczenia Polsce

dodatkowych gwarancji bezpieczeństwa.

Wciąż w korzystnym kierunku z polskiej perspektywy przebiega rozwój regionalnego

środowiska bezpieczeństwa w Europie. W skali kontynentu stale rośnie zakres

i intensywność współpracy międzynarodowej, której solidne podstawy instytucjonalne dają

Sojusz Północnoatlantycki, Unia Europejska, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy

w Europie (OBWE) oraz inne struktury regionalne i subregionalne. Nadal dokonuje się też

postęp procesów demokratyzacji i transformacji gospodarczej, szczególnie w Europie

Południowej. Pewne obawy budzi utrzymywanie się w niektórych państwach regionu nie

w pełni demokratycznych porządków prawnych, jak również okresowe ujawnianie się w

polityce części krajów postaw konfrontacyjnych. Utrzymanie stabilności regionalnego ładu

bezpieczeństwa w Europie jest w znacznym stopniu uzależnione od nowelizacji reżimów

kontroli zbrojeń i rozbrojenia oraz środków budowy zaufania i bezpieczeństwa, ustalonych

w Traktacie o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie (Traktacie CFE)

, Traktacie

o otwartych przestworzach

oraz Dokumencie Wiedeńskim 1999

Analiza charakteru współczesnego środowiska bezpieczeństwa międzynarodowego

wskazuje, że w perspektywie najbliższych lat główne wyzwania i zagrożenia dla Polski będą

związane z:

- dynamiką relacji w ramach NATO i UE oraz skalą zaangażowania Stanów Zjednoczonych

Ameryki w bezpieczeństwo europejskie;

- dynamiką przemian reżimów kontroli zbrojeń i rozbrojenia zwiększających ich skuteczność;

- dynamiką relacji dwustronnych i wielostronnych;

- zapewnieniem skuteczności prawa międzynarodowego;

- oddziaływaniem konfliktów lokalnych na bezpieczeństwo światowe;

- międzynarodowym terroryzmem i zorganizowaną przestępczością międzynarodową;

- postępującą proliferacją broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia.

1.2. Szanse dla bezpieczeństwa Polski

Wymienione powyżej procesy i zjawiska kształtujące międzynarodowe środowisko

bezpieczeństwa w znaczący sposób oddziaływują na bezpieczeństwo Polski. Dodatkowo, na

bezpieczeństwo naszego kraju wpływają też czynniki o charakterze regionalnym

i lokalnym.

Członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Sojuszu Północnoatlantyckim i Unii

Europejskiej stanowi gwarancję bezpieczeństwa państwa oraz oferuje możliwość

Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, Dz.

Urz. UE C z 17 grudnia 2007 r. Nr 306, str. 1. z późn. zm.

Traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie, podpisany w Paryżu w dniu 19 listopada 1990 r.

(Dz. U. z 1995 r. Nr 15, poz. 73).

Traktat o Otwartych Przestworzach, sporządzony w Helsinkach w dniu 24 marca 1992 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr

103, poz. 1127).

Dokument Wiedeński 1999 z negocjacji w sprawie środków budowy zaufania i bezpieczeństwa, przyjęty

w Stambule w dniu 16 listopada 1999 r.

wielowymiarowego rozwoju i wzrostu roli Polski na arenie międzynarodowej. Szansą polskiej

polityki bezpieczeństwa jest także budowa dobrych relacji z sąsiednimi państwami – z

wieloma naszymi sąsiadami i partnerami dążymy do ustanowienia i realizacji partnerstwa

strategicznego. Szczególnym obszarem zainteresowania Polski pozostają państwa Europy

Wschodniej, z którymi zacieśniamy relacje w ramach stosunków dwustronnych oraz

współpracy NATO i UE. W polskim interesie leży zapewnienie wpływu na ewolucję NATO i

Unii Europejskiej oraz zachowanie i poprawę potencjału tych struktur.

Kolejnej szansy dla bezpieczeństwa zarówno Polski, jak i całego świata należy upatrywać

w umacnianiu prawa międzynarodowego i zapewnieniu jego powszechnego

poszanowania, rozwoju norm prawnych i mechanizmów wykonawczych, które będą

skutecznymi narzędziami w zwalczaniu nowych zagrożeń, zwłaszcza związanych

z proliferacją broni masowego rażenia, terroryzmem, przestępczością zorganizowaną oraz

zjawiskiem państw upadłych. Ważną formą współpracy pozwalającą eliminować źródła wielu

zagrożeń dla bezpieczeństwa międzynarodowego jest pomoc rozwojowa.

1.3. Zagrożenia i wyzwania bezpieczeństwa Polski

Korzystny kształt środowiska bezpieczeństwa międzynarodowego oraz polskie powiązania

sojusznicze prowadzą do tego, iż obecnie i w najbliższej przyszłości prawdopodobieństwo

konwencjonalnej agresji zbrojnej jest małe. Nie można jednak całkowicie wykluczyć

pojawienia się w pobliżu granic Rzeczypospolitej Polskiej sytuacji użycia siły bądź groźby jej

użycia. Ponadto - zważywszy na występowanie w sąsiedztwie Polski znaczących

potencjałów militarnych, w tym niekonwencjonalnych - Polska utrzymywać i rozwijać będzie

zdolności pozwalające na skuteczną reakcję na tego rodzaju zagrożenia. Jednocześnie dbać

będzie o utrzymywanie otwartości, przejrzystości i przewidywalności działalności wojskowej,

zapewnianych przez system kontroli zbrojeń oraz regionalnych środków budowy zaufania

i bezpieczeństwa.

Zagrożeniem dla bezpieczeństwa Polski jest podważanie skuteczności międzynarodowego

systemu przeciwdziałania proliferacji broni masowego rażenia. Równie groźny jest

międzynarodowy terroryzm

- choć zagrożenie terrorystyczne w Polsce utrzymuje się na

niskim poziomie, często dotyczy obywateli polskich przebywających w niestabilnych

rejonach, a przede wszystkim żołnierzy uczestniczących w zagranicznych misjach

wojskowych. Nie można też wykluczyć podejmowania przez terrorystów prób

przeprowadzenia zamachu terrorystycznego na terytorium państwa członkowskiego UE.

Stałym zagrożeniem bezpieczeństwa narodowego Polski są także działania obcych służb

specjalnych zmierzające do pozyskania informacji z zakresu wywiadu gospodarczego,

politycznego i naukowo-technicznego.

Różnice w postrzeganiu wyzwań i zagrożeń bezpieczeństwa oraz własnych korzyści

przez członków NATO i UE w połączeniu z niejasnym i nieprzewidywalnym rozwojem

środowiska bezpieczeństwa mogą stanowić poważne wyzwanie dla tej międzynarodowej

wspólnoty. Niepokój mogłaby budzić ewolucja Sojuszu Północnoatlantyckiego, który z

regionalnej organizacji bezpieczeństwa coraz częściej staje się sojuszem o globalnym

oddziaływaniu. Sytuacja ta mogłaby skutkować osłabieniem sojuszniczych zobowiązań dla

Polski. Podobnym wyzwaniem staje się koncentracja zainteresowania Stanów

Zjednoczonych na regionach pozaeuropejskich

Kolejnym wyzwaniem dla polskiej i europejskiej polityki bezpieczeństwa jest zdefiniowanie

znaczenia i miejsca Unii Europejskiej na scenie globalnej, szczególnie w świetle

istniejących dysproporcji pomiędzy zdolnościami UE w sferze gospodarczej, a brakiem

realnych instrumentów w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Mimo, iż Traktat

Problematyce terroryzmu międzynarodowego poświęcony jest Narodowy Program Antyterrorystyczny RP na

lata 2012-2016. Dokument ten jest dokumentem wykonawczym strategii Sprawne Państwo 2020.

Strategiczne wytyczne w dziedzinie obronności – Sustaining US global leadership: Priorities for 21st century

defense, Waszyngton, styczeń 2012 r.

Lizboński daje jej instrumenty pozwalające skutecznie oddziaływać na procesy globalne, to

jednak stopień ich wykorzystania w dużej mierze uzależniony jest od woli politycznej państw

członkowskich.

Osłabienie sytemu organizacji międzynarodowych (w tym Organizacji Narodów

Zjednoczonych), jak również międzynarodowych reżimów kontroli zbrojeń, rozbrojenia

i nieproliferacji, które nie wykazują wystarczającej efektywności, należy uznać za wyzwanie

dla polskiej, jak i globalnej polityki bezpieczeństwa. Dla Europy szczególnie ważne jest

wypracowanie nowego reżimu kontroli zbrojeń konwencjonalnych - dotychczasowy system,

oparty na Traktacie CFE, został zakwestionowany przez jedno z państw-stron.

W ostatnich latach narastają wyzwania dla bezpieczeństwa energetycznego Polski, które

wpływa na funkcjonowanie wszystkich sektorów krajowej gospodarki. Sektor energetyczny,

ze względu na kluczowe znaczenie dla funkcjonowania gospodarki, ma bezpośredni wpływ

także na zdolności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej

. Uzależnienie od dostaw gazu

ziemnego i ropy naftowej z jednego źródła oraz ograniczone zdolności transportowania i

magazynowania nośników energetycznych, wymiernie obniżają odporność naszego kraju na

sytuacje kryzysowe, związane z bezpieczeństwem energetycznym i wywołane przez czynniki

natury politycznej bądź technicznej.

Poważnym wyzwaniem dla Polski pozostaje przeciwdziałanie i zwalczanie negatywnych

zjawisk w cyberprzestrzeni, międzynarodowej przestępczości zorganizowanej

zagrożeń wywołanych oddziaływaniem sił natury (powodzi, długotrwałych susz i

powstałych w ich wyniku lokalnych deficytów wody, wielkoobszarowych pożarów,

huraganowych wiatrów, osuwisk ziemi i spływów błotnych czy epidemii chorób zakaźnych)

lub działalnością człowieka (awarie techniczne, katastrofy komunikacyjne).

Istotnym wyzwaniem dla bezpieczeństwa narodowego jest zapewnienie bezpieczeństwa

żywnościowego na poziomie gwarantującym co najmniej minimalną samowystarczalność

żywnościową państwa, do czego niezbędne jest utrzymanie odpowiedniej bazy produkcyjnej

w sektorze rolno-żywnościowym. Także bezpieczeństwo żywności w sensie jakościowym

zyskuje na znaczeniu wraz z nasileniem występowania rozmaitych zagrożeń sanitarnych,

fitosanitarnych i weterynaryjnych, ściśle związanych, m.in. ze wzrostem przepływów

handlowych artykułów żywnościowych

2. Uwarunkowania wewnętrzne

2.1. System bezpieczeństwa narodowego

Skuteczna realizacja celów polityki bezpieczeństwa wymaga utrzymywania i rozwoju przez

Rzeczypospolitą Polską systemu bezpieczeństwa narodowego, zintegrowanego

z sojuszniczym systemem bezpieczeństwa poprzez wspólne procedury działania

w sytuacjach kryzysowych i w czasie wojny oraz udział w sojuszniczym planowaniu

obronnym. System bezpieczeństwa narodowego ma na celu odpowiednie przygotowanie

i wykorzystanie sił oraz środków będących w dyspozycji państwa do przeciwdziałania

zagrożeniom godzącym w przetrwanie narodu i państwa, integralność terytorialną,

niezależność polityczną i suwerenność, sprawne funkcjonowanie instytucji państwa oraz

rozwój społeczno-gospodarczy. Jest on systemem obejmującym zarówno elementy

bezpieczeństwa zewnętrznego, jak i wewnętrznego, ukierunkowanym na zapewnienie

bezpieczeństwa narodowego w powiązaniu z rozwojem społeczno-gospodarczym kraju

Na podstawie A. Gradziuk, W. Lach, E. Posel-Częścik, K. Sochacka, Co to jest bezpieczeństwo energetyczne

państwa?, Biuletyn Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, Seria Z, Nr 103-2002, str. 705-708.

Problematyce przestępczości zorganizowanej poświęcony jest Krajowy program przeciwdziałania i zwalczania

przestępczości zorganizowanej na lata 2012-2016, który jest programem wykonawczym strategii Sprawne

Państwo.

Szerzej problematykę bezpieczeństwa żywnościowego porusza Strategia zrównoważonego rozwoju wsi,

rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020, przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 25 kwietnia 2012 r.

Środki polityki bezpieczeństwa, rozumiane jako zasoby i instrumenty, są generowane i używane przez

państwo, a rozwój społeczno-gospodarczy zapewnia dostępność tych środków. Zatem wzmacnianie

Procesy integracyjne w sferze bezpieczeństwa stały się myślą przewodnią wydanej w 2007

roku Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP. Zgodnie z jej zapisami, system

bezpieczeństwa narodowego tworzą wszystkie odpowiedzialne za bezpieczeństwo w

świetle Konstytucji RP i właściwych ustaw organy oraz instytucje należące do władz

ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, w tym Parlament, Prezydent RP, Prezes Rady

Ministrów, Rada Ministrów, centralne organy administracji rządowej oraz inne państwowe

urzędy centralne i instytucje państwowe. Istotnymi jego elementami są siły zbrojne oraz

służby i instytucje rządowe zobowiązane do zapobiegania i przeciwdziałania zagrożeniom

zewnętrznym, zapewnienia bezpieczeństwa publicznego, prowadzenia działań ratowniczych

oraz ochrony ludności i mienia w sytuacjach nadzwyczajnych, a także władze samorządowe

oraz inne podmioty prawne, w tym przedsiębiorcy tworzący przemysłowy potencjał obronny

oraz realizujący zadania z zakresu obronności państwa

Wspomniana strategia precyzuje, że system bezpieczeństwa narodowego składa się z

podsystemu kierowania bezpieczeństwem narodowym oraz z podsystemów wykonawczych.

Podsystem kierowania tworzą organy władzy publicznej i kierownicy jednostek

organizacyjnych, które wykonują zadania związane z bezpieczeństwem narodowym oraz

organy dowodzenia Sił Zbrojnych RP. Z kolei podsystemy wykonawcze tworzą siły i środki

pozostające we właściwościach ministrów kierujących działami administracji rządowej,

centralnych organów administracji rządowej, wojewodów, organów samorządu terytorialnego

oraz innych instytucji państwowych i podmiotów odpowiedzialnych za realizację ustawowo

określonych zadań w zakresie bezpieczeństwa narodowego.

Uzupełniając analizę zawartą w Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP, ważną rolę

w zapewnieniu bezpieczeństwa narodowego pełnią, nie mieszczące się w tradycyjnej

klasyfikacji, systemy wsparcia bezpieczeństwa państwa

. Należą do nich między innymi

ochrona infrastruktury krytycznej oraz system rezerw strategicznych, a także szereg

uzupełniających, szczegółowych systemów operacyjnych (np.: system ochrony granicy

państwowej, system przeciwpowodziowy, system ochrony danych osobowych i informacji

niejawnych). Ich rozwijanie służy uzyskaniu odporności na zagrożenia bezpieczeństwa

narodowego, w tym na sytuacje nadzwyczajne i nieprzewidywalne zdarzenia.

Polskie prawo nie reguluje kompleksowo funkcjonowania systemu bezpieczeństwa

narodowego. Brak unormowania organizacji i funkcjonowania systemu bezpieczeństwa

narodowego w jednym akcie prawnym sprawia, że działania podejmowane w tym obszarze

przez podmioty odpowiedzialne za poszczególne obszary bezpieczeństwa państwa mają

często charakter sektorowy i rozproszony. Podejmowane dotychczas działania służące

integracji wysiłków podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo narodowe wypełniały

najpoważniejsze luki, lecz nie wprowadzały systemowych i kompleksowych rozwiązań

w skali państwa.

W sensie prawnym system bezpieczeństwa narodowego nie stanowi zatem, funkcjonującej

samodzielnie struktury państwowej. Zasadniczą formą jego organizacji i działania pozostaje

system obronny państwa (SOP), utrzymywany w celu zapewnienia ochrony żywotnych

interesów narodowych, a w szczególności suwerenności i niepodległości narodu polskiego,

jego prawa do integralności terytorialnej i nienaruszalności granic. Jego głównym

przeznaczeniem pozostaje zapewnienie bezpieczeństwa wojskowego (militarnego) i

zachowanie potencjału państwa gwarantującego zdolność do efektywnego reagowania na

zewnętrzne kryzysy polityczno-militarne, a w razie wojny - zdolność do szybkiego odparcia

bezpieczeństwa narodowego pozytywnie wpływa, a w niektórych sytuacjach wręcz warunkuje dalszy rozwój

kraju.

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej z 13 listopada 2007 r., str. 21.

Systemy wsparcia bezpieczeństwa państwa uzupełniają podsystemy wykonawcze tworzone przez siły i środki

pozostające we właściwościach ministrów kierujących działami administracji rządowej, centralnych organów

administracji rządowej, wojewodów, organów samorządu terytorialnego oraz innych podmiotów

odpowiedzialnych za realizację ustawowo określonych zadań w zakresie bezpieczeństwa narodowego.

agresji. Procesem integrującym funkcjonowanie wszystkich elementów SOP jest planowanie

obronne, które umożliwia wytyczanie i osiąganie celów w dziedzinie obronności.

Obok SOP ważną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa narodowego pełni system

zarządzania kryzysowego

. System ten tworzą organy administracji publicznej, które

powołują centra zarządzania kryzysowego (pełniące całodobowe dyżury) oraz zespoły

zarządzania kryzysowego (zespoły ekspercko-doradcze na poziomie gminnym, powiatowym,

wojewódzkim i rządowym). Zarządzanie kryzysowe jest elementem kierowania

bezpieczeństwem narodowym i polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym,

przejmowaniu nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku

wystąpienia sytuacji kryzysowych oraz odtwarzaniu infrastruktury lub przywróceniu jej

pierwotnego kształtu. Na każdym poziomie administracji opracowywany jest plan

zarządzania kryzysowego obejmujący m.in. analizę zagrożeń, bilans potrzeb, sił i środków

własnych oraz procedury uzyskiwania pomocy zewnętrznej.

Planowanie i przygotowanie na wypadek potencjalnych zagrożeń, a także właściwa

koordynacja działań wymienionych powyżej systemów tworzących system bezpieczeństwa

narodowego, mają istotne znaczenie dla podniesienia jego efektywności i spójności, bez

potrzeby znaczącego zwiększania środków przeznaczanych na zapewnienie

bezpieczeństwa narodowego.

2.1.1. Podsystem kierowania bezpieczeństwem narodowym

Kierowanie bezpieczeństwem narodowym należy do najważniejszych działań państwa,

mających na celu zapewnienie jego bytu i rozwoju w zmiennych uwarunkowaniach

środowiska bezpieczeństwa. Przyjęty w Konstytucji RP dwupodział władzy wykonawczej w

państwie może w pewnych obszarach potencjalnie generować wyzwania w sprawnym

kierowaniu bezpieczeństwem narodowym. Problemy kompetencyjne i związane z tym

utrudnienia w zakresie kierowania bezpieczeństwem mogą wynikać z poniższych

uwarunkowań:

- współzależność konstytucyjnych prerogatyw Prezydenta RP i Rady Ministrów w

dziedzinie bezpieczeństwa narodowego oraz ich często ogólny charakter może

powodować różnorodne interpretacje i niekiedy utrudniać sprawne współdziałanie

organów władzy wykonawczej;

- nie wprowadza się systemowo problematyki bezpieczeństwa narodowego

w kompetencje marszałków Sejmu i Senatu, którzy konstytucyjnie są potencjalnymi

następcami Prezydenta RP, gdyby ten nie mógł wykonywać swojej funkcji;

- istnieje niewystarczająca ilość systemowych rozwiązań integrujących bezpieczeństwo

narodowe. Utworzone w 2008 roku Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

ze względów

formalno-prawnych nie może spełniać roli instytucji integrującej w skali

ogólnopaństwowej działania na rzecz bezpieczeństwa narodowego;

- system bezpieczeństwa narodowego funkcjonuje w oparciu o rozproszone

prawodawstwo

;

- kierowanie bezpieczeństwem narodowym ma charakter interdyscyplinarny,

obejmujący regulowane odrębnymi przepisami zarządzanie kryzysowe oraz

kierowanie obronnością państwa - nie ma jednak regulacji prawnych, które

łączyłyby działania podejmowane w obu wymienionych dziedzinach bezpieczeństwa

narodowego w jeden spójny system kierowania bezpieczeństwem narodowym.

Strukturę i funkcjonowanie sytemu zarządzania kryzysowego określa ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o

zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590, z późn. zm.).

Niewystarczająca okazała się ranga i zakres obowiązującego aktu prawnego z tego obszaru – Rozporządzenia

Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie przygotowania systemu kierowania bezpieczeństwem

narodowym (Dz. U. Nr 98, poz. 978).

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym nie rozwiązała jednoznacznie istotnych problemów

kierowania bezpieczeństwem narodowym. Przede wszystkim mało precyzyjnie wskazała

zależności zachodzące między organizacją podsystemu kierowania bezpieczeństwem

narodowym a organizacją kierowania w sytuacjach kryzysowych oraz nie odniosła się do

zadań realizowanych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (udział cywilno-wojskowych

kontyngentów w misjach poza granicami kraju).

2.1.2. Zasadnicze podsystemy wykonawcze

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP określiła podsystemy wykonawcze systemu

bezpieczeństwa narodowego

. Z uwagi na wskazaną we Wprowadzeniu specjalizację i

komplementarność zintegrowanych strategii rozwoju, obszar zainteresowania Strategii

rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP 2022 został ograniczony do trzech

zasadniczych podsystemów wykonawczych – spraw zagranicznych, obronności i służb

specjalnych.

A. Sprawy zagraniczne

Polityka zagraniczna jest jednym z atrybutów państwa jako suwerennego podmiotu

w stosunkach międzynarodowych i stanowi realizację jego interesów na arenie

międzynarodowej. Podstawowymi celami polityki zagranicznej są: ochrona suwerenności i

niepodległości oraz nienaruszalności terytorialnej państwa polskiego, zapewnienie wolności i

bezpieczeństwa obywateli, tworzenie warunków do trwałego i zrównoważonego rozwoju

cywilizacyjnego oraz gospodarczego kraju, wzrostu dobrobytu społeczeństwa, budowanie

pozytywnego wizerunku kraju na arenie międzynarodowej, ochrona dziedzictwa kulturowego

i tożsamości narodowej oraz środowiska naturalnego. Cele te są realizowane w sferze

stosunków zewnętrznych, na płaszczyźnie bilateralnej i wielostronnej.

Podejmując się realizacji swojej polityki zagranicznej, Polska dąży do kształtowania

stabilnego środowiska bezpieczeństwa w wymiarze globalnym i regionalnym, wzmacniania

swej pozycji międzynarodowej oraz niwelowaniu i zapobieganiu powstawania sytuacji

kryzysowych. Działania Rzeczypospolitej Polskiej na arenie międzynarodowej stanowią

funkcję wartości, będących fundamentem polskiej państwowości, czyli: demokracji, rządów

prawa, poszanowania praw człowieka i solidarności. Cel ten jest realizowany poprzez

kształtowanie przyjaznego otoczenia państw i podmiotów pozapaństwowych. Dyplomacja

jest narzędziem, które pozwala państwu na wyrażenie i prowadzenie polityki zagranicznej.

Składają się na nią, m.in. podstawy prawne, organizacja, kadry, procedury i metody

działania.

Obowiązkiem polskiej służby zagranicznej i konsularnej jest zapewnienie sprawnej opieki

konsularnej wszystkim Polakom przebywającym za granicą. Każdego dnia pracownicy

konsulatów stanowią bramę do Polski, pomagając rozwiązać codzienne problemy wielu

tysięcy rodaków jak i cudzoziemców, którzy wybierają się do Polski. Wizerunek kraju

w dużym stopniu zależy od sprawności i profesjonalizmu pracy konsulów, którzy dla

większości obcokrajowców są pierwszymi przedstawicielami państwa polskiego, jakich

spotykają.

Pozycję międzynarodową kraju tworzą także obywatele zatrudnieni w kluczowych

instytucjach międzynarodowych. W Unii Europejskiej ogólne zatrudnienie Polaków w

kwietniu 2011 r. wynosiło 2394 osób, z czego na średnie i wyższe stanowiska kierownicze

przypadało 83 osoby (zob. tabela 3).

Należą do nich: sprawy zagraniczne; obrona narodowa; służby specjalne; administracja publiczna i sprawy

wewnętrzne; informatyzacja i telekomunikacja; sprawiedliwość; gospodarka; gospodarka morska; budżet i

finanse publiczne; Skarb Państwa; transport; budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa;

rolnictwo, rozwój wsi i rynki rolne; rozwój regionalny; praca; zabezpieczenie społeczne i sprawy rodzinne;

zdrowie; nauka i szkolnictwo wyższe; oświata i wychowanie; kultura i ochrona dziedzictwa narodowego;

środowisko (w tym gospodarka wodna); terenowe organy administracji rządowej i organy samorządu

terytorialnego.

Tabela 2. Zatrudnienie obywateli polskich w instytucjach Unii Europejskiej na kierowniczych

stanowiskach średniego i wyższego szczebla stan na kwiecień 2011 r.

Stanowiska Kierownicze

Komisja Europejska

Komisarz Unii Europejskiej

Stanowiska kierownicze wyższego szczebla

Stanowiska kierownicze średniego szczebla

Sekretariat Generalny Rady Unii Europejskiej

Stanowiska kierownicze wyższego szczebla

Stanowiska kierownicze średniego szczebla

Parlament Europejski

Stanowiska kierownicze wyższego szczebla

Stanowiska kierownicze średniego szczebla

Europejska Służba Działań Zewnętrznych

Stanowiska kierownicze wyższego szczebla

Stanowiska kierownicze średniego szczebla

Biuro Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

Stanowiska kierownicze średniego szczebla

Trybunał Sprawiedliwości WE/Sąd

Sędzia Trybunału Sprawiedliwości WE

Sędzia Sądu

Sędzia Sądu ds. Służby Cywilnej Unii Europejskiej

Stanowiska kierownicze średniego szczebla

Komitet Regionów

Stanowiska kierownicze średniego szczebla

Europejski Trybunał Obrachunkowy

Członek Europejskiego Trybunału Obrachunkowego

Szef gabinetu polskiego członka ETO

Stanowiska kierownicze średniego szczebla

Europejski Bank Centralny

Członek Rady Ogólnej Europejskiego Banku Centralnego

Europejski Bank Inwestycyjny

Członek Rady Gubernatorów Europejskiego Banku Inwestycyjnego

Stanowiska kierownicze wyższego szczebla

Źródło:http://polskawue.gov.pl/files/polska_w_ue/Zatrudnienie/Informacja_stan_zatrudnienia_KSE_I_p

olrocze_2011.doc - dostępne 31 maja 2011 r.

Największym pracodawcą unijnym była Komisja Europejska. Zatrudnionych w niej było w tym

okresie 1415 obywateli polskich. W ramach nowo utworzonej Europejskiej Służby Działań

Zewnętrznych pracowało 54 polskich obywateli, w tym na szczeblu kierowniczym 3

Zgodnie z danymi na koniec 2010 roku, w Sekretariacie Międzynarodowym NATO w Brukseli

zatrudnionych było 23 obywateli polskich. Według danych na koniec października 2010 r.,

łączna liczba stanowisk obsadzonych przez polskich obywateli w Sekretariacie ONZ

wynosiła 74. Zgodnie z danymi na koniec grudnia 2010 roku, w strukturach OBWE

zatrudnionych było 84 polskich obywateli.

Dotychczasowa praktyka polskiej polityki zagranicznej wskazuje na istnienie w odniesieniu

do polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa pamięci instytucjonalnej. Kolejne rządy

kontynuowały w tych dwóch obszarach politykę swych poprzedników. Jest to niezwykle

ważna cecha, jaka powinna wyróżniać politykę zagraniczną współczesnego państwa prawa.

Zastępca Sekretarza Generalnego ESDZ oraz szefowie delegacji Unii Europejskiej w Jordanii i Korei

Południowej.

Analizując sprawność polskiej dyplomacji należy stwierdzić, że dotychczas w pełni

wypełniała ona swoją rolę. Biorąc jednak pod uwagę dynamiczne zmiany środowiska

bezpieczeństwa należy zauważyć, że wyzwania globalne będą wymagały wzmożonych

działań ze strony MSZ. Choć polska dyplomacja jest coraz skuteczniejszą służbą, wciąż

pozostaje pole do jej doskonalenia w takich obszarach, jak:

• wzmocnienie koordynacyjnej roli MSZ w zakresie współpracy zagranicznej

realizowanej przez Sejm, Senat, inne resorty, a także samorząd terytorialny;

• poprawa koordynacji aktywności resortów w zakresie współpracy ze swoimi

odpowiednikami z innych państw oraz na forum UE i NATO, a także innych

organizacji międzynarodowych.

Szansą polskiej polityki zagranicznej jest przygotowanie nowoczesnej, dobrze

zmotywowanej i wykształconej kadry. Pozytywnym czynnikiem powinna się stać realizacja

programu modernizacji polskiej służby zagranicznej, zaplanowanej na lata 2007-2014, której

efektem będzie m.in. kreatywna kadra posiadająca umiejętności zwiększające skuteczność

realizacji polskich priorytetów w NATO i UE oraz dbanie o sprawność mechanizmów

sojuszniczych, a także o komplementarność działań obu tych organizacji. Potencjałem

dyplomacji Rzeczypospolitej Polskiej są osoby, które znalazły zatrudnienie w instytucjach

międzynarodowych. Ich doświadczenie zdobyte w trakcie pracy dla Unii Europejskiej,

Sojuszu Północnoatlantyckiego czy Organizacji Narodów Zjednoczonych nie może zostać

zmarnowane. W tym kontekście należy również widzieć możliwość objęcia przez polskich

dyplomatów stanowisk w Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, w tym przede

wszystkim na stanowiskach w centrali ESDZ w Brukseli, gdzie będą zapadać kluczowe

decyzje dotyczące europejskiej polityki zagranicznej. Przyjęty przez państwa członkowskie

projekt decyzji o utworzeniu ESDZ i jego zapis o ścisłej współpracy z dyplomacjami państw

członkowskich pozwala traktować nowo powstałą strukturę jako realne narzędzie polskiej

polityki zagranicznej, pomimo, że służba działań zewnętrznych przede wszystkim ma

reprezentować interes całej UE.

B. Obronność

Obronność jest dziedziną bezpieczeństwa narodowego, stanowiącą sumę wszystkich

cywilnych i wojskowych przedsięwzięć mających na celu zapobieganie i przeciwstawienie się

wszelkim potencjalnym zagrożeniom bezpieczeństwa państwa, mogącym doprowadzić do

kryzysu polityczno-militarnego. Aby zaspokoić potrzeby obronne Polski, organizowany jest

i utrzymywany system obronny państwa. Jego sprawność jest determinowana harmonijnym

współdziałaniem tworzącego go podsystemu kierowania oraz podsystemów wykonawczych

– militarnego i niemilitarnego.

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej

Siły Zbrojne RP są podstawowym elementem systemu obronnego państwa. Unikalne w skali

państwa zdolności czynią z sił zbrojnych wielofunkcyjne narzędzie do wypełniania

szerokiego spektrum misji, do których należą: zagwarantowanie obrony państwa

i przeciwstawienie się agresji w ramach zobowiązań sojuszniczych, udział w stabilizowaniu

sytuacji międzynarodowej oraz wspieranie bezpieczeństwa wewnętrznego i pomoc

społeczeństwu.

Wyniki badań społecznych wskazują na niezmiennie wysoki poziom aprobaty społecznej dla

wojska i duży prestiż żołnierskiej służby, co czyni z Sił Zbrojnych RP jedną z

najważniejszych instytucji zaufania publicznego. Najmocniejszym atutem Sił Zbrojnych

RP jest dobrze wykształcony personel oraz doświadczenia nabyte w operacjach poza

granicami kraju, służbie w międzynarodowych strukturach wojskowych oraz w inicjatywach

NATO i UE (Siły Odpowiedzi NATO, Grupy Bojowe UE).

Prowadzone w ostatnich latach reformy wojska ukierunkowane były na zwiększenie jego

nowoczesności i skuteczności. Wdrożenie pełnego uzawodowienia pozwoliło na

przeniesienie wysiłku profesjonalizacyjnego na wyższy poziom

. Przede wszystkim

wymusiło zmianę głównych systemów funkcjonowania wojska - przebudowano systemy

szkolenia, żywienia, uzupełniania, mobilizacji, zabezpieczenia logistycznego,

zakwaterowania oraz zaopatrywania w uzbrojenie i sprzęt wojskowy. Wdrożono nowy model

szkolenia, rozpoczęto nabór do Narodowych Sił Rezerwowych, zmieniono proporcję

jednostek operacyjnych do zabezpieczających, tym samym zwiększając potencjał bojowy

armii. Ograniczono i uproszczono najniższy szczebel administracji wojskowej

oraz podjęto

decyzję o likwidacji okręgów wojskowych.

Także w sferze finansowej obserwowane są pozytywne zmiany. Przyjęte na rok 2011 i 2012

budżety przyniosły największy do tej pory dopływ środków finansowych dla obronności, a

wysoki poziom wydatków majątkowych wskazuje na priorytetowe traktowanie modernizacji

technicznej. Kontynuowane są procesy i działania mające długofalowe konsekwencje dla

funkcjonowania i rozwoju Sił Zbrojnych RP: stopniowe redukowanie kontyngentu w

Afganistanie, kontynuacja strategii informatyzacji MON i sił zbrojnych, wdrażanie budżetu

zadaniowego i dalsza ekonomizacja funkcjonowania resortu obrony i sił zbrojnych,

pozbywanie się niepotrzebnej wojsku infrastruktury

W latach 2011-2012 dokonano wyboru priorytetów modernizacji technicznej Sił

Zbrojnych RP, ukierunkowując je na rozwój obrony powietrznej, mobilności wojsk,

systemów informacyjnych i systemów bezzałogowych. Podjęto też strategiczną decyzję

dotyczącą zwiększenia inwestycji w polski przemysł obronny i związany z nim sektor

naukowy. Ta swoista „polonizacja” przemysłowego potencjału obronnego powinna stać się

działaniem prorozwojowym, zwiększającym konkurencyjność i innowacyjność krajowego

przemysłu obronnego oraz jego zdolności eksportowe, a w konsekwencji zapewniającym

nowe miejsca pracy. Rozpoczęto też prace nad fundamentalną zmianą struktur dowodzenia

na szczeblu centralnym, wdrażając ideę połączoności do systemu kierowania i dowodzenia

Siłami Zbrojnymi RP. Podjęto kluczową decyzję dotyczącą reformy emerytur

mundurowych oraz nadano uprawnienia weteranom działań poza granicami państwa.

Utrzymano zobowiązanie dotyczące stabilności długoterminowego finansowania

potrzeb obronnych państwa.

Wymogi współczesnego środowiska bezpieczeństwa, rozwój technologiczny oraz

postępująca modernizacja sił zbrojnych państw sąsiednich i członkowskich NATO ujawniają

rosnące wyzwania w funkcjonowaniu Sił Zbrojnych RP, w dużej mierze spowodowane

niewystarczającym nasyceniem nowoczesnym uzbrojeniem i sprzętem wojskowym. Choć

skonsolidowano system pozyskiwania, eksploatacji i wycofywania uzbrojenia i sprzętu

wojskowego Sił Zbrojnych RP, tempo dostaw nowych typów uzbrojenia jest często zbyt

wolne, na co duży wpływ mają możliwości dostawców oraz konieczność zrównoważonego,

równoległego finansowania dostaw uzbrojenia w wielu obszarach. Doskonalenia wymaga

również system szkolenia rezerw osobowych polskiej armii oraz struktura jej dowodzenia.

Zobowiązania sojusznicze oraz społeczne oczekiwania nakładają również na Siły Zbrojne

RP presję transformacyjną, ukierunkowaną na przyspieszony rozwój zdolności operacyjnych

oraz zwiększanie proporcji jednostek bojowych względem zabezpieczających.

Szanse na wzmocnienie Sił Zbrojnych RP oferuje uczestnictwo w międzynarodowych

programach obronnych, w tym Europejskiej Agencji Obrony (EDA). Także zwiększona

obecność sojuszniczej infrastruktury obronnej na terytorium Polski podniesie

interoperacyjność naszych sił. Wykorzystanie outsourcingu w wybranych obszarach

funkcjonowania wojska (np. zabezpieczenie logistyczne, wsparcie dowodzenia) umożliwi

racjonalizację kosztów jego działania oraz umożliwi dalszą profesjonalizację. Szansę na

dalszy rozwój zdolności obronnych Polski i sojuszników stanowią realizowane w ramach

Realizacja rządowego Programu profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP na lata 2008-2010.

Liczbę Wojskowych Komend Uzupełnień zmniejszono ze 123 do 86, nadając im nowy charakter. Wojewódzkie

Sztaby Wojskowe dostosowano do zadań związanych m.in. z zarządzaniem kryzysowym.

Opracowano przy wykorzystaniu materiałów Strategicznego Przeglądu Obronnego. Profesjonalne Siły Zbrojne

w nowoczesnym państwie, Ministerstwo Obrony Narodowej, kwiecień 2011 r.

NATO i UE inicjatywy Smart Defence

i Pooling & Sharing

. Ich celem jest zachowanie i

wzmocnienie zdolności obronnych, wraz z poprawą ich efektywności, interoperacyjności i

efektywności kosztowej.

Potencjalnym zagrożeniem dla rozwoju Sił Zbrojnych RP byłoby pozbawienie programu

rozwoju i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP stabilności długoterminowego

finansowania, które podważyłoby możliwość eliminacji braków w zdolnościach operacyjnych.

Natomiast kończące się okresy eksploatacyjne uzbrojenia i sprzętu wojskowego mogą

znacznie pogłębić istniejące luki. Niebezpiecznym zjawiskiem może też okazać się niskie

społeczne zainteresowanie sytuacją w wojsku, malejąca konkurencyjność sił zbrojnych na

rynku pracy oraz brak akceptacji społecznej dla udziału Sił Zbrojnych RP w operacjach

wojskowych poza granicami kraju.

Tabela 3. Zestawienie nakładów na obronność w 2009 i 2010 r. – wybrane państwa EDA i USA.

Państwo

Nakłady na

obronność w mln

euro

Zmiana

nakładów

obronność

w %

Nakłady na

obronność, jako

% PKB

Nakłady na

obronność, jako %

całości budżetu

państwa

Nakłady na

obronność per capita

w euro

2009

2010

2009

2010

2009

2010

2009

2010

Czechy

2262

2016

-11

1,65

1,39

3,57

3,07

215

191

Finlandia

2686

2707

1,57

1,5

2,83

2,73

503

505

Francja

39190

39237

2,04

2,01

3,67

3,58

608

605

Niemcy

36108

33492

-7

1,5

1,34

3,15

2,88

441

410

Grecja

6023

4756

-21

2,54

2,07

5,03

4,18

535

421

Węgry

1068

1022

-4

1,15

1,04

2,3

2,13

107

102

Włochy

21946

21637

-1

1,44

1,4

2,78

2,77

364

358

Litwa

289

246

-15

1,08

0,9

2,51

2,17

Holandia

8733

8472

-3

1,53

1,43

2,97

2,8

528

510

Polska

5428

6392

1,75

1,81

3,93

3,95

142

167

Rumunia

1609

1575

-2

1,39

1,29

3,44

3,17

Słowacja

967

853

-12

1,53

1,29

3,74

3,16

178

157

Hiszpania

12196

11132

-9

1,16

1,05

2,53

2,33

264

242

Szwecja

3510

4265

1,22

1,23

2,16

2,33

376

455

Wielka

Brytania

39596

43403

2,53

2,56

4,89

5,03

641

698

Państwa EDA

w całości

193993

193540

1,67

1,61

3,31

3,2

392

390

USA

471000

520000

4,6

4,8

11,1

11,2

1533

1676

Źródło: Opracowanie własne MON na podstawie Defence Data: EDA participating Member States in

2010 oraz Europe and United States Defence Expenditure in 2010.

Wystąpienie Sekretarza Generalnego Sojuszu Północnoatlantyckiego Andersa Fogh Rasmussena podczas

corocznej Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa, „Smart Defence can help nations to build greater security

with fewer resources but more coordination and coherence”, Munich 2010.

Materiał informacyjny Europejskiej Agencji Obrony, EDA’s Pooling & Sharing, www.eda.europa.eu oraz

EGMONT Security Policy Brief No 23, Sven Biscop, Jo Coelmont, Pooling & Sharing: From slow march to quick

march?, Brussels May 2010.

Struktury administracyjne

Administracja publiczna realizuje zadania zapewniające sprawne i bezpieczne

funkcjonowanie państwa w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa

i w czasie wojny, tworzenie warunków ochrony i przetrwania obywateli, zasilanie zasobami

ludzkimi i materiałowymi Sił Zbrojnych RP oraz jednostek odpowiedzialnych za

bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, a także zadania wynikające z obowiązków państwa-

gospodarza.

Mocną stroną przygotowań obronnych prowadzonych przez administrację publiczną są

rozwiązania prawno-organizacyjne. Planowanie operacyjne umożliwiające funkcjonowanie

struktur administracyjnych w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa

i w czasie wojny obejmuje wszystkie szczeble administracji publicznej oraz wybrane

instytucje administracji państwowej (około 3000 podmiotów). Stosunkowo dobrze działa też

system szkoleń obronnych i kontroli wykonywania zadań obronnych.

Dostrzegalnym mankamentem w tym obszarze jest obrona cywilna. Utrzymujący się od lat

brak rozwiązań prawnych i systemowych regulujących współdziałanie systemów

ratowniczych, organów i służb wykonujących zadania ochrony ludności, osłabia

przygotowania zarówno w obszarze obrony narodowej, jak i zarządzania kryzysowego.

Niepokoi też mała ilość ćwiczeń obronnych o zasięgu krajowym i regionalnym,

ukierunkowanych na współdziałanie elementów cywilnych i wojskowych. Wyzwaniem

pozostaje niski poziom kompetencji obronnych w społeczeństwie, wynikły z niedostatecznej

edukacji w obszarze obronnym, braku narzędzi oceniających te kompetencje oraz

nowoczesnych środków edukacji.

Z uwagi na charakter współczesnych i przyszłych operacji wymagających kompleksowego

podejścia oraz wydłużanie się fazy postkonfliktowej, rośnie rola instrumentów niemilitarnych

i komponentu cywilnego w operacjach wojskowych. Polska posiada niski odsetek cywilnych

ekspertów biorących udział w operacjach reagowania kryzysowego poza granicami kraju

Brak sformalizowanego i ujednoliconego procesu planowania, przygotowania i udziału

resortów i pracowników cywilnych w operacjach wojskowych uniemożliwia kompleksowe i

skoordynowane użycie rządowych i pozarządowych zasobów. Szansą na poprawę tego

stanu rzeczy będzie opracowanie i wdrożenie zasad i procedur zaangażowania cywilnych

resortów oraz udziału personelu cywilnego.

Struktury gospodarcze

Umacnianie zdolności państwa do obrony, w tym zapewnienia przetrwania ludności

i funkcjonowania struktur państwa oraz skutecznego działania Sił Zbrojnych RP, wymaga

znacznego zaangażowania jego struktur gospodarczych, tworzących przemysłowy

potencjał obronny

i realizujących zadania gospodarczo-obronne.

Dysponowanie przez Polskę potencjałem umożliwiającym produkcję określonych systemów

uzbrojenia i sprzętu wojskowego stanowi jeden z wyznaczników suwerenności państwa oraz

gotowości mobilizacyjnej jego struktur. Przemysł krajowy pozostaje kluczowym źródłem

zaopatrzenia sił zbrojnych w uzbrojenie i sprzęt wojskowy, a polskie placówki naukowo-

badawcze są znaczącym dostawcą technologii i myśli technicznej w zakresie technologii

obronnych. Za utrzymaniem i wspieraniem przemysłowego potencjału obronnego przemawia

również interes polskiej gospodarki (postęp technologiczny, miejsca pracy, wymiana

handlowa z partnerami zagranicznymi, zasilanie budżetu państwa w przychody z tytułu

podatków i opłat)

Przemysłowy potencjał obronny zdefiniowany jest w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 października

2010 r. w sprawie wykazu spółek, przedsiębiorstw państwowych i jednostek badawczo-rozwojowych,

prowadzących działalność na potrzeby bezpieczeństwa i obronności państwa, a także spółek realizujących

obrót z zagranicą, towarami technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa

oraz dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 198, poz. 1313).

Program wspierania rozwoju polskiego przemysłu obronnego w latach 2013-2020 (projekt z dnia 3.12.2012

opracowany przez Ministerstwo Gospodarki).

Istotny wpływ na pozycję rynkową polskiego przemysłowego potencjału obronnego (ppo)

będzie miało dokończenie procesu przekształceń strukturalnych sektora

, zwiększenie

nakładów na prace badawczo-rozwojowe związane z bezpieczeństwem i obronnością

państwa, skonsolidowanie zaplecza B+R oraz efektywniejsze wsparcie i promocja sektora.

Uwarunkowania wynikające z procesu tworzenia wspólnego europejskiego rynku obronnego

wymagają, aby integracja polskiego potencjału naukowego i przemysłowego była

ukierunkowana na państwa Unii Europejskiej i NATO. Największy wpływ na działania w

zakresie współpracy w ramach Unii Europejskiej w obszarze rynku i przemysłu obronnego

mają prace podejmowane w Europejskiej Agencji Obrony

. Jej działania przyczyniają się do

rozwoju konkurencyjności na Europejskim Rynku Obronnym oraz w Europejskiej Bazie

Technologiczno-Przemysłowej. Na drodze efektywnego włączenia się ppo do współpracy

europejskiej stoją nadal bariery ekonomiczne (a w niektórych wypadkach także i

technologiczne) ograniczające jego możliwości do zintegrowania swoich możliwości

technologicznych z wiodącymi potentatami przemysłu zbrojeniowego państw europejskich,

brak silnej reprezentacji polskiego przemysłu zbrojeniowego na rynkach, a także

obowiązujący w UE polityczny i dobrowolny charakter wprowadzanych narzędzi oraz

trudności w osiąganiu konsensusu.

W ramach współpracy z NATO Polska uczestniczy w realizacji wielonarodowych programów,

mających zasadnicze znaczenie dla wzmacniania jego potencjału obronnego oraz bierze

udział w pracach sojuszniczych instytucji zajmujących się pozyskiwaniem nowoczesnego

sprzętu i uzbrojenia. Aktywne uczestnictwo w działalności tych gremiów daje szansę na

włączanie potencjału obronnego naszego kraju we wspólnie budowany system uzbrojenia

Sojuszu, umożliwia bezpośredni kontakt z ekspertami branżowymi z innych krajów oraz

stwarza możliwość wejścia w kooperację lub wspólne programy z innymi producentami.

Konieczne jest efektywniejsze wykorzystanie przez krajowe podmioty gospodarcze wyżej

wymienionych obszarów współpracy w ramach NATO.

Ważnym elementem przemysłowego potencjału obronnego jest zaplecze prowadzące

badania naukowe i prace rozwojowe. Wejście w życie ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r.

o zasadach finansowania nauki

oraz ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym

Centrum Badań i Rozwoju

, wywarły istotny wpływ na badania w sektorze obronnym. Przed

wojskowymi instytutami badawczymi (WIB)

stanęły nowe wyzwania, związane z coraz

częstszym uczestnictwem w badaniach naukowych, w które zaangażowane jest wiele

podmiotów. Należy zmierzać do zacieśniania współpracy pomiędzy instytutami badawczymi,

optymalnie wykorzystując ich możliwości do zwiększenia zdolności konkurowania na

europejskim i światowym rynku. W tym kontekście uzasadnione są podejmowane w MON

prace nad konsolidacją zaplecza badawczo-rozwojowego, dostosowanego do bieżących

i perspektywicznych potrzeb Sił Zbrojnych RP. Niezbędne jest również przeprowadzenie

konsolidacji zadaniowej sektora i przede wszystkim utworzenie – na wzór rozwiązań

zagranicznych – narodowej grupy kapitałowej przemysłu zbrojeniowego, w której

uprawnienia majątkowe powinien wykonywać Skarb Państwa.

Ważnym impulsem na rzecz usprawnienia i racjonalizacji procesów pozyskiwania,

eksploatacji i wycofywania uzbrojenia i sprzętu wojskowego było powołanie Rady Uzbrojenia,

Kierunek przekształceń własnościowych spółek ppo określił dokument rządowy Strategia konsolidacji

i wspierania rozwoju polskiego przemysłu obronnego w latach 2007-2012. Jego następcą będzie Program

wspierania rozwoju polskiego przemysłu obronnego w latach 2013-2020.

EDA jest obecnie najważniejszą w Europie platformą oddziaływania państw na kształt europejskiego rynku

obronnego oraz europejskiej bazy technologii obronnych i przemysłu obronnego. Prace Agencji nad wieloletnimi

programami technologii obronnych oraz tworzeniem wspólnego rynku wyrobów obronnych są elementem

procesu globalizacji, który jest wyzwaniem dla wszystkich krajów członkowskich UE, w tym Polski.

Dz. U. Nr 96, poz. 615 z późn. zm.

Dz. U. Nr 96, poz. 616. z późn. zm.

MON sprawuje nadzór nad sześcioma instytutami, których przedmiotem działania są badania naukowe i prace

rozwojowe w dziedzinie UiSW.

jako organu doradczego MON

. Równie istotne było powołanie Krajowego Dyrektora do

Spraw Uzbrojenia w zakresie współpracy międzynarodowej z NATO, UE, państwami oraz

innymi organizacjami międzynarodowymi w obszarze uzbrojenia, sprzętu wojskowego,

badań naukowych oraz prac rozwojowych na rzecz obronności

Znaczny potencjał rozwojowy tkwi w transferze innowacyjnych technologii między sektorem

wojskowym i cywilnym. Przepływ ten jest dwukierunkowy, choć w polskich warunkach

dominuje transfer technologii z sektora cywilnego do wojskowego. Wprawdzie przyjęty

w Polsce system finansowania prac badawczo-rozwojowych i wdrożeniowych na rzecz Sił

Zbrojnych RP sprzyja przepływowi wiedzy do sektora cywilnego

, bariery natury prawno-

organizacyjnej i kulturowej znacząco ograniczają spektrum możliwości przepływu technologii

wojskowych do sektora cywilnego.

Struktury gospodarcze uczestniczą w realizacji przedsięwzięć z zakresu przygotowań

obronnych państwa, których celem jest zapewnienie materialnych podstaw realizacji zadań

obronnych oraz przetrwania ludności

C. Służby specjalne

Charakter środowiska bezpieczeństwa Polski, jak również złożona natura współczesnych

wyzwań i zagrożeń powodują, że bardzo ważną rolę w skutecznej realizacji interesów

narodowych pełnią służby specjalne. Ich podstawową misją jest dostarczanie organom

państwa odpowiedzialnym za bezpieczeństwo narodowe wszechstronnego, wiarygodnego

i wyprzedzającego wsparcia informacyjnego. W zainteresowaniu tych służb pozostają

informacje mogące mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji

Polski oraz jej potencjału ekonomicznego i obronnego. Szczególnej uwadze podlegają

działania związane ze zwalczaniem międzynarodowego terroryzmu, przestępczości

zorganizowanej, proliferacji broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia, ochroną

kontrwywiadowczą, bezpieczeństwem ekonomicznym państwa oraz ochroną informacji

niejawnych. Ważnym zadaniem służb specjalnych pozostaje zabezpieczenie polskich

cywilno-wojskowych kontyngentów uczestniczących w operacjach poza granicami kraju.

Mając na względzie postępujący proces globalizacji bezpieczeństwa, a także zobowiązania

wynikające z członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w NATO i UE, służby specjalne muszą

rozbudowywać zdolność do rozpoznawania sytuacji w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów

międzynarodowych na świecie.

Zwiększanie skuteczności działań służb specjalnych wymaga sprawnej kooperacji z innymi

organami i służbami państwowymi oraz udziału w międzynarodowej współpracy

wywiadowczej i kontrwywiadowczej. Dobór i szkolenie funkcjonariuszy powinny przede

wszystkim opierać się na zapewnieniu wysokiej jakości personelu potrafiącego szybko

i samodzielnie analizować wydarzenia - w tym w sytuacjach kryzysowych - i opracowywać

informacje, ułatwiając w ten sposób organom państwa realizację interesów narodowych

Rzeczypospolitej Polskiej. Na poprawę skuteczności polskich służb specjalnych

w środowisku działania ma także wpływ należyte ich wyposażenie i finansowanie.

Decyzja Nr 126/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 14 kwietnia 2011 r. w sprawie Rady Uzbrojenia

(Dz. Urz. MON z dnia 10 maja 2011 r., Nr 8, poz. 101).

Decyzja Nr 60/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 lutego 2010r. w sprawie Krajowego Dyrektora do

Spraw Uzbrojenia (Dz. Urz. MON z dnia 26 marca 2010 r., Nr 4, poz. 43).

Dysponentem środków finansowych przeznaczanych na ten cel jest minister właściwy do spraw nauki.

Do zasadniczych obszarów przygotowań obronnych realizowanych z udziałem podmiotów gospodarczych

należą: mobilizacja gospodarki (utrzymywanie mocy produkcyjnych i remontowych niezbędnych do realizacji

zadań ujętych w Programie Mobilizacji Gospodarki - PMG); militaryzacja; ochrona obiektów szczególnie

ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa; przygotowanie, wykorzystanie i ochrona transportu na

potrzeby obronne państwa; przygotowanie oraz wykorzystywanie publicznej i niepublicznej służby zdrowia na

potrzeby obronne państwa; przygotowanie i wykorzystanie systemów łączności na potrzeby obronne państwa;

zaopatrzenie obrony cywilnej w sprzęt, materiały i środki ochrony; odtwarzanie zniszczonej infrastruktury;

dystrybucja produktów leczniczych, wyrobów leczniczych i żywności; zaopatrywanie ludności w żywność, wodę,

nośniki energii, lekarstwa, środki ochrony, higieny; monitorowanie potencjału ekonomicznego w zakresie

przemysłu, rolnictwa, łączności, transportu, energetyki, leśnictwa i ochrony zdrowia.

Na szczególną uwagę w aspekcie funkcjonowania służb specjalnych zasługuje również

zagrożenie cyberatakami, w wyniku których może dojść do uzyskania dostępu do

przechowywanych w formie elektronicznej informacji niejawnych przez nieuprawnione

podmioty, w tym obce służby specjalne lub ugrupowania terrorystyczne i przestępcze,

a także groźba dezorganizacji najważniejszych systemów informacyjnych instytucji

rządowych i publicznych oraz sfer sektora prywatnego o istotnym znaczeniu gospodarczym.

2.1.3. Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego

Obok podsystemów wykonawczych ważną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa narodowego

pełnią systemy wsparcia bezpieczeństwa państwa. Należą do nich między innymi ochrona

infrastruktury krytycznej oraz system rezerw strategicznych.

A. Ochrona infrastruktury krytycznej

Bezpieczeństwo infrastruktury krytycznej zaczyna mieć wymiar bezpieczeństwa

narodowego, a dostęp do kluczowych usług pozostaje wymiernym aspektem

bezpieczeństwa narodowego i obowiązkiem państwa w stosunku do obywatela

Problem ochrony infrastruktury krytycznej przybrał też wymiar międzynarodowy. Zarówno

Unia Europejska, jak i NATO starają się znaleźć rozwiązania, które mogą pomóc krajom

członkowskim wzmocnić poziom tej ochrony. Dyrektywa 2008/114/WE z dnia 8 grudnia

2008 r. w sprawie rozpoznawania i wyznaczania europejskiej infrastruktury krytycznej oraz

oceny potrzeb w zakresie poprawy jej ochrony

określa Europejską Infrastrukturę Krytyczną

jako infrastrukturę, której zakłócenie funkcjonowania może mieć wpływ na co najmniej dwa

państwa członkowskie. W chwili obecnej Europejska Infrastruktura Krytyczna wyłaniana jest

w dwóch sektorach: energetycznym i transportowym. NATO natomiast skupia się na

wypracowaniu standardów ochrony energetycznej infrastruktury krytycznej, traktując ten

obszar jako kluczowy dla wsparcia ewentualnych działań militarnych Sojuszu.

W przeszłości elementy tworzące infrastrukturę krytyczną funkcjonowały jako niezależne lub

też zależne w niewielkim stopniu systemy. Obecnie w dobie postępującej globalizacji i

rozwoju technologicznego poszczególne obiekty infrastruktury krytycznej są coraz bardziej

współzależne nie tylko w wymiarze jednego państwa, ale i w skali regionalnej, europejskiej,

a nawet światowej. Postęp, poza oczywistymi korzyściami, spowodował równocześnie

zwiększenie ich podatności na potencjalne zagrożenia, w tym zagrożenia nowego typu

związane z cyberprzestrzenią.

Aby ochrona infrastruktury krytycznej mogła być skuteczna, powinna stanowić wspólny

wysiłek zarówno administracji rządowej, samorządowej, jak i operatorów oraz właścicieli.

Ochrona infrastruktury krytycznej musi być zatem zadaniem jej właściciela lub operatora,

natomiast rola państwa ogranicza się do funkcji koordynująco-nadzorującej. Interwencję

dopuszcza się w przypadku, gdy dany element infrastruktury krytycznej nie jest dostatecznie

chroniony lub gdy likwidacja skutków zaistniałej sytuacji kryzysowej przekracza możliwości

danego właściciela lub operatora.

Kluczowym dokumentem dla tworzonego systemu ochrony infrastruktury krytycznej będzie

opracowanie Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej. Także integracja

rozwiązań cywilnych i wojskowych w obszarze ochrony infrastruktury krytycznej wzmocni

ochronę infrastruktury krytycznej. Podniesienie świadomości znaczenia aspektów

bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej dla bezpieczeństwa państwa wśród jej operatorów

i administracji publicznej stanowi istotną szansę dla zapewnienia bezpieczeństwa państwa.

Artykuł 3 pkt 2 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590, z późn.

zm.) definiuje infrastrukturę krytyczną, jako systemy oraz wchodzący w ich skład powiązane ze sobą

funkcjonalne obiekty, w tym budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa

i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej,

a także instytucji i przedsiębiorców.

Dz. Urz. UE L z 2008 r. Nr 345, str.75.

B. System rezerw strategicznych

Istotnym aspektem prawidłowego funkcjonowania państwa i jego gospodarki, zapewnienia

podstawowych potrzeb bytowych ludności w okresie zaburzeń dostaw kluczowych towarów

i produktów jest posiadanie wydajnego systemu rezerw strategicznych. Istnienie sprawnego,

transparentnego i racjonalnego systemu rezerw wspomaga realizację zadań w obszarze

bezpieczeństwa i obrony państwa, porządku i zdrowia publicznego oraz wystąpienia klęski

żywiołowej lub sytuacji kryzysowej. Wspiera odtwarzanie infrastruktury krytycznej, łagodzi

zakłócenia w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu

podstawowych potrzeb obywateli, ratowaniu ich życia i zdrowia, a także wypełnienie

zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej.

Słabą stroną systemu rezerw państwowych był brak jasnych podstaw prawnych normujących

kwestię likwidacji rezerw, które nie mogły być dłużej utrzymywane oraz przeciągająca się

procedura zwolnienia asortymentu utrzymywanego w ramach stanów zastrzeżonych, co

prowadziło do braku możliwości zbycia tych produktów. Tworzony po przyjęciu ustawy o

rezerwach strategicznych

system rezerw odpowiada uwarunkowaniom międzynarodowym i

makroekonomicznym Polski, jako członka Unii Europejskiej i NATO, uwzględnia zmiany

uwarunkowań środowiska bezpieczeństwa państwa, zdolny jest do reagowania na

zmieniającą się koniunkturę (gospodarczą) oraz przyczynia się do skutecznego

utrzymywania, dystrybucji i odtwarzania rezerw. Wprowadzenie w życie nowych regulacji

prawnych w obszarze rezerw strategicznych pozwoli na redukcję utrudnień biurokratycznych

związanych z procedurą tworzenia, likwidacji i udostępnienia rezerw oraz pozwoli na

precyzyjne określenie zadań poszczególnych działów administracji rządowej i

przedsiębiorców w tym zakresie. Docelowo powstanie nowoczesny, przejrzysty i racjonalny

system, którego istotnym elementem będzie Rządowy Program Rezerw Strategicznych

2.2. Integracja polityk publicznych i polityki bezpieczeństwa

A. Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpieczeństwa narodowego

Działania z obszaru bezpieczeństwa narodowego i rozwoju ekonomiczno-społecznego,

mimo względnej wobec siebie autonomii, łączy sieć wzajemnych współzależności.

Funkcjonowanie organów i służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo narodowe wpływa na

rynek pracy, przemysł i usługi, edukację, środowisko naturalne, rozwój infrastruktury oraz

strukturę przestrzenną kraju. Dążenia do zwiększenia spójności społeczno-gospodarczej

i terytorialnej będą wzmacniać siłę wewnętrzną i podstawy bezpieczeństwa państwa.

Rozwój regionalny

Instytucje wojskowe mogą być jednym z czynników dynamizujących rozwój regionalny

i lokalny. Występują bowiem w roli pracodawcy, płatnika podatków, zamawiającego produkty

i usługi oraz świadczącego usługi z zakresu bezpieczeństwa.

Zasadnicze znaczenie dla lokalnych społeczności ma zdolność wojska do wypełniania zadań

związanych ze wspieraniem organów państwa w zapewnianiu bezpieczeństwa

wewnętrznego i udzielaniem pomocy wojskowej właściwym instytucjom, służbom rządowym

i samorządowym oraz społeczeństwu w reagowaniu na zagrożenia (klęski żywiołowe,

katastrofy techniczne). Lokalizacja jednostki wojskowej na danym obszarze wzmacnia

poczucie bezpieczeństwa jego mieszkańców z uwagi na bliskość sił gotowych nieść pomoc

Ustawa z dnia 29 października 2010 r. o rezerwach strategicznych (Dz. U. Nr 229, poz. 1496, z późn. zm.).

Projekt Rządowego Programu Rezerw Strategicznych opracowuje minister właściwy do spraw gospodarki we

współpracy z Ministrem Obrony Narodowej, ministrem właściwym ds. spraw wewnętrznych, ministrem

właściwym ds. rolnictwa, ministrem właściwym ds. rynków rolnych, ministrem właściwym ds. sprawiedliwości,,

ministrem właściwym ds. transportu, ministrem właściwym ds. zdrowia, Szefem Agencji Bezpieczeństwa

Wewnętrznego oraz innymi organami administracji rządowej realizującymi zadania w zakresie bezpieczeństwa

i obronności państwa, zarządzania kryzysowego i ochrony infrastruktury krytycznej oraz bezpieczeństwa,

porządku i zdrowia publicznego.

Przedstawione w tej części strategii obszary analizowane są jedynie w kontekście powiązań

z bezpieczeństwem narodowym, a zwłaszcza obronnością. Inne aspekty funkcjonowania tych obszarów

analizowane są w pozostałych 8 zintegrowanych strategiach rozwoju.

ludności w sytuacji zagrożenia życia, zdrowia lub mienia. Choć obecność kompleksów

wojskowych nie ma znaczącego wpływu na rozwój poszczególnych regionów, w sferze

gospodarczej wojsko oddziałuje na zróżnicowanie lokalnego rynku pracy, stabilizowanie

popytu oraz zwiększanie wpływów do budżetu lokalnego z podatku od nieruchomości.

Bardzo duże znaczenie ma współpraca wojska ze szkołami, w wyniku której kształtowane są

postawy i wartości patriotyczne w młodym pokoleniu

Z drugiej strony, prowadzona w ostatnich latach reforma polskiej armii doprowadziła do

liczebnej redukcji wojska oraz zmniejszenia ilości podmiotów wojskowych. Choć zmiany w

dyslokacji jednostek słusznie podyktowane są przede wszystkim potrzebami obronnymi

państwa oraz koniecznością racjonalizacji wydatków publicznych, pociągnęły one za sobą

określone, często negatywne, konsekwencje dla gospodarek oraz społeczności gmin i

powiatów.

Działania sektora obronnego mogą mieć również negatywny wpływ na rozwój regionalny,

wynikający z konieczności wprowadzania określonych ograniczeń na obszarach

sąsiadujących z obiektami wojskowymi

. Podobnie jak kompleksy wojskowe mogą

ograniczać zagospodarowanie i użytkowanie terenów je otaczających, tak i rozwój regionalny

może narzucić ograniczenia w zagospodarowaniu i użytkowaniu terenów wojskowych. Stąd

też potrzeba współpracy zorientowanej na minimalizowanie potencjalnych konfliktów. Dobra

współpraca między jednostkami wojskowymi i samorządem terytorialnym może przynosić

obopólne korzyści. Analogicznie, jej brak – zwłaszcza w obszarze planowania rozwoju

i koordynacji bieżącej działalności – może wyrządzać wymierne szkody.

Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne

Dla zapewnienia bezpieczeństwa i obronności państwa polityka przestrzenna musi tworzyć

warunki do uwzględniania wymagań obronności i bezpieczeństwa państwa we wszystkich

opracowaniach planistycznych z zakresu zagospodarowania przestrzennego na szczeblu

krajowym, wojewódzkim i lokalnym. Efektem realizacji polityki przestrzennej powinno być

m.in. sprawne i bezkolizyjne funkcjonowanie sił zbrojnych oraz instytucji i służb działających

w sferze bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Jednocześnie polityka ta powinna

wykorzystywać cechy obszarów służących obronności i bezpieczeństwa państwa do celów

rozwoju regionu.

Poważnym problemem w tej sferze jest nikłe zainteresowanie samorządów wykonaniem

miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów sąsiadujących z terenami

zamkniętymi wojska. Na skutek braku odpowiednich środków prawnych mobilizujących

władze samorządowe do wykonania tych planów, przeciągają się sprawy związane

z ustalaniem stref ochronnych dla terenów zamkniętych tego wymagających. Ogranicza to

możliwość prowadzenia działań planistycznych przez wojskowych zarządców nieruchomości

oraz skutkuje konfliktami przestrzennymi związanymi z funkcjonowaniem kompleksów

wojskowych.

Rozwój infrastruktury

Rozwój infrastruktury i sektora bezpieczeństwa są wzajemnie sprzężone. Z jednej strony,

budowa nowoczesnego systemu transportowego, a w szczególności dróg publicznych,

modernizacja kolei, portów lotniczych oraz śródlądowych dróg wodnych połączona

z wprowadzeniem nowoczesnych środków transportu, stanowi jedną z kluczowych dziedzin

w systemie przygotowań obronnych oraz reagowania kryzysowego państwa. Przyczyni się

również do zapewnienia potrzeb bytowych ludności, w tym do możliwości jej ewakuacji,

Marzena Piotrowska-Trybull, Powiązania jednostek wojskowych z samorządem terytorialnym w kontekście

rozwoju lokalnego i regionalnego, Zeszyty Naukowe – kwartalnik Akademii Obrony Narodowej Nr 4(81),

Warszawa 2010, str. 261, 270-271.

Przykładem takiego negatywnego oddziaływania może być lokalizacja Bazy Obrony Przeciwrakietowej, która

prawdopodobnie będzie wpływać na sąsiadującą z bazą strefę ekonomiczną (np. ograniczenia w wysokości

zabudowy w strefie).

a także stanie się istotnym elementem wsparcia Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych

w przypadku kryzysu lub konfliktu zbrojnego. Z drugiej strony, rozwój infrastruktury sektora

bezpieczeństwa wpływa na rozwój infrastruktury w regionach, w których funkcjonują obiekty

tego sektora. Polityka przestrzenna w tych obszarach powinna dążyć, w miarę możliwości,

do wspólnego wykorzystania infrastruktury zarówno dla celów obronności i bezpieczeństwa

państwa, jak również dla rozwoju regionu (współużytkowanie lotnisk wojskowych, obiektów

sportowych i rekreacyjnych, wspólne inwestycje środowiskowe – np. oczyszczalnie ścieków).

Lotnictwo wojskowe w miarę potrzeb wykorzystuje istniejące lotniska cywilne użytku

publicznego oraz oddaje do współużytkowania wybrane lotniska własne. Także obiekty

sportowe i rekreacyjne sektora obronnego udostępniane są zainteresowanym z

uwzględnieniem bieżących potrzeb aktualnego użytkownika na podstawie ogólnie

obowiązujących przepisów.

Ochrona środowiska

Podmioty odpowiedzialne za zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego państwa

zobowiązane są do przestrzegania i realizacji zadań oraz obowiązków wynikających

z ogólnokrajowych regulacji prawnych związanych z ochroną środowiska przyrodniczego.

Jako struktury realizujące zadania na obszarze całego kraju odgrywają w tym zakresie

istotną funkcję, zarówno jako bezpośredni użytkownicy środowiska, jak również jako realna

siła mogąca aktywnie kreować działania proekologiczne na szczeblu lokalnym. Następuje to

również poprzez podnoszenie świadomości z zakresu ochrony środowiska kadry zawodowej.

Na stan środowiska na terenach zarządzanych przez siły zbrojne największy wpływ mają:

 instalacje i urządzenia infrastruktury technicznej, w tym wyeksploatowane kotłownie na

paliwa stałe, oczyszczalnie ścieków w złym stanie technicznym, przestarzałe magazyny

i stacje paliw;

 odpady, w tym niewłaściwa gospodarka odpadami niebezpiecznymi;

 źródła promieniowania elektromagnetycznego i hałasu;

 zanieczyszczenia środowiska wynikające z charakteru i przeznaczenia sił zbrojnych.

Od kilku lat stan środowiska na terenach użytkowanych przez resort obrony narodowej ulega

systematycznej poprawie. Wiele obszarów wojskowych posiada wysokie walory

przyrodnicze, a ustalony sposób użytkowania przestrzeni sprawił, że wykształciły się na

poligonach specyficzne siedliska, w tym również rzadkie i zagrożone. Poligony wojskowe

niejednokrotnie cechują się niewielkim nasileniem działalności gospodarczej, wysokim

stopniem zachowania wartości przyrodniczych, utrudnionym dostępem ludności cywilnej. W

efekcie Siły Zbrojne RP są jednym z użytkowników zajmujących największy procent

powierzchni gruntów w granicach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000

. W wielu

przypadkach to dzięki obecności wojska na terenach o cennych wartościach przyrodniczych

zostały one nie tylko zachowane, ale znalazły również dobre warunki do rozwoju.

Przeciwdziałanie bezrobociu

W celu zwiększenia atrakcyjności służby wojskowej oraz zapewnienia odpowiedniego

wsparcia dla żołnierzy zawodowych w procesie powrotu na cywilny rynek pracy po

zakończeniu służby w resorcie obrony narodowej funkcjonuje system rekonwersji kadr.

Uprawnionymi do pomocy rekonwersyjnej są wszyscy żołnierze zawodowi (z nielicznymi

wyjątkami), a także w szczególnych przypadkach członkowie ich rodzin. W systemie

zastosowano gradację środków finansowych przeznaczanych na podwyższanie lub zmianę

kwalifikacji zawodowych, mającą na celu zachęcanie do pozostawania w służbie wojskowej

oraz umożliwiającą optymalne przygotowanie do podjęcia zatrudnienia po zwolnieniu z sił

zbrojnych. Dzięki temu uzyskano możliwość skutecznego niwelowania ryzyka bierności

zawodowej kadry oraz przeciwdziałania negatywnym skutkom płynącym z bezrobocia.

Szacuje się, że 50% powierzchni poligonów wojskowych zostało włączone do sieci Natura 2000.

System pomocy rekonwersyjnej obejmuje m.in. działania z zakresu doradztwa zawodowego i

pośrednictwa pracy, przekwalifikowania zawodowego i praktyk zawodowych, a także szkoleń

informacyjno-doradczych prowadzonych w trybie indywidualnym i grupowym. Dodatkowo

struktury rekonwersji kadr we współpracy z innymi podmiotami rynku pracy podejmują

działania w zakresie włączenia żołnierzy, członków ich rodzin, a także pracowników wojska

do programów szkoleniowych finansowanych ze środków Unii Europejskiej, mających na

celu podwyższanie kwalifikacji zawodowych.

Edukacja i szkolnictwo wyższe

Uczelnie wojskowe stanowią zaplecze dydaktyczne i naukowo-badawcze dla obszaru

bezpieczeństwa i obronności państwa. Kształcą one i szkolą kadry czynne zawodowo

w wojsku, przemyśle obronnym i sektorze administracji publicznej – rządowej i

samorządowej. W systemie szkolnictwa wojskowego funkcjonuje pięć uczelni wojskowych,

to jest uczelni publicznych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej

Od 2005 roku uczelnie wojskowe są pełnoprawnymi uczestnikami powszechnego systemu

szkolnictwa wyższego w Polsce, a ich działalność jest podporządkowana regułom

prowadzenia kształcenia, doskonalenia zawodowego oraz badań naukowych obowiązującym

pozostałe uczelnie, zgodnym z założeniami Procesu Bolońskiego

. Działalność ta jest

jednak w pierwszej kolejności podporządkowana i dostosowywana do potrzeb Sił Zbrojnych

RP, modyfikowanych w miarę realizacji procesu ich transformacji. Prowadzona w ostatnich

latach transformacja uczelni wojskowych wykazała, iż niemożliwe jest oparcie naboru kadr

oficerskich wyłącznie na absolwentach uczelni cywilnych i potwierdziła, że studia

w uczelniach wojskowych są niezastąpionym źródłem kadr na pierwsze stanowiska

służbowe w korpusie oficerskim

. Uczelnie wojskowe w ostatnich latach zrobiły znaczący

postęp, włączając się w narodowy system edukacji. Poprawiły podstawowe wskaźniki

zatrudnienia, które przy uwzględnieniu specyfiki działalności uczelni wojskowych nie

odbiegają od średniej krajowej. Obecność studentów cywilnych w uczelniach wojskowych

(stanowią oni prawie 90% wszystkich studentów) czyni uczelnie wojskowe efektywnymi,

pozwala na utrzymanie ich potencjału i budowę zaplecza kadrowego, m.in. dla Narodowych

Sił Rezerwowych.

W trakcie reorganizacji szkolnictwa wojskowego zostały także określone nowe zadania dla

zintegrowanych szkół podoficerskich oraz zasady naboru kandydatów na podoficerów.

Przygotowanie kadr podoficerskich na potrzeby Sił Zbrojnych RP realizowane jest

w oparciu o wspomniane szkoły oraz specjalistyczne centra i ośrodki w rodzajach sił

zbrojnych i komponentach.

Ochrona dziedzictwa narodowego i rozbudowa infrastruktury kultury

Istotnym elementem kształtowania tożsamości narodowej jest upowszechnianie tradycji

i historii oręża polskiego. Potrzeba popularyzacji idei obronności w kontekście

profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP oraz wzmożone zainteresowanie historią oręża polskiego

i współczesnymi siłami zbrojnymi, uzasadniają konieczność wdrażania systemowych

rozwiązań dotyczących funkcjonowania muzealnictwa wojskowego. Obejmuje ono muzea o

statusie państwowych instytucji kultury

oraz liczne sale tradycji znajdujące się przy

Akademia Obrony Narodowej, Wojskowa Akademia Techniczna, Akademia Marynarki Wojennej, Wyższa

Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych, Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych. System kształcenia żołnierzy

wspierany jest też przez Uniwersytet Medyczny w Łodzi.

Uczelnie działały w odrębnym od cywilnego systemie wyższego szkolnictwa wojskowego ustanowionym w

drodze ustawy z dnia 31 marca 1965 r. o wyższym szkolnictwie wojskowym (Dz. U. z 1992 r. Nr 10, poz. 40, z

późn. zm.), uchylonej w 2005 r.

Całkowite zaprzestanie kształcenia kandydatów na oficerów na studiach w Uniwersytecie Medycznym w Łodzi

przyniosło poważne braki personelu w wojskowej służbie zdrowia, liczone w setkach wakatów. Podobna

sytuacja miała miejsce w obszarze służb logistycznych.

Do muzeów wojskowych posiadających status państwowych instytucji kultury zalicza się Muzeum Wojska

Polskiego, Muzeum Marynarki Wojennej, Muzeum Wojsk Lądowych (powołane w miejsce funkcjonującego do

tej pory Pomorskiego Muzeum Wojskowego

i Muzeum Sił Powietrznych).

jednostkach wojskowych. Istotną przeszkodą w wypełnianiu powierzonej im funkcji jest brak

odpowiedniej infrastruktury oraz konsolidacji tych jednostek w ramach jednego spójnego

programu pozyskiwania, utrzymania i udostępniania zabytków kultury narodowej związanych

z dziejami oręża polskiego. Poprawę tego stanu osiągnie się poprzez inwentaryzację

rozproszonych zbiorów i przekazanie najcenniejszych muzealiów na ewidencję muzeów

wojskowych - państwowych instytucji kultury. Zapewni im to ochronę prawną oraz środki

finansowe na konserwacje i utrzymanie.

B. Baza społeczna dla bezpieczeństwa narodowego

Społeczna percepcja bezpieczeństwa narodowego

Postępująca otwartość polskiego społeczeństwa oraz rosnący wpływ opinii publicznej na

decyzje polityczne wymaga coraz lepszej komunikacji społecznej, skutecznie przekazującej

cele polskiej polityki bezpieczeństwa. Niezbędne jest uzyskanie społecznego zrozumienia

tych celów oraz względnie wysokiego poziomu akceptacji dla nich. Ważnym zadaniem jest

też budowa kapitału społecznego opartego o wysoki poziom aktywności obywatelskiej

i zaufania społecznego oraz wspólną tożsamość narodową.

Bezpieczeństwo. Większość Polaków uważa Polskę za kraj bezpieczny – zarówno

w wymiarze międzynarodowym, jak i wewnętrznym. Ponad połowa pozytywnie ocenia

sytuację Polski na arenie międzynarodowej (57%), a zdecydowana większość jest zdania, że

niepodległość naszego kraju nie jest zagrożona (73%)

. W dużym stopniu oceny te

uzależnione są od opinii o stosunkach Polski z jej największymi sąsiadami – Rosją,

Niemcami i Ukrainą. Większość Polaków jest zadnia, że przyjazne i partnerskie stosunki

z tymi krajami są możliwe

Polityka bezpieczeństwa. Mimo wysokiego poczucia bezpieczeństwa i pozytywnej oceny

sytuacji Polski w świecie, Polacy uważają, że nasz kraj niewystarczająco dba o swoje

interesy w stosunkach z innymi państwami

. Zwiększyły się obawy przed mocarstwową

polityką Rosji, a większa grupa Polaków bardziej ceni sobie utrzymanie dobrych relacji

z Rosją niż bliską współpracę z krajami dawnego ZSRR

. Wbrew popularnej opinii o pro-

amerykańskich postawach Polaków, polskie poparcie dla USA i polityki obecnej administracji

wobec Polski jest znacznie poniżej średniej krajów europejskich NATO

. Organizacją

międzynarodową o najwyższym poziomie zaufania wśród Polaków jest Unia Europejska

86% Polaków zalicza się do zwolenników integracji europejskiej, a 65% uważa, że przyniesie

ona Polsce więcej korzyści niż strat

. Mimo niewielkiej wiedzy o instytucjach unijnych, ich

wizerunek w Polsce jest pozytywny, a rozpoznawalność dość powszechna

. Dużą aprobatę

dla członkostwa Polski w NATO (80%) można zderzyć ze sceptyczną oceną przydatności

Sojuszu – tylko 51% Polaków uważa, że NATO jest nadal potrzebne, co stanowi jeden z

najniższych poziomów poparcia spośród wszystkich państw członkowskich Sojuszu

Jeszcze bardziej negatywne stanowisko Polacy prezentują wobec prowadzonej przez NATO

operacji wojskowej w Afganistanie – aż 79% sprzeciwia się udziałowi polskich żołnierzy w tej

operacji

. Przypadek misji afgańskiej nie jest odosobniony - większość polskiego

społeczeństwa jest generalnie przeciwna militarnemu zaangażowaniu Polski w

CBOS, Komunikat z badań – Bezpieczeństwo Polski na arenie międzynarodowej, Warszawa, lipiec 2009.

CBOS, Komunikat z badań – Ocena stosunków Polski z Rosją, Ukrainą i Niemcami , Warszawa, lipiec 2009.

CBOS, Komunikat z badań – Bezpieczeństwo Polski na arenie międzynarodowej, Warszawa, lipiec 2009.

Co nie przeszkadza Polakom zdecydowanie popierać idei Partnerstwa Wschodniego (77%). CBOS, Komunikat

z badań – Ocena stosunków Polski z Rosją, Ukrainą i Niemcami , Warszawa, lipiec 2009.

Badanie Transatlantic Trends. Key Findings 2010, str. 27-28.

Stale rosnące zaufanie do UE w 2009 r. wyniosło 74% - w porównaniu zaufanie do NATO wyraża 65%

ankietowanych, a do ONZ – 62%). CBOS, Komunikat z badań – Postrzeganie instytucji unijnych, Warszawa,

kwiecień 2009.

CBOS, Komunikat z badań – Sześć lat obecności Polski w Unii Europejskiej, Warszawa, kwiecień 2010.

Ibidem.

Jedynie w Turcji jest niższy poziom - Badanie Transatlantic Trends. Key Findings 2011, str. 23.

CBOS, Komunikat z badań – Udział Polski w operacji NATO w Afganistanie i jego konsekwencje, Warszawa,

listopad 2010.

międzynarodowe wojskowe misje i ocenia je jako zbyt duże w stosunku do potencjału

gospodarczego i możliwości finansowych naszego kraju

Siły Zbrojne RP. Wojsko Polskie jest niezmiennie od lat jedną z czołowych instytucji zaufania

publicznego. Zdecydowana większość Polaków ufa wojsku i pozytywnie ocenia jego

działalność (70%) - wojsko zbiera lepsze opinie niż inne niepolityczne instytucje publiczne.

Jednocześnie zaledwie jedna trzecia Polaków (30%) jest zainteresowana sytuacją polskiej

armii. Polacy postrzegają też wojsko jako instytucję niedoinwestowaną, zwłaszcza jeśli

chodzi o sprzęt i wyposażenie techniczne (76%) i są zdania, że rząd nie powinien szukać

oszczędności w sferze obronności.

Rola organizacji pozarządowych w zapewnieniu bezpieczeństwa narodowego

Organizacje pozarządowe, w tym społeczne organizacje ratownicze

, są bardzo ważnym

podmiotem współczesnego systemu bezpieczeństwa narodowego, a ściślej –

bezpieczeństwa powszechnego. Z jednej strony, funkcjonują one w strukturach państwa jako

niezależne od niego, autonomiczne jednostki prawne, z drugiej - państwo powierza im do

wykonania ściśle określone zadania, które bez ich pomocy nie mogłyby być skutecznie

wykonywane. W niektórych dziedzinach życia społecznego organizacje pozarządowe pełnią

rolę pierwszoplanową, przejmując od władz publicznych spoczywający na nich obowiązek

zapewnienia obywatelom bezpieczeństwa. Ratownicy społeczni są wyszkoleni

i przygotowani do udzielania szybkiej i fachowej pomocy, szczególnie w niesprzyjających

warunkach, tam gdzie służby ustawowo powołane do jej niesienia, nie są w stanie tak

efektywnie zareagować. Specyficzne usytuowanie organizacji społecznych w polskim

porządku prawnym zapewnia im możliwość zarobkowania i pozyskiwania środków

finansowych na działalność bieżącą. Państwo, doceniając znaczenie organizacji dla

sprawnego funkcjonowania ratownictwa ochotniczego, zleca poszczególnym organizacjom

wykonywanie konkretnych zadań, asygnując na ten cel środki pochodzące z budżetu

państwa. Dodatkowo, społeczne organizacje ratownicze z racji swojego potencjału sił i

środków, stopnia wyszkolenia ratowników, dysponowania profesjonalnym sprzętem

ratowniczym, są uwzględniane w wojewódzkich planach zarządzania kryzysowego jako

niezbędne ogniwa wspomagające działania innych służb.

Także wzmacnianie zdolności państwa do obrony wymaga bliskiej współpracy z

organizacjami pozarządowych i innymi partnerami społecznymi. Powinna ona służyć

aktywizacji społeczeństwa w dziedzinie obronności oraz budowie społecznego zaplecza dla

Sił Zbrojnych RP. Współpraca z organizacjami pozarządowymi prowadzącymi działalność na

rzecz obronności ma dobre oprzyrządowanie prawno-organizacyjne. Pozytywnym

zjawiskiem obserwowanym w ostatnich latach jest rosnące zaangażowanie i wzrost

aktywności organizacji pozarządowych w sferze obronności i działalności sił zbrojnych.

Widoczny jest także rozwój współpracy organizacji pozarządowych z poszczególnymi

jednostkami wojskowymi. Konieczne jest większe rozpoznanie przez siły zbrojne potencjału

tych organizacji oraz traktowanie ich jako partnerów w wykonywaniu wspólnych zadań

obronnych. Inną barierą mającą wpływ na rozwój zdolności do obrony państwa jest skromne

zaplecze analityczne dla obronności, co skutkuje niewielkim przepływem wiedzy do sfery

obronnej. Przyczyną tego stanu jest mała liczba ośrodków eksperckich zajmujących się

problematyką obronną oraz postrzeganie tematyki obronnej jako hermetycznej.

CBOS, Komunikat z badań – Polacy o siłach zbrojnych, Warszawa, październik 2009, str. 6.

CBOS, Komunikat z badań – Oceny instytucji publicznych, Warszawa, wrzesień 2010.

Wśród nich najważniejsze to: Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR), Tatrzańskie Ochotnicze

Pogotowie Ratunkowe (TOPR), Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (WOPR), Mazurskie Wodne

Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (MWOPR), Mazurska Służba Ratownicza (MSR), Ochotnicza Straż Pożarna

(OSP).

Tabela 4. Analiza SWOT systemu bezpieczeństwa narodowego.

Mocne strony

Słabe strony

- aktywne uczestnictwo Polski w systemach bezpieczeństwa

zbiorowego i regionalnego, a w szczególności członkostwo

Polski w NATO i UE;

- zwiększanie skuteczności realizacji polskich priorytetów w

NATO i UE;

- konsekwentna budowa profesjonalnych sił zbrojnych, w tym

stworzenie Narodowych Sił Rezerwowych;

- dobrze wykształcona i wyszkolona kadra sił zbrojnych,

zdobywająca doświadczenie podczas operacji poza granicami

kraju i służbie w międzynarodowych strukturach wojskowych;

- determinacja w unowocześnianiu sił zbrojnych oraz wdrażanie

systemu pozyskiwania, eksploatacji i wycofywania uzbrojenia i

sprzętu wojskowego (UiSW);

- wysoki poziom aprobaty społecznej i duży prestiż służby

wojskowej;

- powszechny, sprawnie działający system planowania działań

operacyjnych, umożliwiający funkcjonowanie organów

administracji publicznej i przedsiębiorców w warunkach

zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny;

- wzrost zainteresowania i aktywności instytucji pozarządowych w

sferze bezpieczeństwa i obronności;

- zwiększona świadomość rzeczywistego znaczenia infrastruktury

krytycznej i jej ochrony dla bezpieczeństwa państwa i jego

obywateli;

- racjonalny system rezerw strategicznych.

-niewystarczająca ilość systemowych rozwiązań

integrujących bezpieczeństwo narodowe;

- funkcjonowanie systemu bezpieczeństwa narodowego w

oparciu o rozproszone prawodawstwo;

- niewystarczające nasycenie nowoczesnym UiSW Sił

Zbrojnych RP;

- niepełna interoperacyjność i kompatybilność Sił Zbrojnych

RP z wojskami sojuszniczymi;

- brak sformalizowania procesu planowania, przygotowania i

udziału resortów innych niż obrony narodowej w operacjach

reagowania kryzysowego poza granicami kraju;

- niewystarczające rozwiązania prawne i organizacyjne

związane z obroną cywilną;

- ograniczone wykorzystanie możliwości stwarzanych przez

europejską bazę technologii obronnych oraz wieloletnie

programy obronne EDA w celu modernizacji Sił Zbrojnych

RP;

- brak doświadczenia administracji publicznej i operatorów

infrastruktury krytycznej w budowie systemu jej ochrony.

Szanse

Zagrożenia

- potwierdzenie w nowej Koncepcji Strategicznej NATO priorytetu

kolektywnej obrony i utrzymanie planów ewentualnościowych, w

tym dla Polski;

- wzrastająca obecność sojuszniczej infrastruktury obronnej na

terytorium RP;

- rozwój Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony UE oraz

perspektywa dodatkowych gwarancji bezpieczeństwa RP;

- pogłębianie współpracy z najważniejszymi partnerami Polski w

sferze bezpieczeństwa i obronności oraz budowa

dobrosąsiedzkich relacji z państwami sąsiadującymi;

- zwiększanie skuteczności prawa międzynarodowego i instytucji

międzynarodowych oraz sprawne wykorzystywanie

instrumentów w zakresie nieproliferacji BMR i środków jej

przenoszenia, kontroli zbrojeń i rozbrojenia, środków budowy

zaufania i bezpieczeństwa;

- wspólne zaangażowanie i aktywny, oparty na partnerskich

warunkach udział administracji publicznej oraz prywatnych i

państwowych operatorów infrastruktury krytycznej w tworzenie

systemu ochrony IK;

- rosnąca świadomość potrzeby integracji rozwoju społeczno-

gospodarczego i bezpieczeństwa narodowego oraz

wzmacniania społecznego wymiaru bezpieczeństwa;

- tworzenie warunków do rozwoju zintegrowanego sytemu

bezpieczeństwa narodowego, w tym tworzenie i aktualizacja

aktów prawnych, usprawniających organizację i funkcjonowanie

systemu bezpieczeństwa narodowego;

- regularne monitorowanie i ocena rozwoju systemu

bezpieczeństwa narodowego, między innymi poprzez cykliczne

strategiczne przeglądy bezpieczeństwa i obronności.

- utrzymujące się w środowisku bezpieczeństwa

międzynarodowego niepewności, wyzwania i zagrożenia;

- potencjalne pozbawienie stabilności długoletniego

finansowania programu rozwoju i modernizacji technicznej

Sił Zbrojnych RP;

- malejąca akceptacja społeczna dla udziału Sił Zbrojnych RP

w operacjach wojskowych poza granicami kraju;

- bariery technologiczne i ekonomiczne ograniczające

efektywne włączenie się krajowego przemysłowego

potencjału obronnego do współpracy europejskiej i w

ramach NATO;

- efekty działania systemu ochrony infrastruktury krytycznej

widoczne dopiero w długim okresie czasu.

Źródło: opracowanie własne MON.

II. Wyzwania, trendy rozwojowe i wizja rozwoju systemu

bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej

W drugiej dekadzie XXI bezpieczeństwo narodowe będzie kształtowane dynamicznym

procesem identyfikacji zagrożeń, podejmowania wyzwań, definiowania celów i sposobów ich

realizacji. Nowa jakość bezpieczeństwa przejawiać się będzie w takich cechach, jak:

informacyjność (powszechność informacji wpływa na nastroje i wywołuje presję opinii

publicznej na określone działania), asymetryczność (w doborze sił i środków), usieciowienie

(sieć instytucji międzynarodowych i narodowych odpowiedzialnych za bezpieczeństwo),

zintegrowanie (postępująca integracja wysiłków cywilno-wojskowych). Kompleksowość oraz

wieloaspektowość bezpieczeństwa Polski - państwa jako instytucji oraz jego obywateli -

wymagać będzie ścisłej integracji jego podstawowych dziedzin (bezpieczeństwo

zewnętrzne/polityczne, militarne, ekonomiczne, społeczne, ekologiczne itd.), a także

rosnącego powiązania go z rozwojem gospodarczo-społecznym kraju. Podejście to wpisuje

się w filozofię dokumentów opracowywanych w ramach zintegrowanych strategii rozwoju.

Zasadniczymi czynnikami kształtującymi bezpieczeństwo narodowe Polski będą: polityka

bezpieczeństwa, uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne, współczesne wyzwania i

zagrożenia oraz rozwój zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego.

Wyzwania i trendy rozwojowe

Polska polityka bezpieczeństwa w ostatniej dekadzie ewoluowała, systematycznie

poszerzając pojęcie bezpieczeństwa (zarówno pod względem podmiotowym, jak

i przedmiotowym) i stopniowo przechodząc do koncepcji zintegrowanego bezpieczeństwa

narodowego. Tak rozumiane bezpieczeństwo narodowe jest warunkiem rozwoju kraju

i równocześnie jego wyjściowym elementem. W mniejszym stopniu ewolucji uległy cele

polityki bezpieczeństwa, ukierunkowane na realizację interesów narodowych.

Głównymi korzystnymi uwarunkowaniami międzynarodowymi sprzyjającymi bezpieczeństwu

Polski pozostanie członkostwo w Sojuszu Północnoatlantyckim i Unii Europejskiej.

Członkostwo w NATO dalej tworzyć będzie gwarancje sojusznicze dla obrony terytorialnej

kraju, wzmacniając tym samym nasze bezpieczeństwo zewnętrzne środkami polityczno-

wojskowymi, a członkostwo w UE stwarzać będzie szanse trwałego, wszechstronnego

i zrównoważonego rozwoju oraz dawać możliwość wzmocnienia pozycji międzynarodowej

Polski i zwiększenia jej oddziaływania na środowisko międzynarodowe.

W horyzoncie obowiązywania strategii prawdopodobieństwo konwencjonalnej agresji

zbrojnej na Polskę jest niewielkie. Nie można jednak całkowicie wykluczyć pojawienia się u

naszych granic sytuacji użycia siły bądź groźby jej użycia. Ponadto, zważywszy na

występowanie w sąsiedztwie Polski znaczących potencjałów militarnych, w tym

niekonwencjonalnych, nasz kraj utrzymywać będzie musiał zdolności pozwalające na

skuteczną reakcję na tego rodzaju zagrożenia. Za przyjęciem takiego podejścia przemawia

także wskazana w długookresowej strategii rozwoju kraju ograniczona przewidywalność

rozwoju środowiska bezpieczeństwa w dalszej perspektywie czasowej.

Do istotnych czynników wzmagających ryzyko wystąpienia konfliktów wpływających na

bezpieczeństwo Polski i wskazanych w DSRK należą liczne ogniska zapalne w świecie i

„zamrożone” konflikty. Potencjalnym źródłem zagrożeń, także o charakterze militarnym,

pozostaną rejony obniżonej stabilności w obszarze euroatlantyckim lub jego sąsiedztwie,

zwłaszcza na Bliskim Wschodzie, Kaukazie i w Azji Środkowej oraz w basenie Morza

Śródziemnego. Choć towarzyszące ich występowaniu ryzyko wybuchu konfliktów zbrojnych

pozostaje niewielkie i nie powinno wywołać bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa

Polski, to jednak może powodować zagrożenie dla naszych sojuszników wymagające jego

neutralizacji z udziałem naszych sił zbrojnych.

W przyszłości, podobnie jak obecnie, szczególnie istotnym zagrożeniem bezpieczeństwa

Polski, jej sojuszników oraz stabilności międzynarodowej ujmowanej całościowo, będzie

proliferacja broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia. Choć w najbliższym czasie

nie powinno to spowodować bezpośredniego zagrożenia terytorium i ludności Polski, to

w perspektywie obowiązywania strategii może istotnie osłabić międzynarodowe reżimy

nieproliferacyjne i kontroli zbrojeń oraz zdestabilizować sytuację międzynarodową

w niektórych regionach.

Zagrożeniem dla bezpieczeństwa Polski pozostanie międzynarodowy terroryzm. Groźba

zamachów terrorystycznych skierowanych bezpośrednio przeciw polskiemu terytorium może

wzrosnąć w przyszłości, w związku z aktywnością międzynarodową naszego kraju,

zwłaszcza wynikającą ze zobowiązań sojuszniczych. Oznacza to konieczność adekwatnego

do polskich potrzeb i możliwości udziału naszego kraju w międzynarodowej walce z tym

zjawiskiem.

Istotnym wyzwaniem dla bezpieczeństwa Polski będzie również działalność

zorganizowanych grup przestępczych, zwłaszcza transnarodowych. Zjawisko to będzie się

nasilać wraz z rosnącą atrakcyjnością Polski dla grup przestępczych w związku z jej

tranzytowym położeniem, postępami integracji europejskiej, otwartością granic oraz

wzrostem zamożności obywateli.

Wyzwaniem dla polskiej polityki bezpieczeństwa w najbliższym czasie pozostanie

dywersyfikacja źródeł energii, jej dostawców oraz kanałów przesyłowych, a także

zwiększenie w tym wymiarze odporności kraju na sytuacje kryzysowe.

Wyzwaniem dla bezpieczeństwa państwa pozostanie możliwość wystąpienia sytuacji

kryzysowych w następstwie katastrof naturalnych lub wywołanych działalnością człowieka

lub też będących konsekwencją rozmaitych procesów i zjawisk globalnych. Dlatego też

konieczne jest utrzymanie jak najwyższego poziomu zdolności do reakcji na tego typu

wydarzenia, szybkiej minimalizacji ich skutków, a także zapobiegania im, gdy okaże się to

możliwe. Szczególne znaczenie ma w tym względzie zapewnienie należytej odporności na

sytuacje kryzysowe infrastruktury krytycznej.

Szczególnym wyzwaniem dla bezpieczeństwa Polski, podobnie jak pozostałych państw

wysokorozwiniętych, w tym naszych bliskich sojuszników i partnerów, będą negatywne

oddziaływania w cyberprzestrzeni, wynikające z celowego lub nieumyślnego działania

człowieka bądź wywołanych awarią albo nieszczęśliwym wypadkiem zakłóceń

funkcjonowania infrastruktury teleinformatycznej.

Wizja rozwoju zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego

Zdolność państwa do podejmowania wyzwań i przeciwdziałania zagrożeniom, zarówno

o charakterze polityczno-militarnym, jak i ekonomiczno-społecznym będzie coraz ściślej

związana z rozwojem społeczno-gospodarczym kraju. Rozwój ten warunkować będzie

doskonalenie sprawności organizacyjnej państwa oraz dostarczanie zasobów i instrumentów

do eliminowania powstających zagrożeń.

Współczesne wyzwania i zagrożenia obligują do podjęcia długofalowych działań doraźnych

i zapobiegawczych w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego. Konieczne jest stworzenie

właściwych instytucjonalnych mechanizmów działania, które będą sprawnie funkcjonować

w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia, a także podjęcie działań, które będą

minimalizować prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zjawisk. Przeciwstawienie

się w sposób zintegrowany wszelkim zagrożeniom dla bezpieczeństwa państwa,

podejmowanie wyzwań i redukowanie ryzyka z wykorzystaniem wszystkich zasobów

państwa, jest zadaniem systemu bezpieczeństwa narodowego.

Prognozując rozwój systemu bezpieczeństwa narodowego w perspektywie średniookresowej

przyjąć należy, że będzie się on opierał na kompleksowym systemie zabezpieczeń

sojuszniczych i bilateralnych, synergicznie połączonym z rozbudowywanym własnym

potencjałem cywilno-militarnym. Wszystkie te rozwiązania powinny być powiązane

z rozwojem społeczno-gospodarczym i stanowić dzięki temu zintegrowany system

bezpieczeństwa narodowego. Będzie on nadal rozwijany w oparciu o jego dwa zasadnicze

elementy: system obronny państwa i system zarządzania kryzysowego.

Wizja rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego zakłada, że będzie to system oparty na

zmodyfikowanym dotychczasowym modelu i składający się z wewnętrznie skoordynowanych

podsystemów kierowania i wykonawczych, powiązanych ze sobą ze względu na realizowaną

misję, jaką jest zapewnienie bezpieczeństwa narodowego. Struktura organizacyjna

podsystemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, powstała w wyniku połączenia

ujęcia funkcjonalnego kierowania z rzeczywistą strukturą władzy wykonawczej, tworzyć

będzie model kierowania bezpieczeństwem. W modelu tym funkcję nadrzędnego,

politycznego organu decyzyjnego pełnić będzie jak dotychczas Prezydent RP i Rada

Ministrów, dla których forum uzgodnień politycznych będzie Rada Gabinetowa

. Funkcję

organu doradczego Prezydenta RP nadal wypełniać będzie Rada Bezpieczeństwa

Narodowego

, a sztabowego - Biuro Bezpieczeństwa Narodowego

. Kierowanie

bezpieczeństwem narodowym nadal realizowane będzie na wszystkich poziomach

administracji publicznej: centralnym, wojewódzkim, powiatowym, gminnym, z większym

naciskiem na spójność i efektywność działań. W skład podsystemu kierowania

bezpieczeństwem narodowym nadal wchodzić będą organy dowodzenia Sił Zbrojnych RP,

z Naczelnym Dowódcą Sił Zbrojnych w razie jego mianowania. Elementem kierowania

bezpieczeństwem narodowym jest i będzie zarządzanie kryzysowe, rozumiane jako

działalność organów administracji publicznej polegająca na zapobieganiu sytuacjom

kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych

działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków

oraz odtwarzania zasobów i infrastruktury krytycznej.

Podsystemy wykonawcze systemu bezpieczeństwa narodowego tworzyć będą głównie

wyspecjalizowane w dziedzinie bezpieczeństwa siły i środki państwa: dyplomacja, siły

zbrojne, służby specjalne oraz zasoby wsparcia bezpieczeństwa. Wśród nich wiodącą rolę w

realizacji celów strategii spełniać będzie dyplomacja i Siły Zbrojne RP.

Przyjęcie do realizacji katalogu priorytetów polskiej polityki zagranicznej wprowadzi do

polskiej polityki zagranicznej myślenie strategiczne i operacyjne. W jej kształtowaniu

znaczący udział odgrywać będą ośrodki analityczne. Polska polityka zagraniczna

ukierunkowana będzie na różne wymiary współpracy regionalnej i globalnej. Rzeczpospolita

Polska będzie krajem, który silnie oddziałuje na tworzenie nowych rozwiązań i realizację

polityki wschodniej Unii Europejskiej i Europejskiej Polityki Sąsiedztwa. Celem polityki będzie

aktywne wspieranie państw przechodzących proces transformacji ustrojowej oraz inicjowanie

nowych form współpracy

W perspektywie długookresowej Polska będzie posiadać sprawne, mobilne

i interoperacyjne Siły Zbrojne RP, które w sposób systemowy i proaktywny

(wyprzedzający) będą dostosowywały zdolności operacyjne do zmian zachodzących w

otoczeniu. Odbywać się to będzie poprzez poszukiwanie i wprowadzanie innowacyjnych

zmian oraz wykorzystanie nabytej wiedzy i doświadczeń

. Priorytetem transformacji Sił

Zbrojnych RP w horyzoncie strategii będzie podniesienie poziomu ich zdolności

operacyjnych oraz utrzymanie sił przygotowanych do reagowania na obecne oraz nowe i

nieprzewidywalne zagrożenia. Istotnym elementem przygotowania Sił Zbrojnych RP do

przeciwdziałania współczesnym zagrożeniom będzie podniesienie poziomu wyszkolenia

wojskowego i ogólnego żołnierzy. Do roku 2022 dokona się konsolidacja organizacyjna

wyższego szkolnictwa wojskowego oraz poprawa jakości procesu dydaktycznego i naukowo-

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, art. 141 ust. 1. „W sprawach szczególnej wagi Prezydent

Rzeczypospolitej może zwołać Radę Gabinetową. Radę Gabinetową tworzy Rada Ministrów obradująca pod

przewodnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej”.

Ibidem,

art. 135. „Organem doradczym Prezydenta Rzeczypospolitej w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego

bezpieczeństwa państwa jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego”.

Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej art. 11. ust. 1., „Prezydent

Rzeczypospolitej Polskiej wykonuje zadania w zakresie bezpieczeństwa i obronności przy pomocy Biura

Bezpieczeństwa Narodowego”.

Priorytety polskiej polityki zagranicznej 2012-2016.

Materiały Strategicznego Przeglądu Obronnego, MON, kwiecień 2011 r.

badawczego realizowanego w uczelniach wojskowych, przy uwzględnieniu efektywności

wydatkowania środków publicznych. Podniesieniu zdolności operacyjnych służyć będzie

również zorganizowanie komponentów taktycznych szybko osiągających gotowość do

rozwinięcia i działań w zmieniającym się środowisku walki. W tej sytuacji istotne będzie

zapewnienie bezpieczeństwa żołnierzy w polskich kontyngentach wojskowych.

Aby sprostać powyższym wyzwaniom siły zbrojne powinny posiadać zdolności operacyjne do

działania autonomicznego w każdym środowisku walki. Głównym determinantem potrzeb

operacyjnych jest posiadanie uzbrojenia i sprzętu wojskowego zdolnego do wykrycia,

rozpoznania, śledzenia i niszczenia środków przeciwnika. Osiągnięcie zakładanych

zdolności operacyjnych przy zapewnieniu niezbędnych (optymalnych) warunków do

przetrwania na polu walki wymaga podejścia systemowego, odzwierciedlonego w pięciu

zasadniczych systemach: dowodzenia, rozpoznania, rażenia, przetrwania i ochrony wojsk

oraz zabezpieczenia logistycznego działań.

Modernizacja techniczna polskiej armii będzie oparta o rozbudowaną współpracę z

krajowym przemysłem obronnym i związanym z nim potencjałem badawczo-

naukowym. Intensyfikacja inwestycji w ten sektor oraz zwiększenie jego udziału w

międzynarodowych programach i inicjatywach przełoży się na wzrost konkurencyjności i

innowacyjności polskiego przemysłu obronnego i znaczącą poprawę jego możliwości

eksportowych. W konsekwencji zwiększy to poziom nowoczesności gospodarki oraz stworzy

nowe miejsca pracy w kraju.

Opisany powyżej system bezpieczeństwa narodowego – systematycznie rozwijany

i doskonalony – powinien zapewnić: sprawne funkcjonowanie organów władzy i administracji

w czasie pokoju, kryzysu i wojny; monitoring i wczesne ostrzeganie o zagrożeniach;

przeciwdziałanie wszystkim zewnętrznym i wewnętrznym wyzwaniom i zagrożeniom

bezpieczeństwa narodowego; umożliwienie zastosowania narzędzi polityki bezpieczeństwa

(sił i środków); koordynację działań państwa (głównie dyplomatycznych, ekonomicznych,

militarnych i specjalnych) w wymiarze narodowym i sojuszniczym (NATO, UE); przepływ

i dystrybucję informacji; analizę i syntetyczną ocenę stanu bezpieczeństwa narodowego we

wszystkich jego aspektach

Budowa nowoczesnego, zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego

Rzeczypospolitej Polskiej do roku 2022 wymagać również będzie podjęcia wysiłków na rzecz

rozwoju systemu ochrony infrastruktury krytycznej, systemu rezerw strategicznych, bazy

społeczno-kulturowej dla bezpieczeństwa, integracji bezpieczeństwa narodowego z

rozwojem społeczno-gospodarczym. Podejmowane działania ukierunkowane będą na

osiągnięcie efektywności i spójności funkcjonowania systemu bezpieczeństwa narodowego.

Synergiczne oddziaływanie tych czynników i konsekwentna realizacja wynikających z nich

zadań spowoduje, że Polska w roku 2022 stanie się państwem o wysokim poziomie

bezpieczeństwa, aktywnie kreującym wspólną unijną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa,

posiadającym nowoczesną obronę narodową z profesjonalnymi siłami zbrojnymi, strukturami

administracyjno-gospodarczymi zdolnymi do zarządzania kryzysowego i reagowania

obronnego oraz skutecznymi służbami specjalnymi.

W. Kitler, Model zarządzania bezpieczeństwem narodowym, Kierowanie Bezpieczeństwem Narodowym

(materiały konferencji naukowej pod red. B. Zdrodowski, B. Wiśniewski), Warszawa 2008.

Rysunek 2. Efekty realizacji SRSBN RP

aktywnie kreującym politykę

zagraniczną i bezpieczeństwa

posiadającym sprawne

struktury zarządzania

kryzysowego i

reagowania obronnego

dysponującym wydajnym

i efektywnym system

wsparcia bezpieczeństwa

o wysokim poziomie

bezpieczeństwa

dysponującym

nowoczesną obroną

narodową z

profesjonalnymi SZRP

posiadajacym skuteczne

służby specjalne

POLSKA 2022

będzie krajem:

Źródło: opracowanie własne MON.

III. Cele strategii i kierunki interwencji

1. Układ celów

Biorąc pod uwagę uwarunkowania i wyzwania przedstawione w rozdziale drugim i trzecim

przyjąć należy, że głównym celem niniejszej strategii będzie:

System ten - oparty na synergii wysiłków poszczególnych organów, instytucji i służb

państwowych odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa – zdolny będzie do identyfikacji

i eliminacji źródeł, przejawów oraz skutków zagrożeń bezpieczeństwa narodowego.

Rozwijanie takiego systemu będzie wymagało maksymalnego ukierunkowania działań na

wzmocnienia jego efektywności i spójności. Efektywność będzie osiągana poprzez

podnoszenie sprawności zasadniczych elementów systemu bezpieczeństwa narodowego,

spójność – poprzez zwiększanie integracji między politykami publicznymi a polityką

bezpieczeństwa oraz wzmacnianie współpracy i koordynacji, a docelowo osiągnięcie

integracji wewnątrz systemu bezpieczeństwa narodowego.

Osiągnięcie celu głównego zagwarantuje lepszą realizację interesów narodowych

Przyczyni się także do osiągnięcia odpowiedniego pod względem ilościowym i jakościowym

potencjału państwa, który umożliwi zachowanie wpływu na rzeczywistość międzynarodową

i przebieg procesów wewnętrznych oraz stymulację pozytywnych tendencji ewolucyjnych

w kraju i poza nim, zwłaszcza w wymiarze regionalnym. Realizacja celu głównego będzie

sumą realizacji celów operacyjnych.

Realizacji celu głównego będą służyć cele operacyjne. Stanowią one rozwinięcie celu

głównego w dziedzinach posiadających kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa

narodowego i są adresowane do organów administracji publicznej, przy czym podmiotem

strategii jest całe państwo, w tym organy administracji publicznej oraz społeczeństwo

obywatelskie. Przyjmuje się następujące cele operacyjne Strategii rozwoju systemu

bezpieczeństwa narodowego RP 2022:

Interesy narodowe określa Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.

Wzmocnienie efektywności i spójności systemu bezpieczeństwa

narodowego

Cel 1

Kształtowanie stabilnego międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa

w wymiarze regionalnym i globalnym

Cel 2

Umocnienie zdolności państwa do obrony

Cel 5

Tworzenie warunków do rozwoju

zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego

Cel 3

Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego

Cel 4

Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa

Cele operacyjne będą ukierunkowane na dwie naczelne zasady wskazane w celu głównym:

efektywność i spójność. Efektywność będzie osiągana poprzez podnoszenie sprawności

zasadniczych elementów systemu bezpieczeństwa narodowego – służyć temu będzie

realizacja celu pierwszego Kształtowanie stabilnego międzynarodowego środowiska

bezpieczeństwa w wymiarze regionalnym i globalnym, celu drugiego Umocnienie zdolności

państwa do obrony oraz celu trzeciego Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa

narodowego. Dzięki realizacji celu czwartego Zwiększenie integracji polityk publicznych

z polityką bezpieczeństwa i piątego Tworzenie warunków do rozwoju zintegrowanego

systemu bezpieczeństwa zapewniona zostanie spójność systemu bezpieczeństwa

narodowego (na zewnątrz i do wewnątrz).

Rysunek 3. Układ celów w powiązaniu z osią logiczną strategii

Źródło: opracowanie własne MON.

2. Cele operacyjne i realizujące je kierunki interwencji

Cel 1. Kształtowanie stabilnego międzynarodowego środowiska

bezpieczeństwa w wymiarze regionalnym i globalnym

Zgodnie z zawartą w diagnozie systemu bezpieczeństwa narodowego (rozdział I) analizą

uwarunkowań zewnętrznych, środowisko bezpieczeństwa staje się coraz bardziej

dynamiczne i złożone, a charakteryzuje je występowanie i wzajemne przenikanie się

zagrożeń militarnych i pozamilitarnych, często o charakterze asymetrycznym.

Funkcjonowanie państw w tak skomplikowanym i mało przewidywalnym otoczeniu motywuje

większość z nich do przyjęcia aktywnej postawy w kształtowaniu środowiska bezpieczeństwa

i pogłębiania współpracy z sojusznikami, partnerami, sąsiadami i innymi podmiotami

stosunków międzynarodowych. W grupie tych państw jest także Polska, której celem jest

zwiększanie efektywności działań własnych i wspólnych w ramach NATO, UE, innych

organizacji międzynarodowych oraz relacji wielo- i dwustronnych. Budowanie silnej pozycji

międzynarodowej Polski i współtworzenie stabilnego środowiska bezpieczeństwa wymaga

także zwiększania skuteczności prawa międzynarodowego i instytucji międzynarodowych

oraz sprawnego wykorzystania instrumentów międzynarodowych w zakresie nieproliferacji

broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia, kontroli zbrojeń i rozbrojenia, środków

budowy zaufania i bezpieczeństwa czy pomocy rozwojowej.

Cel 1

Kształtowanie stabilnego międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa

w wymiarze regionalnym i globalnym

spójność

efektywność

Cel 1

Cel 2

Cel 4

Cel 3

Cel 5

Priorytety i kierunki interwencji celu 1 obejmują:

1.1. Zwiększenie skuteczności realizacji polskich priorytetów w NATO i UE oraz dbanie o sprawność

mechanizmów sojuszniczych

1.1.1. Wzmacnianie obrony kolektywnej w ramach NATO

1.1.2. Rozwój zdolności UE do prowadzenia kompleksowych działań w zakresie reagowania kryzysowego

1.1.3. Pogłębianie współpracy z partnerami z Europy Wschodniej w ramach UE i NATO

1.1.4. Pogłębianie współpracy na rzecz bezpieczeństwa energetycznego na forum NATO i UE

1.1.5. Pogłębianie współpracy na rzecz bezpieczeństwa cybernetycznego na forum NATO i UE

1.1.6. Wspieranie poprawy sprawności mechanizmów współdziałania NATO i UE

1.2. Efektywna współpraca dwustronna i wielostronna

1.2.1. Umacnianie strategicznego partnerstwa z USA

1.2.2. Współpraca sojusznicza ukierunkowana na rozwijanie silnych relacji z naszymi głównymi partnerami:

Francją, Niemcami i Wielką Brytanią

1.2.3. Pogłębianie współpracy w formule Trójkąta Weimarskiego

1.2.4. Pogłębianie współpracy w formule Grupy Wyszehradzkiej

1.2.5. Pogłębianie współpracy w formule Współpracy Bałtyckiej

1.2.6. Pogłębienie współpracy ze wschodnimi sąsiadami Polski w ramach relacji dwustronnych i wielostronnych

1.2.7. Rozwijanie przyjaznych relacji z państwami innych regionów świata

1.3. Zwiększanie skuteczności prawa międzynarodowego i instytucji międzynarodowych

1.3.1. Zwiększanie skuteczności prawa międzynarodowego

1.3.2. Wspieranie zwiększenia skuteczności ONZ

1.3.3. Działania na rzecz umacniania OBWE

1.4. Umacnianie instrumentów międzynarodowych w zakresie nieproliferacji broni masowego rażenia,

środków jej przenoszenia oraz rozbrojenia globalnego

1.4.1. Wspieranie inicjatyw na rzecz utrzymania i rozwoju międzynarodowych instrumentów w zakresie

nieproliferacji broni masowego rażenia oraz środków jej przenoszenia, w tym przeciwdziałanie

możliwości wejścia w posiadanie i wykorzystanie BMR przez terrorystów

1.5. Dbanie o skuteczność i wpieranie rozwoju reżimu kontroli zbrojeń konwencjonalnych i rozbrojenia

oraz środków budowy zaufania i bezpieczeństwa

1.5.1. Właściwe wykonywanie istniejących oraz poszukiwanie nowych, skutecznych rozwiązań

i instrumentów współdziałania na rzecz środków budowy zaufania i bezpieczeństwa w Europie

1.5.2 Zabieganie o utrzymanie i dalszy rozwój wielostronnych mechanizmów kontroli zbrojeń i rozbrojenia

1.5.3. Działanie na rzecz utrzymania i wzmocnienia międzynarodowych mechanizmów kontroli handlu bronią

oraz kontroli eksportu

1.6. Zmniejszanie różnic rozwojowych w świecie oraz popieranie demokracji i poszanowania praw

człowieka

1.6. Zwiększenie skuteczności polskiej pomocy rozwojowej

Wskaźniki monitorowania celu 1

Nazwa wskaźnika

Jednostka

miary

Wartość

w roku

bazowym

2010

Wartość

w roku

2020

Wartość w

roku

docelowy m

2022

Źródło

Wskaźniki kluczowe

Osiągnięcie pełnej gotowości operacyjnej

przez bazę amerykańskiego systemu

obrony przeciwrakietowej, zdolnej do

obrony terytorium RP i NATO

(kierunek interwencji 1.2.1)

0-1

Informacje USA

(w zakresie

gotowości

bojowej),

wspólnie ustalone

plany użycia

systemu obrony

przeciwrakietowej

Nazwa wskaźnika

Jednostka

miary

Wartość

w roku

bazowym

2010

Wartość

w roku

2020

Wartość w

roku

docelowy m

2022

Źródło

Wskaźniki kluczowe

(w zakresie

zdolności i

przeznaczenia)

Liczba Grup Bojowych Unii Europejskiej z

udziałem Polski (w przedziale czasowym

do roku 2020)

(kierunki interwencji: 1.1.2, 1.2.3, 1.2.4)

szt.

Sprawozdanie

państwa

ramowego

przygotowane po

zakończeniu

dyżuru Grupy

Bojowej Unii

Europejskiej

Utworzenie polsko-ukraińsko-litewskiej

brygady (LITPOLUKRBRIG)

(kierunek interwencji 1.2.6)

0-1

Umowa o

utworzeniu

litewsko-polsko-

ukraińskiej

brygady

1.1.1. Wzmacnianie obrony kolektywnej w ramach NATO

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Wzmocnienie zdolności NATO do realizacji zadań z zakresu kolektywnej obrony jest

najważniejszym postulatem zgłaszanym przez Polskę na forum Sojuszu

Północnoatlantyckiego. Polska konsekwentnie opowiada się za wzmocnieniem praktycznych

aspektów związanych z kolektywną obroną, w tym zwłaszcza utrzymaniem i rozwojem

odpowiednich narzędzi wojskowych. Dotyczy to przede wszystkim zachowania „równowagi”

pomiędzy rozwojem zdolności na potrzeby operacji ekspedycyjnych oraz zdolności do

obrony terytorium Sojuszu. Nasz kraj podkreśla konieczność konsekwentnej realizacji

ćwiczeń sojuszniczych związanych z art. 5 TP, rozwoju Sił Odpowiedzi NATO, regularnego

przeglądu i aktualizacji planów ewentualnościowych dla Polski.

Główne działania

 rozwój odpowiednich zdolności niezbędnych do realizacji zadań obronnych Sojuszu;

 działania na rzecz uwzględnienia polskich interesów w dokumentach wykonawczych,

będących elementem procesu wdrażania nowej Koncepcji Strategicznej NATO;

 kontynuacja transformacji obronnej NATO ukierunkowanej na zwiększanie jego

efektywności w realizacji pełnego spektrum zadań;

 dążenie do organizacji i udział w ćwiczeniach zarządzania kryzysowego NATO-CMX

(Crisis Management Exercise), uwzględniających w swoich scenariuszach działania

z art. 5 TP;

 utrzymanie dotychczasowej i pozyskanie nowej infrastruktury NATO na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej;

 działania na rzecz utrzymania spójności wewnętrznej Sojuszu i budowanie

konsensusu;

 aktywne uczestnictwo Polski w inicjatywie Smart Defence;

 kontynuacja uczestnictwa w NATO-wskich programach rozwoju wybranych zdolności,

takich jak: Airborne Early Warning and Control (NAEW&C), Strategic Airlift Capability

(SAC); Strategic Airlift Interim Solution (SALIS), umożliwiających spełnienie przez

Polskę wymagań NATO w zakresie kontroli przestrzeni powietrznej na małych i bardzo

Ad.1.1. Zwiększenie skuteczności realizacji polskich priorytetów w NATO i UE

oraz dbanie o sprawność mechanizmów sojuszniczych

małych wysokościach oraz zabezpieczających zasadnicze potrzeby Sił Zbrojnych RP

w zakresie strategicznego transportu lotniczego personelu, uzbrojenia i sprzętu

wojskowego, w tym ładunków ponadgabarytowych; Alliance Ground Surveillance

(AGS) zapewniającym monitorowanie sytuacji w rejonach potencjalnych konfliktów

zbrojnych i przesyłanie informacji do naziemnych stanowisk dowodzenia i kierowania

różnych szczebli dowodzenia w czasie rzeczywistym.

 udział w inicjatywie Cooperative Airspace Initiative (CAI) w ramach Rady NATO-Rosja,

stanowiącej ważne narzędzie wspomagające walkę z terroryzmem powietrznym

i środek budowy wzajemnego zaufania w relacjach NATO-Rosja.

1.1.2. Rozwój zdolności UE do prowadzenia kompleksowych działań w zakresie

reagowania kryzysowego

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Harmonizacja rozwoju zdolności UE ma zapewnić zwiększenie efektywności współdziałania

cywilnych i wojskowych komponentów państw członkowskich. Proponowane działania

wpisują się w zakres prowadzonych prac i projektów rozwoju zdolności oraz odpowiadają

przyjętym przez Polskę zobowiązaniom.

Główne działania

 wspieranie inicjatyw służących usunięciu braków w kluczowych wojskowych i cywilnych

zdolnościach reagowania kryzysowego, zwłaszcza Inicjatywy Weimarskiej w zakresie

Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony UE;

 aktywne uczestnictwo Polski w inicjatywie Pooling & Sharing;

 wspieranie ustanowienia w Unii Europejskiej platformy, która pozwoli pozyskać nowe

zdolności obronne;

 stymulowanie rozwoju efektywnych struktur instytucjonalnych UE odpowiedzialnych za

rozwój zdolności i reagowanie kryzysowe, w duchu Inicjatywy Weimarskiej w zakresie

Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony UE;

 wspieranie rozwoju Europejskiej Agencji Obrony i umacnianie jej roli jako forum

koordynacji i planowania rozwoju zdolności wojskowych UE;

 rozwijanie zdolności szybkiego reagowania UE poprzez zwiększanie gotowości do

użycia grup bojowych;

 wzmocnienie współpracy cywilno-wojskowej, w tym harmonizacja mechanizmów

planowania, prowadzenia operacji i rozwoju zdolności;

 zwiększenie liczby polskich ekspertów cywilnych i wojskowych zatrudnionych

w strukturach WPBiO (w instytucjach oraz biorących udział w operacjach);

 zwiększenie liczby europejskich projektów zbrojeniowych i wspólnych zamówień

obronnych z aktywnym udziałem Polski;

 rozwój współpracy w ramach WPBiO z państwami spoza UE oraz z innymi

organizacjami międzynarodowymi (współpraca NATO-UE, ale także UE-OBWE);

 uzyskanie przez Polskę pełnego uczestnictwa w Europejskiej Agencji Kosmicznej;

 uwzględnienie interesów Polski w pracach nad tworzeniem Jednolitej Europejskiej

Przestrzeni Powietrznej.

1.1.3. Pogłębianie współpracy z partnerami z Europy Wschodniej w ramach UE i NATO

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Polska opowiada się za wzmacnianiem dialogu politycznego i współpracy praktycznej

w dziedzinie bezpieczeństwa z państwami partnerskimi z Europy Wschodniej. Głównym

instrumentem zacieśniania relacji jest NATO-wski program Partnerstwo dla Pokoju (PdP).

W jego ramach, w sposób priorytetowy traktujemy rozwój współpracy z Ukrainą i Gruzją.

Współpraca z Rosją jest istotna dla bezpieczeństwa całego obszaru euro-atlantyckiego. Na

forum UE nasz kraj promuje polsko-szwedzką inicjatywę Partnerstwa Wschodniego. W jej

ramach Polska popiera zacieśnienie współpracy w wymiarze wojskowym z państwami

partnerskimi.

Główne działania

 rozwój stosunków z Ukrainą poprzez rozwój dialogu politycznego i kontynuację

współpracy w obszarze bezpieczeństwa międzynarodowego;

 kształtowanie dialogu politycznego i praktycznej współpracy NATO-Rosja na zasadach

wzajemnych korzyści i przejrzystości;

 utrzymanie polityki „otwartych drzwi” do Sojuszu;

 rozwój praktycznej współpracy UE z państwami Partnerstwa Wschodniego

w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony, uzupełniającej inicjatywy realizowane w ramach

polityki wschodniej UE.

1.1.4. Pogłębianie współpracy na rzecz bezpieczeństwa energetycznego na forum

NATO i UE

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Zdefiniowanie roli NATO w dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego podczas szczytu

NATO w Bukareszcie (kwiecień 2008 r.) stanowiło wyraz dostosowywania się Sojuszu do

nowych wyzwań dla bezpieczeństwa. Jednym z głównych zwolenników zainicjowania prac

w tym zakresie była Polska. Mając na uwadze, że Sojusz nie jest organizacją

międzynarodową specjalizującą się w dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego,

podejmowane działania powinny wnieść wartość dodaną i być skoordynowane z inicjatywami

innych instytucji. Służyć temu będzie m.in. przekształcenie istniejącego na Litwie Centrum

Bezpieczeństwa Energetycznego NATO (CBE) w Centrum Eksperckie na rzecz

bezpieczeństwa energetycznego NATO (NATO Center of Excellence for Energy Security -

ENSEC COE), które stanowić będzie zaplecze koncepcyjno-badawcze Sojuszu

Północnoatlantyckiego w zakresie bezpieczeństwa energetycznego, głównie w obszarze

ochrony infrastruktury krytycznej oraz szlaków transportu nośników energii.

Główne działania

 wzmocnienie roli i zdolności NATO w zakresie polityki na rzecz bezpieczeństwa

energetycznego, w tym zwłaszcza w obszarze ochrony energetycznej infrastruktury

krytycznej;

 wspólne prace nad zwiększeniem efektywności energetycznej oraz nad rozwojem

energetyki odnawialnej;

 wzmocnienie klauzul solidarności energetycznej;

 ustanowienie instrumentów wsparcia rozwoju infrastruktury energetycznej UE;

 wsparcie finansowe UE w zakresie budowy interkonektorów pomiędzy sieciami

energetycznymi

 uregulowanie kwestii związanych z zewnętrzną polityką energetyczną UE;

 prowadzenie działań promujących współpracę energetyczną w Europie.

1.1.5. Pogłębianie współpracy na rzecz bezpieczeństwa cybernetycznego na forum

NATO i UE

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Ataki cybernetyczne w coraz większym stopniu zagrażają bezpieczeństwu i stabilności

obszaru euroatlantyckiego. Niektóre państwa dysponują dziś możliwościami

przeprowadzania ataków cybernetycznych, których poziom byłby porównywalny do

konwencjonalnych ataków zbrojnych. Stąd zarówno w NATO, jak i UE podniesiono rangę

bezpieczeństwa cybernetycznego do poziomu rozpatrywanego przez najwyższe gremia

polityczne. O bezpieczeństwie informatycznej infrastruktury krytycznej NATO i UE decyduje

ich najsłabsze ogniwo. Stwarza to konieczność spełnienia standardów i wymagań obu

organizacji przez infrastrukturę krajową.

Główne działania

 wspieranie inicjatyw na rzecz wzmocnienia roli i zdolności NATO i UE w zakresie

polityki bezpieczeństwa cybernetycznego oraz wyposażenie obu organizacji

w instrumenty udzielania pomocy państwom członkowskim (w szczególności średnim

i małym) narażonym na ataki cybernetyczne;

 wspieranie działań na rzecz uwzględnienia obrony cybernetycznej w bieżących

pracach planistycznych NATO;

 wzmocnienie współpracy pomiędzy NATO i UE w obszarze bezpieczeństwa

cybernetycznego, w tym w szczególności w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej

sektorów cywilnych (łączność, energetyka, transport, finanse);

 aktywny udział Polski w budowie i funkcjonowaniu unijnych i sojuszniczych elementów

struktur obrony cybernetycznej;

 udoskonalenie zasad i mechanizmów współpracy wewnątrz- i międzyresortowej,

w tym pomiędzy ABW i MON;

 uwzględnienie w Polityce bezpieczeństwa cyberprzestrzeni Rzeczypospolitej Polskiej

nowych elementów wynikających z prac NATO i UE nad polityką bezpieczeństwa

cybernetycznego.

1.1.6. Wspieranie poprawy sprawności mechanizmów współdziałania NATO i UE

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Kwestia współpracy obu organizacji jest przedmiotem dyskusji politycznej od kilku lat. Postęp

w tej sprawie uzależniony jest od rozwiązania innych, bilateralnych sporów natury

politycznej. W toku tej dyskusji, Polska jednoznacznie opowiada się za wzmocnieniem

współpracy pomiędzy NATO i UE. Wśród obszarów stwarzających możliwość poprawy relacji

podkreślamy potrzebę zacieśnienia współpracy praktycznej w operacjach prowadzonych na

tym samym teatrze działania.

Główne działania

 wspieranie dialogu politycznego Wysokiego Przedstawiciela ds. Zagranicznych

i Polityki Bezpieczeństwa UE z Sekretarzem Generalnym NATO;

 rozwój relacji UE-NATO poprzez zacieśnianie współpracy operacyjnej oraz

harmonizację i synchronizację planowania obronnego NATO i rozwoju zdolności

obronnych UE.

1.2.1. Umacnianie strategicznego partnerstwa z USA

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Wzmocnienie i uzupełnienie istniejących związków w zakresie bezpieczeństwa między

Rzeczypospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki wynika z potrzeby wspólnych

działań na rzecz indywidualnej i kolektywnej obrony, utrzymania międzynarodowego pokoju

i bezpieczeństwa oraz dalszego rozwoju zdolności obronnych, niezbędnych do

odpowiedniego reagowania na zagrożenia. Wspólne stanowisko sojuszników uznające, że

rozprzestrzenianie broni masowego rażenia i środków służących do ich przenoszenia, w tym

rakiet balistycznych, stanowi istotne zagrożenie dla międzynarodowego pokoju

i bezpieczeństwa, przyniosło decyzję o budowie nowych zdolności obronnych NATO, w tym

Ad. 1.2. Efektywna współpraca dwustronna i wielostronna

systemu obrony przeciwrakietowej. Polska, w bliskiej współpracy z USA, będzie brać

aktywny udział w budowie tego systemu oraz rozbudowywać narodowy system obrony

powietrznej z elementami obrony przeciwrakietowej. Niezmiernie ważne jest także

amerykańskie wsparcie dla Sił Zbrojnych RP zaangażowanych w międzynarodowe operacje

wojskowe, zwłaszcza w zakresie transportu strategicznego i zabezpieczenia logistycznego.

Wkład USA w rozwój polskich Wojsk Specjalnych oraz osiągnięcie przez Dowództwo Wojsk

Specjalnych statusu Dowództwa Operacji Specjalnych NATO będzie kolejnym elementem

integracji naszych sił zbrojnych z Sojuszem. Ponadto, rozwój kontaktów z USA na

najwyższym szczeblu jest niezbędny dla utrzymania dynamiki stosunków, wypracowania

wspólnych stanowisk w kluczowych kwestiach polityki bezpieczeństwa oraz zapewniania

realizacji postanowień Deklaracji o współpracy strategicznej

Główne działania

 wykonanie zawartych pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów

Zjednoczonych Ameryki umów i deklaracji w obszarze współpracy strategicznej;

 stała amerykańska obecność wojskowa w Polsce w postaci pododdziału lotniczego

USAF (AVDET);

 osiągnięcie pełnej gotowości operacyjnej bazy systemu obrony przeciwrakietowej

(2018 r.);

 zabieganie o wsparcie USA dla kontyngentów Sił Zbrojnych RP biorących udział w

operacjach międzynarodowych oraz dla Wojsk Specjalnych w zakresie wymagań

stawianych siłom specjalnym NATO;

 kontynuacja najważniejszych form współpracy i dialogu polityczno-wojskowego między

Polską a USA, tj. Dialogu Strategicznego, prac w ramach Grupy Konsultacyjnej ds.

Współpracy Strategicznej (SCCG - Strategic Cooperation Consultative Group)

oraz

Grupy Wysokiego Szczebla ds. Obronnych (HLDG - High Level Defense Group)

1.2.2. Współpraca sojusznicza ukierunkowana na rozwijanie silnych relacji z naszymi

głównymi partnerami: Francją, Niemcami i Wielką Brytanią

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Jednym z priorytetów bilateralnej współpracy wojskowej jest zacieśnienie relacji z wiodącymi

państwami europejskimi. Zasadniczym jej celem jest wzmocnienie obronności europejskiej

oraz pozycji międzynarodowej Polski.

Główne działania

 kontynuowanie i dalsza intensyfikacja współpracy w obszarze bezpieczeństwa;

 uruchamianie dwu- i wielostronnych projektów;

 poszukiwanie platform wspólnych interesów przemysłów obronnych;

 uzyskiwanie wzajemnego wsparcia na forach międzynarodowych (NATO, UE);

 regularne konsultacje państw NATO i UE w zakresie dostaw technologii

konwencjonalnych do państw nie będących członkami NATO.

Deklaracja w sprawie współpracy strategicznej między Rzeczypospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi

Ameryki ogłoszona w Warszawie dnia 20 sierpnia 2008 r.

SCCG ma uzupełniać Dialog Strategiczny i planować rozwój współpracy w wymiarze strategicznym. Spotkania

odbywają się średnio dwa razy w roku na szczeblu podsekretarzy stanu MSZ i Departamentu Stanu USA.

Zgodnie z postanowieniami polsko-amerykańskiej Deklaracji w sprawie współpracy strategicznej z 2008 r.

HLDG jest forum, gdzie ustalane są kierunki i priorytety współpracy dwustronnej w wymiarze obronności.

Obrady odbywają się średnio dwa razy w roku na szczeblu podsekretarzy stanu w MON i Departamentu

Obrony USA.

1.2.3. Pogłębianie współpracy w formule Trójkąta Weimarskiego

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Dialog w formule Trójkąta Weimarskiego ma na celu pogłębienie współpracy

z najważniejszymi partnerami Polski w sferze obronności. Realizacja planowanych inicjatyw

służyć będzie poprawie relacji NATO-UE, rozwojowi zdolności reagowania kryzysowego,

usprawnieniu współpracy cywilno-wojskowej oraz wzmocnieniu współpracy z partnerami.

Istotnym elementem współpracy, wpływającym na wzrost bezpieczeństwa regionalnego, jest

włączenie do dialogu politycznego tematyki dotyczącej Europy Wschodniej.

Główne działania

 wypracowywanie wspólnych stanowisk w kluczowych kwestiach polityki

bezpieczeństwa;

 wspieranie wspólnych inicjatyw przemysłów obronnych;

 dialog z państwami Europy Wschodniej bez instytucjonalizowania ram współpracy

w ramach Trójkąta Weimarskiego;

 wspieranie rozwoju Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony UE, m.in. poprzez

wspólne inicjatywy, takie jak utworzenie Weimarskiej Grupy Bojowej.

1.2.4. Pogłębianie współpracy w formule Grupy Wyszehradzkiej

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Grupa Wyszehradzka jest ważną płaszczyzną współpracy i współdziałania Polski, Czech,

Słowacji i Węgier w regionie Europy Środkowej, a także w ramach Unii Europejskiej i NATO.

Jako grupa państw o podobnych wyzwaniach i wspólnych interesach, posiada ona naturalne

zdolności do tworzenia wewnątrzunijnych koalicji w celu artykułowania korzystnych dla siebie

rozwiązań. Dla Polski umacnianie Grupy Wyszehradzkiej, jej siły i spójności stanowi istotny

element realizacji polskiej racji stanu w regionie Europy Środkowej i w szerszym wymiarze

polityki zagranicznej. Dotychczasowe spotkania Grupy Wyszehradzkiej wskazują na

zbieżność poglądów w obszarach związanych z funkcjonowaniem UE i NATO. Bieżąca

współpraca ma głównie charakter polityczny, skupia się na wymianie informacji

i doświadczeń w kwestiach będących na agendzie NATO i UE. Współpraca wojskowa jest

ograniczona i obejmuje: wspólne szkolenia wojsk, wymianę doświadczeń operacyjnych,

inicjatywy transformacyjne oraz wzajemne wsparcie w jednostkach wielonarodowych

w ramach NATO i UE. Obecnie podejmowane działania mają na celu nadanie współpracy

wyszehradzkiej bardziej praktycznego wymiaru. Kolejnym kierunkiem rozwoju może być

także otwarcie Grupy Wyszehradzkiej na współpracę z kolejnymi państwami (Europa

Wschodnia, Państwa Bałtyckie, kraje Europy Południowo-Wschodniej).

Główne działania

 wypracowywanie wspólnych stanowisk prezentowanych na forach międzynarodowych;

 wspieranie wspólnych inicjatyw przemysłów obronnych;

 utrzymywanie regularnych kontaktów wysokiego szczebla;

 utrzymywanie dialogu z partnerami z Europy Wschodniej (Rosją i Ukrainą) bez

instytucjonalizowania ram współpracy w ramach GW;

 współpraca na rzecz zapewnienia solidarności energetycznej oraz ściślejsze

powiązania gospodarcze i energetyczne;

 ustanowienie Wyszehradzkiej Grupy Bojowej i ściślejszej współpracy operacyjnej sił

zbrojnych;

 rozwój relacji z Bułgarią i Rumunią.

1.2.5. Pogłębianie współpracy w basenie Morza Bałtyckiego

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Sytuacja bezpieczeństwa w regionie Morza Bałtyckiego pozostaje stabilna. Z wyjątkiem

Rosji, wszystkie państwa regionu są członkami Unii Europejskiej. Większość z nich należy

jednocześnie do NATO bądź blisko współpracuje z Sojuszem. Sprzyja to utrwaleniu

stabilności regionu. Istniejące w regionie Morza Bałtyckiego problemy związane są przede

wszystkim z pozamilitarnymi aspektami bezpieczeństwa. Dotyczą one kwestii

energetycznych, ochrony środowiska oraz społecznych, związanych głównie z granicą

Schengen.

Główne działania

 rozwój współpracy regionalnej w ramach Rady Państw Morza Bałtyckiego;

 umacnianie więzi sojuszniczych i partnerskich z państwami regionu;

 wymiana doświadczeń w dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego i ekologicznego;

 zacieśnianie współpracy wojskowej z państwami regionu, uwzględniając specyfikę

i zróżnicowany status poszczególnych państw basenu Morza Bałtyckiego.

1.2.6. Pogłębienie współpracy ze wschodnimi sąsiadami Polski w ramach relacji

dwustronnych i wielostronnych

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Polska, z racji swojego geograficznego położenia, powinna utrzymywać dobre, partnerskie

relacje z sąsiadami. Współpraca ta leży w naszym interesie narodowym i służy poprawie

bezpieczeństwa regionalnego. Kluczowa dla bezpieczeństwa państwa jest budowa

partnerskiej współpracy ze wschodnimi sąsiadami RP. Wschodnia granica Polski jest

jednocześnie granicą NATO i UE. W związku z tym rozwój współpracy wojskowej Polski

i państw pozostających w innych niż NATO sojuszach polityczno-wojskowych przyczynia się

do poprawy bezpieczeństwa, budowy zaufania i zwiększenia stabilności naszego regionu.

Główne działania

 budowa stosunków umacniających pozycję Polski w regionie w odniesieniu do

kształtowania strategii regionu w wymiarze euroatlantyckim i wschodnim;

 wspieranie przez Polskę współpracy Ukrainy ze strukturami europejskimi

i euroatlantyckimi;

 rozwój mechanizmów mających na celu budowę wzajemnego zaufania między Polską

i Białorusią;

 nawiązanie wielowymiarowej, partnerskiej współpracy z Rosją, obejmującej m.in.

rozwój mechanizmów mających na celu budowę wzajemnego zaufania

Rzeczypospolitej Polskiej i Rosji oraz rozwój współpracy w ramach mechanizmów

europejskich i euroatlantyckich;

 rozwój współpracy transgranicznej z Rosją i Białorusią;

 promowanie nowych zasad przejrzystości w handlu bronią, w tym wymiana informacji

dotycząca dokonywania zakupów uzbrojenia za granicą oraz dostaw uzbrojenia

w regiony o podwyższonym ryzyku;

 utworzenie jednostki z udziałem Państwa/Państw Partnerstwa Wschodniego, dostępnej

dla potrzeb operacji międzynarodowych prowadzonych na podstawie mandatu Rady

Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych.

1.2.7. Rozwijanie przyjaznych relacji z państwami innych regionów świata

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Region Południowego Kaukazu nabiera coraz większego znaczenia strategicznego, co

przejawia się rosnącym zaangażowaniem politycznym, wojskowym i gospodarczym USA,

Rosji oraz innych państw. Polska, jako członek NATO i Unii Europejskiej, powinna odgrywać

aktywną rolę w umacnianiu bezpieczeństwa i stabilności w tym regionie. Kaukaz Południowy

postrzegany jest również jako alternatywny region w zakresie pozyskiwania surowców

energetycznych, co czyni go ważnym dla bezpieczeństwa energetycznego Polski i Europy.

Główne działania

 rozbudowa współpracy eksperckiej z państwami Kaukazu Południowego zwiększającej

ich zaangażowania w europejskie i euroatlantyckie mechanizmy współpracy, w tym

kontynuacja projektów stanowiących praktyczne wsparcie procesu transformacji

gruzińskich sił zbrojnych (m.in. staże w ramach NATO-wskiego programu rozwoju

zawodowego personelu cywilnego zatrudnionego w gruzińskich instytucjach

bezpieczeństwa);

 kontynuowanie i rozwój współpracy z Izraelem poprzez Grupę Roboczą Dialogu

Strategicznego (Strategic Dialogue), Polsko-Izraelską Wspólną Komisję ds.

Współpracy Przemysłów Obronnych, Polsko-Izraelską Grupę Roboczą (Annual

Meeting) oraz uruchomienie podgrup roboczych ds. konkretnych projektów;

 zawarcie około 50 umów międzynarodowych o współpracy w dziedzinie obronności,

zwłaszcza z państwami Europy, Azji Południowo-Wschodniej, Ameryki Południowej

oraz z organizacjami międzynarodowymi oraz umów o współpracy wojskowo-

technicznej;

 rozwój współpracy z państwami BRICS

1.3.1. Zwiększanie skuteczności prawa międzynarodowego

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Dynamiczny rozwój techniki wojskowej i rodzajów broni, zarówno konwencjonalnych jak

i masowego rażenia, spowodował wysiłki państw na rzecz kontroli tego procesu. Koniec

zimnej wojny przyczynił się do jego intensyfikacji. Działania te dotyczą ograniczenia

proliferacji, a z drugiej strony zapobiegania skutkom użycia broni, które mogą spowodować

nadmierne cierpienie ludności cywilnej (prawo humanitarne). Rozwój prawa

międzynarodowego przyczynia się zatem do poprawy bezpieczeństwa — zarówno

w stosunkach dwustronnych, jak i wielostronnych. Wpływa również na złagodzenie skutków

działań wojennych w odniesieniu do ludności cywilnej.

Główne działania

 zabieganie o rozwój norm prawnych na poziomie międzynarodowym;

 podejmowanie działań mających na celu zapewnienie pełnej uniwersalizacji przyjętych

norm prawno-traktatowych oraz porozumień;

 wdrażanie aktów prawa międzynarodowego do wewnętrznego porządku prawnego

(tworzenie odpowiednich mechanizmów wykonawczych na poziomie krajowym).

Stowarzyszenie państw: Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, Republika Południowej Afryki.

Ad. 1.3. Zwiększanie skuteczności prawa międzynarodowego i instytucji

międzynarodowych

1.3.2. Wspieranie zwiększenia skuteczności ONZ

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

ONZ jest jedyną organizacją o zasięgu globalnym, działającą na rzecz zapewnienia

światowego pokoju i bezpieczeństwa. W ramach ONZ Rada Bezpieczeństwa posiada

legitymizację do zastosowania środków nacisku politycznego, militarnego i ekonomicznego

w sytuacji zagrożenia lub naruszenia pokoju bądź aktu agresji. Kluczowym wyzwaniem dla

ONZ jest efektywne przeciwdziałanie współczesnym zagrożeniom ze strony podmiotów

pozapaństwowych, m.in. terroryzmowi, międzynarodowej przestępczości zorganizowanej.

Dla wzmocnienia efektywności organizacji istotne jest przeprowadzenie kompleksowej

reformy systemu ONZ prowadzącej do usprawnienia działań organizacji, w tym m.in.

rewitalizacji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych i reformy Rady

Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych. Z punktu widzenia Rzeczypospolitej Polskiej

istotne jest wsparcie dla procesu wzmacniania współpracy UE-ONZ w zakresie

bezpieczeństwa, przede wszystkim w obszarze zarządzania kryzysowego, zapobiegania

konfliktom i zwiększenia skuteczności operacji pokojowych. W tym kontekście istotne jest

zapewnienie skutecznej ochrony osób cywilnych i implementacja Koncepcji

Odpowiedzialności za Ochronę

. Przejawem aktywności Polski i UE na tym polu jest

przyjęcie przez Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa (PSC) dokumentu dotyczącego

wzmacniania skuteczności działań UE na forum ONZ w dziedzinie pokoju

międzynarodowego. Jego najistotniejszym elementem jest zapewnienie lepszej koordynacji

działań oraz usprawnienie przepływu informacji pomiędzy strukturami unijnymi oraz

przedstawicielstwami w Nowym Jorku i Genewie.

Główne działania

 wspieranie inicjatyw na rzecz wzmocnienia roli ONZ w dziedzinie utrzymania pokoju

i bezpieczeństwa międzynarodowego oraz umacniania roli pełnionej w tym względzie

przez Radę Bezpieczeństwa ONZ;

 udział w operacjach pokojowych realizowanych pod auspicjami ONZ;

 wspieranie skuteczności ONZ w przeciwdziałaniu zagrożeniom wynikającym

z niedorozwoju gospodarczego i nierównomiernej dystrybucji dóbr oraz

nierozwiązanych problemów społecznych;

 wspieranie współpracy ONZ-NATO oraz ONZ-UE, w tym dążenie do wypracowanie

jednolitego głosu UE w ONZ.

1.3.3. Działania na rzecz umacniania OBWE

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

OBWE stanowi ważny element europejskiego systemu bezpieczeństwa, na forum którego

odbywa się dialog i dyskusja przedstawicieli 56 państw w sprawach polityczno-militarnych,

ekonomicznych i wymiaru ludzkiego (procesy demokratyzacji, rządy prawa i prawa

człowieka), stanowiących trzy wymiary OBWE. Jest płaszczyzną rozwiązywania sporów

i konfliktów w obszarze państw OBWE, prac nad przeciwdziałaniem nowym zagrożeniom dla

bezpieczeństwa.

Główne działania

 aktywne zaangażowanie w bieżące prace OBWE, proponowanie inicjatyw i działań,

które Polska mogłaby podjąć na forum Organizacji;

 podejmowanie działań w celu utrzymania roli OBWE jako istotnego elementu

europejskiego systemu bezpieczeństwa, utrzymanie aktywnego udziału w pracach

Przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2005 roku, rozumiana jako gotowość społeczności

międzynarodowej do podjęcia zbiorowej akcji za pośrednictwem Rady Bezpieczeństwa na podstawie rozdziału

VII Karty Narodów Zjednoczonych.

związanych z wypracowywaniem nowej wizji stosunków w sferze bezpieczeństwa na

obszarze euroatlantyckim oraz rewitalizacji Organizacji jako kluczowego elementu

bezpieczeństwa w sferze zapobiegania i rozwiązywania konfliktów (w szczególności

w ramach realizacji postanowień Szczytu w Astanie);

 utrzymywanie bliskiej współpracy z kluczowymi partnerami w UE i NATO, aktywny

udział w wypracowywaniu wspólnych stanowisk wobec najważniejszych dla OBWE

kwestii.

1.4.1. Wspieranie inicjatyw na rzecz utrzymania i rozwoju międzynarodowych

instrumentów w zakresie nieproliferacji broni masowego rażenia oraz środków

jej przenoszenia, w tym przeciwdziałanie możliwości wejścia w posiadanie

i wykorzystanie BMR przez terrorystów

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Pozyskanie broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia przez nowe państwa lub

podmioty niepaństwowe może bardzo negatywnie wpływać na środowisko bezpieczeństwa

międzynarodowego zarówno w wymiarze regionalnym, jak i globalnym. W celu

zminimalizowania ryzyka proliferacji BMR konieczny jest rozwój reżimów nieproliferacji broni

masowego rażenia i środków jej przenoszenia. Ryzyko jej rozprzestrzeniania wynika głównie

z istniejącej gotowości niektórych państw do udostępniania materiałów, technologii i wiedzy

niezbędnej do ich wytwarzania podmiotom do tego nieuprawnionym, a także niedostatecznej

ochrony tych materiałów i technologii, co w konsekwencji może ułatwiać ich pozyskanie

w sposób nielegalny. Ponieważ ryzyko związane z możliwym wykorzystaniem środków BMR

przez terrorystów należy zaliczyć do jednego z najpoważniejszych zagrożeń dla

bezpieczeństwa międzynarodowego, a skutki ewentualnego ataku mogłyby się przyczynić do

destabilizacji sytuacji międzynarodowej, wzmacnianie norm nieproliferacji oraz aktywne

przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu BMR stanowi jeden z priorytetów działań społeczności

międzynarodowej w tej sferze.

Główne działania

 sprzyjanie rozszerzaniu bazy prawno-międzynarodowej stanowiącej postawę

przeciwdziałania proliferacji broni masowego rażenia na poziomie międzynarodowym;

 działanie na rzecz umacniania i uniwersalizacji międzynarodowych mechanizmów

służących zapobieganiu proliferacji broni masowego rażenia oraz nielegalnym

transferom materiałów i technologii podwójnego zastosowania;

 zabieganie o rozwój norm prawnych i krajowych mechanizmów wykonawczych,

mających na celu zapobieganie proliferacji broni masowego rażenia i środków jej

przenoszenia oraz materiałów i technologii podwójnego zastosowania;

 podejmowanie działań mających na celu zwiększenie ochrony materiałów i technologii,

które mogłyby być użyte do wytwarzania broni masowego rażenia;

 aktywność w organizacjach i instytucjach międzynarodowych, zwłaszcza ONZ, NATO,

UE, OBWE oraz współpraca bilateralna z partnerami z NATO, UE i krajami trzecimi;

 działania pozamilitarne (pomoc techniczna i rozwojowa, dialog międzykulturowy

i międzywyznaniowy).

Ad. 1.4. Umacnianie instrumentów międzynarodowych w zakresie nieproliferacji

broni masowego rażenia, środków jej przenoszenia oraz rozbrojenia

globalnego

Reżim kontroli zbrojeń oraz środki budowy zaufania i bezpieczeństwa w Europie, które

zostały ukształtowane w II połowie ubiegłego wieku i obowiązywały od początku lat

dziewięćdziesiątych, wykazały swoją skuteczność. Prowadzone od końca pierwszej dekady

XXI wieku działania dyplomatyczne zmierzają do ich dostosowania do aktualnych

uwarunkowań międzynarodowych. Obecnie trwa dyskusja w sprawie ich modernizacji.

1.5.1. Właściwe wykonywanie istniejących oraz poszukiwanie nowych, skutecznych

rozwiązań i instrumentów współdziałania na rzecz środków budowy zaufania

i bezpieczeństwa w Europie

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Porozumienia w sprawie kontroli zbrojeń konwencjonalnych, rozbrojenia oraz środków

budowy zaufania i bezpieczeństwa są istotnym elementem systemu bezpieczeństwa

i współpracy między państwami w Europie. Przestrzeganie i pełna realizacja przyjętych

dotychczas porozumień pozostaje nadal gwarancją zachowania stabilności i bezpieczeństwa

w Europie w sferze stosunków międzypaństwowych. Prowadzone są obecnie dyskusje na

temat przyszłości reżimów kontroli zbrojeń, co może zaowocować ich wykorzystaniem

w skali regionalnej i subregionalnej, a także poza Europą.

Kluczowym dokumentem międzynarodowym dotyczącym środków budowy zaufania

i bezpieczeństwa (CSBMs – Confidence and Security Building Measures) jest Dokument

Wiedeński 1999 r. Obok niego, system CSBMs uzupełnił Traktat o Otwartych Przestworzach

(Treaty on Open Skies), zawarty w 1992 roku.

Główne działania

 przestrzeganie zobowiązań i norm dotyczących ograniczeń w działalności wojskowej,

ustalonych w Dokumencie Wiedeńskim 1999;

 szersze organizowanie obserwacji działalności wojskowej prowadzonej w skali poniżej

pułapów, obligujących do zaproszenia obserwatorów;

 rzetelny udział w wymianie informacji;

 pełne wykorzystanie kwot aktywnych przedsięwzięć weryfikacyjnych;

 aktywny udział w negocjacjach nad aktualizacją katalogu środków budowy zaufania

i bezpieczeństwa i innych dokumentów OBWE w tym zakresie, w tym modernizacją

Dokumentu Wiedeńskiego 1999 oraz Kodeksu postępowania w sprawie polityczno-

wojskowych aspektów bezpieczeństwa.

1.5.2. Zabieganie o utrzymanie i dalszy rozwój wielostronnych mechanizmów kontroli

zbrojeń i rozbrojenia

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Nadmierne gromadzenie uzbrojenia przez państwa powoduje destabilizację środowiska

bezpieczeństwa i może prowadzić do wybuchu konfliktu zbrojnego. Kontrola zbrojeń

umożliwia utrzymywanie militarnego potencjału wojskowego na możliwie najniższym

poziomie – wystarczającym (zgodnie z koncepcją wypracowaną w ramach ONZ) do obrony

integralności granic, utrzymywania porządku wewnętrznego w kraju i uczestniczenia w

misjach pokojowych.

Mechanizmy rozbrojenia oraz kontroli zbrojeń ustanowione przez Traktat o

Konwencjonalnych Siłach Zbrojnych w Europie (Traktat CFE) obejmują ograniczenia

Ad. 1.5. Dbanie o skuteczność i wpieranie rozwoju reżimu kontroli zbrojeń

konwencjonalnych i rozbrojenia oraz środków budowy zaufania

i bezpieczeństwa

ilościowe uzbrojenia i sprzętu oraz zasady wymiany informacji i procedury weryfikacyjne

(reżim CFE). Uzupełniają je zasady wykonywania lotów obserwacyjnych nad terytoriami

innych państw, przewidziane w postanowieniach Traktatu o Otwartych Przestworzach. W

końcu 2007 r. Federacja Rosyjska wprowadziła jednostronnie moratorium na stosowanie

postanowień Traktatu CFE, proponując następnie zawarcie zastępującego go nowego aktu

prawa międzynarodowego. Rozpoczęło to serię bilateralnych i wielostronnych konsultacji

dyplomatycznych, zmierzających przede wszystkim do powrotu Rosji do reżimu CFE.

Rzeczpospolita Polska zainteresowana jest utrzymaniem obowiązującego reżimu, a ponadto

jego nowelizacją zgodną z podstawowymi zasadami Traktatu CFE, zawierającą także

mechanizmy aktualizacji.

Główne działania

 aktywny udział w dialogu w sprawie modernizacji porządku kontroli zbrojeń

konwencjonalnych w Europie, w szczególności Traktatu CFE;

 pełne wykorzystanie kwot aktywnych przedsięwzięć weryfikacyjnych – także lotów

obserwacyjnych prowadzonych zgodnie z postanowieniami Traktatu o Otwartych

Przestworzach;

 dążenie wspólnie z krajami NATO do wypracowania mandatu do negocjacji, który

pozwalałby na podjęcie dalszych prac nad przywróceniem funkcjonowania Traktatu

CFE lub przyjęciem nowego reżimu w zakresie konwencjonalnych sił zbrojnych w

Europie;

 utrzymanie istniejących reżimów kontroli zbrojeń, przy założeniu konieczności ich

istotnych uzupełnień (po zakończeniu zimnej wojny główna potrzeba w sferze kontroli

zbrojeń to zapewnienie przejrzystości i przewidywalności działalności wojskowej oraz

odbudowa zaufania między państwami).

1.5.3. Działanie na rzecz utrzymania i wzmocnienia międzynarodowych mechanizmów

kontroli handlu bronią oraz kontroli eksportu

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Obecne międzynarodowe mechanizmy kontroli handlu bronią mają na ogół charakter

regionalny i ograniczony. Ich głównym elementem jest Reżim kontroli uzbrojenia i technologii

do jego produkcji (Porozumienie z Wassenaar), skupiający 40 krajów. Istniejąca poza tymi

mechanizmami dostępność broni na rynkach międzynarodowych oraz przenikanie pewnych

ilości broni z obrotu legalnego do nielegalnego prowadzą do nagromadzenia dużych jej

ilości, szczególnie w rejonach objętych konfliktami etnicznymi, ekonomicznymi

i światopoglądowymi, a przy tym nie dysponującymi utrwalonymi i powszechnie

akceptowanymi tradycjami kulturowymi. Wobec powyższego podjęto na forum Organizacji

Narodów Zjednoczonych prace nad uchwaleniem i przyjęciem uniwersalnego Traktatu

o Handlu Bronią (Arms Trade Treaty — ATT), który zachowując dotychczasowe uprawnienia

państw, wynikające z postanowień Karty Narodów Zjednoczonych, wprowadzałby jednolite

kryteria oceny stosowane w międzynarodowym handlu bronią.

Główne działania

 utrzymanie na najwyższym możliwym poziomie aktywności Polski na forach reżimów

kontrolnych;

 wsparcie Polski dla skoordynowanych działań Unii Europejskiej w procesie

negocjowania ATT;

 dbałość o wysoki poziom jakości funkcjonowania krajowego systemu kontroli

eksportu;

 udział w międzynarodowych programach informacyjno-promocyjnych dla krajów

trzecich w dziedzinie kontroli eksportu.

1.6.1 Zwiększenie skuteczności polskiej pomocy rozwojowej

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Eliminowanie ubóstwa i wprowadzanie zasad zrównoważonego rozwoju, równolegle

z popieraniem demokracji i poszanowania praw człowieka, wynika z celów polskiej polityki

zagranicznej i wpisuje się w realizację polskich interesów politycznych, ekonomicznych

i bezpieczeństwa. Polska, jako kraj z bogatymi doświadczeniami procesu transformacji

gospodarczej i politycznej, aktywnie wspiera propagowanie praw człowieka. Ponadto nasz

kraj angażuje się w zmniejszanie różnic rozwojowych na świecie m.in. poprzez realizację

Milenijnych Celów Rozwoju. Cele te Polska realizuje zarówno w wymiarze współpracy

bilateralnej, jak również multilateralnej, kierując szczególną uwagę na wsparcie działań

prorozwojowych w krajach priorytetowych polskiej współpracy rozwojowej. Współpraca

rozwojowa realizowana jest w szczególności poprzez pomoc dwustronną udzielaną przez

Polskę krajowi-biorcy pomocy rozwojowej oraz pomoc wielostronną udzielaną za

pośrednictwem międzynarodowych agend, instytucji i funduszy.

Główne działania

 zapewnianie pomocy, opieki i ochrony ofiarom konfliktów zbrojnych, klęsk

żywiołowych lub innych katastrof poprzez udzielanie pomocy humanitarnej;

 aktywna realizacja Milenijnych Celów Rozwoju oraz wypełnianie zobowiązań

międzynarodowych w zakresie zwiększania wolumenu środków przeznaczanych na

współpracę rozwojową;

 zwiększenie efektywności udzielanej przez Polskę pomocy rozwojowej poprzez

koordynację głównych kierunków działań prorozwojowych z innymi resortami

- uczestnikami krajowego systemu współpracy rozwojowej.

Cel 2. Umocnienie zdolności państwa do obrony

Celem polskiej polityki bezpieczeństwa, a w szczególności polityki obronnej, jest rozwój

potencjału obronnego państwa zapewniającego ochronę żywotnych interesów narodowych

oraz współdziałanie z państwami NATO i UE, ukierunkowane na przeciwstawianie się

zagrożeniom bezpieczeństwa obszaru euroatlantyckiego. Istotnym jest przy tym utrzymanie

właściwej relacji między narodowymi potrzebami obronnymi i zobowiązaniami sojuszniczymi.

Aby sprostać temu wyzwaniu, konieczne jest wypracowanie nowoczesnej formuły obrony

narodowej i skutecznych form angażowania się państwa w stabilizowanie sytuacji

międzynarodowej.

Zgodnie z zawartą w diagnozie systemu bezpieczeństwa narodowego analizą uwarunkowań

zewnętrznych i wewnętrznych, funkcjonowanie państwa w dynamicznym i złożonym

środowisku bezpieczeństwa, w którym występują zagrożenia militarne i pozamilitarne,

pociąga za sobą konieczność posiadania i rozwijania sprawnego i efektywnego systemu

obronnego państwa. Zapewnienie ciągłości funkcjonowania państwa w warunkach kryzysu

polityczno-militarnego oraz w czasie wojny, a także budowanie silnej pozycji Polski na arenie

międzynarodowej, a zwłaszcza w NATO i UE, wymaga posiadania profesjonalnych i

nowoczesnych Sił Zbrojnych RP oraz efektywnego wykorzystania służb specjalnych, struktur

administracyjno-gospodarczych i potencjału naukowo-badawczego

Zapisy niniejszego celu wpisują się w wydane w drodze postanowienia Prezydenta RP w dniu 8 listopada

2011 r. Główne kierunki rozwoju Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich przygotowań do obrony

państwa na lata 2013-2022.

Cel 2

Umocnienie zdolności państwa do obrony

Ad. 1.6. Zmniejszanie różnic rozwojowych w świecie oraz popieranie demokracji

i poszanowania praw człowieka

Priorytety i kierunki interwencji celu 2 obejmują:

2.1. Zwiększenie potencjału Sił Zbrojnych RP do wypełniania misji

2.1.1 Zapewnienie zdolności państwa do obrony oraz przeciwstawienia się agresji w ramach zobowiązań

sojuszniczych

2.1.2 Udział Sił Zbrojnych RP w stabilizowaniu sytuacji międzynarodowej

2.1.3 Udzielanie pomocy wojskowej organom państwa w niemilitarnych sytuacjach kryzysowych

2.1.4 Zwiększanie nasycenia nowoczesnym uzbrojeniem i sprzętem wojskowym, w tym poprzez udział

w programach międzynarodowych

2.1.5. Osiągnięcie interoperacyjności i kompatybilności przez Siły Zbrojne RP w ramach NATO i UE

2.2. Doskonalenie struktur organizacyjnych Sił Zbrojnych RP (elastyczna i racjonalna organizacja)

2.2.1 Usprawnienie struktur dowodzenia.

2.2.2. Tworzenie struktur modułowych

2.2.3. Osiągnięcie standardów w zakresie ukompletowania dowództw i jednostek wojskowych oraz zwiększenie

ich dostępności

2.2.4 Stworzenie nowoczesnego systemu rezerw (Narodowe Siły Rezerwowe)

2.2.5 Optymalizacja potencjału logistycznego

2.2.6 Poprawa zdolności wojskowej służby zdrowia do zabezpieczenia Sił Zbrojnych RP

2.2.7 Wdrożenie Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu Informatycznego Resortu Obrony Narodowej

2.3. Podniesienie poziomu wyszkolenia wojsk

2.3.1. Podnoszenie poziomu wykształcenia i kształcenia zawodowego żołnierzy zawodowych

2.3.2. Podnoszenie poziomu wyszkolenia wojsk i doskonalenie zawodowe żołnierzy zawodowych

2.3.3. Rozwijanie i wdrażanie innowacyjnych koncepcji i doktryn

2.3.4. Wdrożenie Systemu Wykorzystania Doświadczeń z działalności Sił Zbrojnych RP

2.4. Wzmacnianie zdolności struktur administracyjno-gospodarczych kraju do funkcjonowania

w sytuacjach kryzysowych i do wspierania obrony państwa

2.4.1. Doskonalenie pozamilitarnych przygotowań obronnych

2.4.2. Wzmacnianie przemysłowego potencjału obronnego

2.4.3. Rozwijanie zdolności wsparcia państwa-gospodarza (HNS)

2.4.4. Doskonalenie współpracy cywilno-wojskowej (CIMIC)

2.4.5. Wypracowanie rozwiązań systemowych regulujących obszar obrony cywilnej

2.5. Poprawa narodowego planowania obronnego

2.5.1. Poprawa planowania obronnego na szczeblu strategicznym

2.5.2. Poprawa planowania i programowania rozwoju Sił Zbrojnych RP

2.6. Skuteczna promocja obronności

2.7. Budowa nowoczesnego i produktywnego potencjału naukowo-badawczego na rzecz obronności

2.7.1. Dostosowanie systemu organizowania i wdrażania prac naukowo-badawczych do standardów

obowiązujących w UE i NATO

2.7.2. Intensyfikacja działań zmierzających do aktywnego uczestnictwa polskich ośrodków naukowych i

przemysłowych w międzynarodowych programach zbrojeniowych

2. 8. Poprawa zdolności rozpoznania i ochrony przed zagrożeniami bezpieczeństwa państwa

2.8.1. Poprawa zdolności rozpoznawania, zapobiegania oraz zwalczania zagrożeń dla bezpieczeństwa

wewnętrznego państwa

2.8.2. Poprawa zdolności rozpoznania na wszystkich poziomach dowodzenia w układzie narodowym,

sojuszniczym i koalicyjnym

Wskaźniki monitorowania celu 2

Nazwa wskaźnika

Jednostka

miary

Wartość

w roku

bazowym

2010

Wartość

w roku

2020

Wartość w

roku

docelowym

2022

Źródło

Wskaźniki kluczowe

Nakłady na obronność w

przeliczeniu na pojedynczego

żołnierza w odniesieniu do średnich

wydatków obronnych na jednego

żołnierza w europejskich państwach

NATO

(priorytety 2.1-2.3)

liczba

0,57

0,7

0,75

Podstawowa informacja o

budżecie resortu obrony

narodowej na kolejny rok

Poziom aprobaty społecznej dla

wojska w sondażach opinii

publicznej

(priorytety 2.1-2.3)

Cykliczne badanie CBOS

pt. Oceny instytucji

publicznych

Udział wydatków z budżetu państwa

na badania naukowe i prace

rozwojowe w dziedzinie obronności i

bezpieczeństwa państwa w

wydatkach budżetu państwa na

obronę narodową ogółem

(priorytet 2.7)

1,3

1,8

1. Ustawa budżetowa

2. Plan modernizacji

technicznej Sił Zbrojnych

3. Plan badań

naukowych, prac

rozwojowych i studyjnych

w resorcie obrony

narodowej

Wskaźniki pomocnicze

Wskaźnik Celów NATO dla

Rzeczypospolitej Polskiej

realizowanych zgodnie z ”Planem

realizacji Celów NATO dla RP 2009-

2018”

(kierunek interwencji 2.5.1)

69,1

Informacja o stanie

realizacji Celów Sił

Zbrojnych NATO dla RP,

Informacja o stanie

realizacji Programu

rozwoju Sił Zbrojnych RP

Liczba żołnierzy Narodowych Sił

Rezerwowych oraz przeszkolonych

ochotników w ramach służby

przygotowawczej, w tym m.in. do

Narodowych Sił Rezerwowych

(kierunek interwencji 2.2.4)

liczba osób

3 000

7 700

20.000

26.000

20.000

30.000

Program profesjonalizacji

SZ RP; Informacja o

stanie realizacji Programu

rozwoju Sił Zbrojnych RP,

Raport z działalności

WKU oraz WSzW w

zakresie naboru

ochotników do NSR,

Zestawienie liczby

kształconych/szkolonych

kandydatów na żołnierzy

zawodowych, słuchaczy

kursów doskonalenia

zawodowego oraz służby

przygotowawczej do NSR

Udział środków finansowych

przeznaczanych na badania w

obszarze techniki i technologii

obronnych we współpracy

międzynarodowej, do rocznych

nakładów finansowych

przeznaczanych przez instytucje

państwa na ten cel

(priorytet 2.7)

13,5

1. Plan działania na rzecz

osiągania celów

przewidzianych Strategią

działań resortu obrony

narodowej w obszarze

badań i technologii

obronnych

2. Plan badań

naukowych, prac

rozwojowych i studyjnych

w resorcie obrony

narodowej

2.1.1. Zapewnienie zdolności państwa do obrony oraz przeciwstawienia się agresji

w ramach zobowiązań sojuszniczych

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

W celu realizacji konstytucyjnych powinności oraz zobowiązań sojuszniczych Siły Zbrojne

RP doskonalą swoje zdolności do obrony niepodległości i integralności terytorialnej kraju

oraz państw sojuszniczych.

Główne działania

 podnoszenie wskaźników skuteczności bojowej w wyniku wprowadzania

nowoczesnego uzbrojenia i sprzętu wojskowego;

 odtwarzanie i utrzymywanie zapasów wojskowych oraz utrzymywanie mobilnej

logistyki;

 doskonalenie współpracy międzynarodowej w ramach wspólnej ochrony granic

lądowych, powietrznych i morskich;

 podnoszenie poziomu wyszkolenia;

 doskonalenie procedur i doktryn.

2.1.2. Udział Sił Zbrojnych RP w stabilizowaniu sytuacji międzynarodowej

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Zaangażowanie w operacje poza granicami kraju jest narzędziem polityki państwa, które ma

bezpośredni wpływ na kształtowanie pozycji Polski na arenie międzynarodowej. Poziom

zaangażowania uzależniony jest od możliwości państwa, wynikających głównie

z posiadanych zasobów finansowych, ludzkich, rzeczowych i organizacyjnych. Poziom

ambicji wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej wymaga utrzymania potencjału Sił Zbrojnych

RP na poziomie jakościowym i ilościowym niezbędnym do skutecznego odstraszania

i gwarantowania Polsce wiarygodności obronnej na arenie międzynarodowej, zwłaszcza

w gronie sojuszników. Powinien też uwzględniać rosnące oczekiwania sojuszników, co do

wkładu wnoszonego przez Polskę w utrwalanie regionalnej i globalnej stabilności.

Doświadczenia z udziału w operacjach jednoznacznie wskazują na wzrost znaczenia działań

niemilitarnych, w tym zwiększoną aktywność organizacji i agencji pozarządowych,

instrumentów cywilnych, ekonomicznych i politycznych. Skuteczne angażowanie się

w stabilizowanie sytuacji międzynarodowej wymaga wdrożenia koncepcji kompleksowego

podejścia do przyszłych operacji, tzn. integracji i uzyskania efektu synergii użycia wszystkich

angażowanych komponentów. W celu stworzenia warunków do aktywniejszego

i wszechstronniejszego włączania się Polski w rozwiązywanie sytuacji kryzysowych

opracowywane są Zasady i procedury planowania, przygotowania oraz udziału Polskich

Cywilno-Wojskowych Kontyngentów w operacjach reagowania kryzysowego poza granicami

kraju. Ich wdrożenie przyczyni się do usystematyzowania narodowego procesu planowania

na szczeblu politycznym i międzyresortowym oraz wypracowania uregulowań prawnych

i finansowych dotyczących udziału polskich sił i środków w operacjach poza granicami kraju.

Główne działania

 realizacja zobowiązań przyjętych w ramach planowania obronnego NATO;

 zmiany legislacyjne ułatwiające udział pracowników i ekspertów cywilnych w misjach

poza granicami kraju;

 opracowanie Zasad i procedur planowania, przygotowywania oraz udziału Polskich

Cywilno-Wojskowych Kontyngentów w operacjach reagowania kryzysowego poza

granicami kraju;

Ad. 2.1. Zwiększenie potencjału Sił Zbrojnych RP do wypełniania misji

 ukierunkowanie rozwoju sił zbrojnych na osiąganie zdolności do przerzutu

i długotrwałego przebywania w rejonie operacji.

2.1.3. Udzielanie pomocy wojskowej organom państwa w niemilitarnych sytuacjach

kryzysowych

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Siły Zbrojne RP są jednym z kluczowych elementów systemu zarządzania kryzysowego

państwa i realizują zadania związane ze wsparciem organów administracji publicznej

w przypadku wystąpienia niemilitarnych sytuacji kryzysowych. Doświadczenia z udziału Sił

Zbrojnych RP w tych działaniach, a także nowe zagrożenia wskazują, że istnieje potrzeba

jego doskonalenia.

Główne działania

 zapewnienie na potrzeby kierowania kompatybilnych środków łączności dla służb

ratowniczych, porządkowych oraz wydzielanych pododdziałów/oddziałów z Sił

Zbrojnych RP;

 usankcjonowanie prawne procedur odszkodowawczych spowodowanych działalnością

Sił Zbrojnych RP w sytuacjach kryzysowych;

 usprawnienie procedur udzielania pomocy oddziałom Policji przez oddziały sił

zbrojnych prowadzonej na podstawie ustawy o Policji

, w tym mających na celu

przyspieszenie reagowania Sił Zbrojnych RP na wniosek o udzielenie pomocy Policji;

 dążenie do uproszczenia procedur uruchamiających udział wojska w realizacji zadań

kryzysowych;

 przygotowanie i utrzymanie w gotowości do działania sił i środków do oczyszczania

terenu z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych, akcji przeciwpowodziowych

i przeciwlodowych oraz likwidacji skutków klęsk żywiołowych;

 koordynacja w zakresie jednolitości i interoperacyjności funkcjonowania systemów

tworzących krajowy system wykrywania skażeń i alarmowania;

 zwiększenie udziału organów administracji publicznej oraz służb ratowniczych

w ćwiczeniach i treningach na szczeblu operacyjnym prowadzonych przez jednostki

i instytucje Sił Zbrojnych RP.

2.1.4. Zwiększanie nasycenia nowoczesnym uzbrojeniem i sprzętem wojskowym,

w tym poprzez udział w programach międzynarodowych

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Sprostanie wyzwaniom i zagrożeniom wymaga, aby siły zbrojne były kombinacją

modułowych komponentów połączonych. Muszą one być mobilne, sieciocentryczne oraz

zdolne do realizacji misji w każdym środowisku. O ich walorze decydować będzie zdolność

do realizacji każdej misji i zadania, zdolność do natychmiastowego działania, skutecznego

i precyzyjnego rażenia. W tym celu powinny być wyposażone w nowoczesny

technologicznie, efektywny bojowo oraz odporny na zagrożenia z cyberprzestrzeni,

maksymalnie zautomatyzowany i zrobotyzowany sprzęt i uzbrojenie. Aby temu sprostać

rozwijane będą zdolności operacyjne w obszarze: dowodzenia; rozpoznania; rażenia;

przetrwania i ochrony wojsk; zabezpieczenia logistycznego działań.

Ponadto, należy doskonalić systemy szkolno-treningowe oraz logistyczne.

Istotne trudności w osiąganiu przez Polskę wymaganych zdolności obronnych tkwią

w wysokich kosztach nowoczesnych systemów uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz

ograniczonych możliwościach narodowego przemysłu zbrojeniowego. Powyższe czynniki

skutkują koniecznością znalezienia alternatywnych sposobów rozwijania i pozyskiwania

Art. 18a. Ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687 z późn. zm.).

deficytowych zdolności obronnych, jednym z których jest uczestnictwo Polski w programach

międzynarodowych pod egidą NATO i Europejskiej Agencji Obrony. Kolejnym istotnym

elementem skutecznej modernizacji sił zbrojnych jest efektywny system pozyskiwania,

eksploatacji i wycofywania uzbrojenia i sprzętu wojskowego Sił Zbrojnych RP, zapewniający

wdrażanie UiSW spełniającego wymagania operacyjne przy racjonalnym gospodarowaniu

środkami finansowymi. W ramach budowy tego systemu na początku 2011 r. sformowano

Inspektorat Uzbrojenia, zajmujący się realizacją procesu pozyskiwania UiSW na potrzeby Sił

Zbrojnych RP.

Główne działania

 pozyskiwanie oraz modernizacja uzbrojenia i sprzętu wojskowego w ramach programów

operacyjnych i programów uzbrojenia;

 zwiększanie udziału krajowego przemysłowego potencjału obronnego w procesie

unowocześnianie sił zbrojnych oraz zwiększenie efektywności podmiotów polskiego ppo

na międzynarodowym rynku uzbrojenia;

 maksymalizacja korzyści wynikających z udziału w programach międzynarodowych, w

tym korzyści finansowych (zmniejszone koszty pozyskania zdolności), technologicznych

(rozwój komórek naukowo-badawczych i ułatwiony transfer technologii), a w

konsekwencji także przemysłowych (stymulacja rozwoju ekonomicznego oraz lokalnego

rynku pracy);

 doskonalenie systemu pozyskiwania, eksploatacji i wycofywania UiSW Sił Zbrojnych RP,

w tym: wdrożenie mechanizmów zapewniających bardziej efektywne zarządzanie całym

cyklem życia uzbrojenia i sprzętu wojskowego, zapewnienie wysokiego poziomu kadr

zarządzających programami w ramach systemu kształcenia i doskonalenia zawodowego,

wdrożenie nowoczesnych metod zarządzania programami i projektami, konsolidacja

przepisów resortowych.

2.1.5. Osiągnięcie interoperacyjności i kompatybilności przez Siły Zbrojne RP

w ramach NATO i UE

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Osiągnięcie interoperacyjności i kompatybilności przez Siły Zbrojne RP w ramach NATO

i UE jest podstawowym warunkiem uzyskania przez Polskę sojuszniczej wiarygodności

w ramach systemu wspólnego bezpieczeństwa.

Interoperacyjność w środowisku międzynarodowym osiąga się głównie poprzez właściwe

przygotowanie personelu, oddziałów i pododdziałów, osiąganie interoperacyjnych struktur

organizacyjno-funkcjonalnych zdolnych do prowadzenia operacji połączonych. Ponadto,

istotnym jest zapewnienie interoperacyjności zautomatyzowanych systemów dowodzenia

i kierowania środkami walki w układzie narodowym i sojuszniczym, a także utrzymanie

i rozwój systemów zapewniających bezpieczeństwo na polu walki (identyfikacja bojowa,

monitorowanie położenia wojsk).

Praktycznym narzędziem osiągania interoperacyjności jest implementacja Porozumień

Standaryzacyjnych NATO (tzw. STANAG – Standardization Agreement), będących zapisami

porozumień między kilkoma lub wszystkimi państwa członkowskimi NATO o zastosowaniu

takiego samego lub podobnego sprzętu wojskowego, amunicji, zaopatrzenia i zapasów,

a także procedur operacyjnych, logistycznych i administracyjnych.

Główne działania

 zapewnienie wysokiego poziomu ukompletowania jednostek stanem osobowym oraz

uzbrojeniem i sprzętem wojskowym w celu osiągnięcia zdolności operacyjnych do

podjęcia w krótkim czasie pełnego spektrum działań w ramach operacji narodowej lub

sojuszniczej;

 rotacyjne uczestnictwo jednostek deklarowanych jako zdolnych do przerzutu

w sojuszniczych przedsięwzięciach szkoleniowych oraz poddawanie ich procesowi

certyfikacji narodowej i sojuszniczej w celu osiągnięcia wymaganych standardów;

 sukcesywne wprowadzanie narodowych systemów wsparcia dowodzenia na

wyposażenie Sił Zbrojnych RP kompatybilnych z analogicznymi systemami

sojuszniczymi w ramach NATO i UE;

 definiowanie w dokumentach zawierających wymagania dla uzbrojenia i sprzętu

wojskowego warunków zapewniających osiągnięcie standardów wymaganych przez

NATO i UE;

 zwiększenia stopnia implementacji Porozumień Standaryzacyjnych (STANAG).

2.2.1. Usprawnienie struktur kierowania i dowodzenia

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Wprowadzanie nowych form walki i nowoczesnej techniki wymaga bardziej wyrafinowanych

form planowania i kierowania działaniami wojskowymi. Sprawą szczególnej wagi staje się

sprawność systemu kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi. Z uwagi na fakt, że

praktycznie wszystkie współczesne operacje wojskowe prowadzone są z udziałem różnych

rodzajów sił zbrojnych (operacje połączone), konieczne jest pełne wdrożenie nowoczesnej

idei połączoności do systemu kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi RP.

Główne działania

 budowa skonsolidowanych struktur dowodzenia na szczeblu centralnym

(strategicznym) opartych na trzech funkcjach: planowaniu strategicznym, dowodzeniu

ogólnym i dowodzeniu operacyjnym;

 uzyskanie przejrzystości struktury organów dowodzenia poprzez ograniczenie ich

liczby i skrócenie linii dowodzenia;

 budowa zintegrowanego, kompatybilnego z sojusznikami i zdolnego do działania

w sieciocentrycznym środowisku systemu dowodzenia;

 koncentracja oraz integracja komórek organizacyjnych funkcjonujących na szczeblu

strategicznym i operacyjnym realizujących podobne zadania;

 maksymalne zbliżenie struktury organów kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi RP

czasu pokoju, kryzysu i wojny;

 wdrażanie nowoczesnych metod kierowania i dowodzenia oraz systemów

wspomagających wypracowanie decyzji;

 podejmowanie działań zmierzających do zamiany „ilości w jakość” (zmniejszanie

liczebności struktur z jednoczesnym inwestowaniem w rozwój, kształcenie i szkolenie

kadr oraz ich dobór pod względem merytorycznym i predyspozycji do zajmowania

określonych stanowisk służbowych).

2.2.2. Tworzenie struktur modułowych

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Zachodzące w świecie przemiany, a zwłaszcza ich tempo oraz stojące przed siłami

zbrojnymi wyzwania (przygotowywanie ich do szybkiej reakcji oraz wszelkiego rodzaju

interwencji) powodują, że wyjątkowo pożądane staje się posiadanie jednostek

o uniwersalnych strukturach organizacyjnych, sprawnie dowodzonych i zaopatrywanych,

zdolnych do natychmiastowego użycia w dowolnym rejonie działań.

Ad. 2.2. Doskonalenie struktur organizacyjnych Sił Zbrojnych RP (elastyczna

i racjonalna organizacja)

W toku przemian prowadzone będą prace w kierunku spłaszczania struktury hierarchicznej

z możliwością uzupełniania jej elementami traktowanymi jako doraźnie budowane struktury

zadaniowe. Tworzone będą jednostki bojowe o maksymalnym stopniu uniwersalizacji

i unifikacji, w pełni przygotowane do prowadzenia działań autonomicznych oraz o znacznym

stopniu samodzielności.

Architektura takiego systemu opierać się będzie na elementach modułowych gwarantujących

elastyczność i możliwość szybkiego tworzenia zgrupowań o różnym charakterze. Z jednej

strony będą one sprzyjać szybkiej adaptacji struktur do zmieniających się potrzeb pola walki,

z drugiej - bezkolizyjnej i wielowariantowej integracji w większe struktury organizacyjne.

Operacyjne użycie jednostek, w zależności od mandatu misji, zadań oraz warunków

lokalnych będzie mogło się odbywać całością lub częściami (samodzielnymi modułami).

Główne działania

 wprowadzanie nowoczesnych systemów rozpoznawczych;

 zwiększanie mobilności wojsk;

 wyposażanie wojsk w nowoczesne systemy dowodzenia oraz zobrazowania pola walki

w czasie rzeczywistym;

 dostosowywanie doktryn, programów szkolenia oraz poprawa wyszkolenia wojsk.

2.2.3. Osiągnięcie standardów w zakresie ukompletowania dowództw i jednostek

wojskowych oraz zwiększenie ich dostępności

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Konieczne jest utrzymywanie w czasie pokoju przez dowództwa i jednostki wojsk

operacyjnych wymaganych wskaźników

ukompletowania stanem osobowym, uzbrojeniem i

sprzętem wojskowym oraz odpowiednio urzutowanych zapasów środków zaopatrzenia.

Poziom ukompletowania jednostek wojskowych przekłada się na określone terminy ich

dostępności do realizacji zadań w ramach operacji sojuszniczych (siły zadeklarowane do

NATO) oraz zadań wynikających z potrzeb operacyjnych Sił Zbrojnych RP.

Główne działania

 zwiększenie liczby jednostek wojskowych o wysokim poziomie ukompletowania

(powyżej 90%), zdolnych do podjęcia działań w krótkim czasie, bez konieczności ich

mobilizacyjnego rozwijania;

 zakończenie procesu dyslokacji Sił Zbrojnych RP.

2.2.4. Stworzenie nowoczesnego systemu rezerw (Narodowe Siły Rezerwowe)

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Wzmocnienie armii zawodowej powinno być realizowane poprzez siły rezerwy, które mogą

być szybko użyte w sytuacji wzrostu zagrożeń militarnych lub niemilitarnych związanych

z potrzebami zarządzania kryzysowego, w tym w czasie klęsk żywiołowych i likwidacji ich

skutków, działań antyterrorystycznych, ochrony mienia, akcji poszukiwawczych oraz

ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego. Wzmocnienie Sił Zbrojnych RP stanowić

będą wyszkoleni żołnierze rezerwy łączący powinności służby z obowiązkami

pracowniczymi. Temu celowi ma służyć wyselekcjonowany ochotniczy zasób żołnierzy

rezerwy, posiadających przydziały kryzysowe na określone stanowiska służbowe

w jednostkach wojskowych, nadane w wyniku ochotniczo zawartych kontraktów na pełnienie

służby wojskowej w rezerwie i pozostających w dyspozycji, zwanych Narodowymi Siłami

Rezerwowymi (NSR).

Wielkości tych wskaźników, określają Standardy Sił Sojuszniczego Dowództwa ds. Operacji (ACO Forces

Standards – AFS).

W związku z zawieszeniem obowiązkowych form służby wojskowej ograniczony został

dopływ wyszkolonych rezerw do zasobów osobowych. W celu gromadzenia wyszkolonych

zasobów żołnierzy rezerwy, w tym na potrzeby Narodowych Sił Rezerwowych, uruchomiony

został system szkolenia ochotników w ramach służby przygotowawczej.

Główne działania

 efektywne pozyskiwanie ochotników do pełnienia służby przygotowawczej i służby w

ramach NSR;

 wprowadzenie nowoczesnego systemu motywacyjnego dla potencjalnych ochotników

do NSR i zatrudniających ich pracodawców;

 zapewnienie właściwego poziomu wyszkolenia i wyekwipowania żołnierzy NSR.

2.2.5. Optymalizacja potencjału logistycznego

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Potencjał logistyczny Sił Zbrojnych RP wymaga ciągłego doskonalenia i dostosowywania go

do potrzeb zabezpieczanych wojsk oraz współdziałania z logistyką wielonarodową.

Optymalizacja ta obejmować będzie zmiany w stacjonarnym systemie zabezpieczenia

logistycznego (rejonowe bazy logistyczne i podległe im wojskowe oddziały gospodarcze)

oraz logistycznym potencjale mobilnym.

Główne działania

 uproszczenie kierowania logistyką, racjonalne wykorzystanie infrastruktury,

wprowadzenie rozwiązań modernizacyjnych w zakresie zarządzania zasobami

logistycznymi oraz wprowadzaniu nowych technologii, dotyczących śledzenia zasobów

i magazynowania środków bojowych i materiałowych;

 budowa struktury modułowej i uzyskanie zdolności pododdziałów logistycznych do

samodzielnych działań operacyjnych oraz uzyskanie zdolności do zabezpieczenia

połączonych, wielonarodowych operacji ekspedycyjnych i taktycznego rozwinięcia

w każdych warunkach klimatycznych;

 powierzenie wojskowym oddziałom gospodarczym zadań gospodarowania zasobami

infrastruktury wojskowej w garnizonach;

 redukcja ilości personelu logistycznego, na rzecz kilkunastoosobowych zespołów

wyposażonych w odpowiednie narzędzia, procedury oraz środki finansowe

umożliwiające skuteczniejsze zabezpieczenie wojsk (w tym sojuszniczych) i

zarządzanie infrastrukturą - realizacja poprzez kontraktowanie zewnętrzne

(outsourcing).

2.2.6. Poprawa zdolności wojskowej służby zdrowia do zabezpieczenia Sił Zbrojnych

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Misją wojskowej służby zdrowia jest zabezpieczenie medyczne wojsk zarówno na terenie

kraju, jak również poza jego granicami. Wieloletnie niedoinwestowanie wojskowej służby

zdrowia doprowadziło do sytuacji, w której posiada ona jedynie ograniczone ilości sprzętu

i wyposażenia spełniającego wymagania współczesnego pola walki oraz wymagania NATO

w zakresie współdziałania w środowisku wielonarodowym. Nakładają się na to braki

kadrowe, uniemożliwiające często realizację części zadań. W obecnym stanie wojskowa

służba zdrowia nie ma możliwości realizowania efektywnego zabezpieczenia medycznego

wojsk.

Główne działania

 poprawa ukompletowania etatowego, szczególnie w grupie osobowej lekarzy,

poprzez wprowadzenie systemu zachęt do pozostawania w służbie oraz systemu

szkolenia i doskonalenia zawodowego, uwzględniającego specyfikę wojska;

 wprowadzanie aktów prawnych umożliwiających funkcjonowanie wojskowego

systemu zabezpieczenia medycznego, uwzględniających specyfikę zabezpieczenia

medycznego wojsk w kraju oraz, w szczególności, w misjach poza jego granicami;

 kontynuacja zakupów nowoczesnego sprzętu i wyposażenia ze szczególnym

uwzględnieniem systemów kontenerowo-namiotowych, kontenerów

specjalistycznych, opancerzonych wozów ewakuacji medycznej (na podwoziu

kołowym i gąsienicowym), samochodów specjalnych i sanitarnych nowego typu,

nowego wzoru zestawów medycznych zbiorowych oraz indywidualnych;

 szkolenie żołnierzy jednostek bojowych w zakresie pierwszej pomocy medycznej na

polu walki (zgodnie z zasadą 10-1-2 pierwsza pomoc powinna być udzielona do 10

minut od zranienia);

 dostosowanie uprawnień wojskowego personelu medycznego do rzeczywistych

zadań i poziomu umiejętności (wojskowi ratownicy medyczni);

 rozwój systemu ewakuacji medycznej drogą powietrzną na szczeblu taktycznym

i strategicznym;

 przekazywanie poza resort obrony narodowej zbędnego potencjału SPZOZ.

2.2.7. Wdrożenie Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu Informatycznego

Resortu Obrony Narodowej

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

W resorcie obrony narodowej brakuje rozwiązań pozwalających na uzyskanie w efektywny

sposób kompleksowej i aktualnej informacji o zasobach, które mogą być użyte przez Siły

Zbrojne RP

. Brak tej wiedzy uniemożliwia skuteczne zarządzanie zasobami sił zbrojnych, a

tym samym podejmowanie optymalnych i racjonalnych decyzji w obszarze kierowania

resortem i dowodzenia siłami zbrojnymi. Nie jest bowiem możliwe zbudowanie efektywnego

systemu zaopatrywania (uzupełniania zasobów), bez danych o aktualnym stanie dowolnego

elementu organizacyjnego sił zbrojnych oraz dostępności zasobów z wewnętrznych (w

ramach resortu obrony narodowej) i zewnętrznych źródeł zaopatrywania.

Główne działania

 budowa i wdrożenie scentralizowanego, zintegrowanego i zunifikowanego systemu

informatycznego wspomagającego zarządzanie logistyką, finansami i kadrami, a tym

samym zapewnienie standaryzacji działania oraz wymiany i integracji danych

pomiędzy jednostkami organizacyjnymi resortu obrony narodowej w tych obszarach;

 budowa wersji mobilnej Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu

Informatycznego Resortu Obrony Narodowej, wspomagającej zarządzanie w trakcie

treningów, ćwiczeń oraz udziału Sił Zbrojnych RP w misjach.

2.3.1 Podnoszenie poziomu wykształcenia i kształcenia zawodowego żołnierzy

zawodowych

Poprzez zasoby rozumie się zasoby logistyczne, środki finansowe oraz zasoby kadrowe. Zarządzanie

zasobami dotyczy zarówno zasobów będących już w resorcie, planowanych do pozyskania w ramach

realizacji planów zaopatrywana sił zbrojnych, jak również zasobów gospodarki narodowej przewidzianych do

pozyskania w ramach mobilizacji w sytuacjach kryzysu i wojny, oraz zasobów pozyskiwanych w ramach

NATO i UE.

Ad. 2.3. Podniesienie poziomu wyszkolenia wojsk

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

W warunkach prowadzonej profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP konieczne jest stałe podnoszenie

poziomu doskonalenia zawodowego żołnierzy. Obecnie obejmuje ono dwie formy - studiów

podyplomowych i kursów kwalifikacyjnych (przygotowujących do objęcia stanowiska służbowego

o wyższym stopniu etatowym) oraz kursów doskonalących (przygotowujących do pełnienia

obowiązków służbowych na obecnie sprawowanym stanowisku służbowym). Niezmiernie

ważnym czynnikiem doskonalenia zawodowego w wojsku jest także podnoszenie kompetencji

językowych, a zwłaszcza znajomości języka angielskiego, który stanowi podstawowe narzędzie

komunikacyjne w NATO i UE.

Główne działania

 kontynuowanie realizacji przedsięwzięć ujętych w corocznych planach doskonalenia

zawodowego żołnierzy zawodowych Sił Zbrojnych RP oraz planach kształcenia

i egzaminowania ze znajomości języków obcych w resorcie obrony narodowej.

2.3.2. Podnoszenie poziomu wyszkolenia wojsk i doskonalenie zawodowe żołnierzy

zawodowych

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Szkolenie dowództw, sztabów i wojsk, w tym Narodowych Sił Rezerwowych, ukierunkowane

jest na: utrzymywanie wymaganych zdolności operacyjnych do realizacji narodowych

i sojuszniczych zadań obronnych, udziału w wielonarodowych i sojuszniczych operacjach

pokojowych oraz stabilizacyjnych, a także na walkę z terroryzmem oraz, w przypadku

wystąpienia sytuacji kryzysowej o charakterze niemilitarnym, wspieranie organów

administracji publicznej w likwidacji jej skutków.

W ramach ćwiczeń zgrywane są komponenty rodzajów sił zbrojnych do udziału w narodowej

operacji połączonej. Doskonalone są również zdolności Dowództwa Operacyjnego Sił

Zbrojnych RP do dowodzenia wydzielonymi siłami w operacji połączonej prowadzonej

z udziałem Sojuszniczych Sił Wzmocnienia. W ramach przedsięwzięć szkoleniowych

doskonalone jest współdziałanie Sił Zbrojnych RP z pozamilitarnymi strukturami obronnymi

państwa.

Przygotowywanie dowództw, sztabów i wojsk do realizacji zadań w ramach NATO i UE

realizowane jest w ramach sojuszniczych i partnerskich przedsięwzięć szkoleniowych.

Główne działania

 osiąganie zdolności do dowodzenia podległymi wojskami przy pełnym wykorzystaniu

możliwości zautomatyzowanych systemów dowodzenia;

 ukierunkowywanie szkolenia organów dowodzenia na zgrywanie systemów walki;

 doskonalenie nowego 3-letniego modelu szkolenia wojsk;

 pozyskiwanie i wdrażanie nowoczesnych, zintegrowanych systemów szkolenia;

 przygotowanie komponentów Sił Zbrojnych RP wydzielanych do Sił Odpowiedzi

NATO i Grup Bojowych UE;

 korzystanie z sojuszniczych ośrodków szkoleniowych i centrów doskonalenia;

 doskonalenie działalności szkoleniowo-metodycznej centrów i ośrodków szkolenia;

 doskonalenie współdziałania między siłami zbrojnymi a elementami pozamilitarnych

struktur obronnych państwa, szczególnie w zakresie reagowania kryzysowego oraz

w obronie przed terroryzmem;

 zwiększanie efektywności szkolenia poprzez wykorzystywanie nowoczesnych

narzędzi symulacyjnych, w tym m.in. wprowadzenie systemu szkolenia

z wykorzystaniem sieci komputerowych (e-learning) oraz tworzenie ośrodków

szkolenia symulacyjnego;

 rozszerzenie zakresu wykorzystania symulatorów i innych urządzeń treningowych,

opartych na nowoczesnych technologiach;

 przygotowywanie organów dowodzenia do realizacji zadań w środowisku

sieciocentrycznym;

 dostosowywanie do wymagań rozwojowych (wprowadzanej techniki i technologii)

obiektów i urządzeń szkolno-treningowych zapewniających realizację szkolenia przy

zachowaniu realizmu szkolenia i racjonalności jego kosztów;

 wdrażanie do Sił Zbrojnych RP wraz z nowym uzbrojeniem i sprzętem wojskowym

pakietów szkoleniowych stanowiących pełne zabezpieczenie w środki dydaktyczne,

służące kształceniu i szkoleniu stanów osobowych Sił Zbrojnych RP.

2.3.3. Rozwijanie i wdrażanie innowacyjnych koncepcji i doktryn

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Obszar narodowej i sojuszniczej standaryzacji operacyjnej wspierającej proces szkolenia,

stanowi jeden z zasadniczych elementów zapewniających osiągnięcie i utrzymanie przez siły

zbrojne zakładanego poziomu interoperacyjności i zdolności, niezbędnych do wspólnego

działania w ramach operacji narodowych, wielonarodowych i sojuszniczych.

Główne działania

 centralizacja zarządzania procesem standaryzacji operacyjnej i opracowywania

doktryn, dokumentów doktrynalnych w ramach funkcjonowania Centrum Doktryn i

Szkolenia Sił Zbrojnych;

 opracowywanie projektów doktryn i dokumentów doktrynalnych przez Centrum

Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych (stosownie do zmian zachodzących w Sojuszu i

potrzeb Sił Zbrojnych RP) oraz ich implementację;

 udział w pracach rad, grup i paneli roboczych KW NATO i UE w obszarze

standaryzacji operacyjnej;

 wypracowywanie nowych koncepcji i sposobów prowadzenia działań i organizacji

szkolenia oraz ich weryfikowanie poprzez eksperymentowanie;

 współpraca Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych z podobnymi pod względem

kompetencji instytucjami NATO, UE, państw członkowskich Sojuszu i innych państw.

2.3.4 Wdrożenie Systemu Wykorzystania Doświadczeń z działalności Sił Zbrojnych RP

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

System wykorzystania doświadczeń w Siłach Zbrojnych RP jest narzędziem przeznaczonym do

wsparcia dowódców w procesie doskonalenia zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP i ich

pokojowego funkcjonowania poprzez dokonywanie zmian oraz upowszechnianie najlepszych

rozwiązań w danym obszarze

. Do jego głównych zadań należą: pozyskiwanie i analizowanie

informacji uzyskiwanych w obszarach zdolności operacyjnych podczas udziału wojsk

w operacjach, realizacji procesu szkolenia oraz innych wynikających z funkcjonowania Sił

Zbrojnych RP; wypracowywanie wniosków i rekomendowanie rozwiązań oraz

upowszechnianie zaakceptowanych propozycji zmian; zarządzanie informacjami zawartymi

w bazie danych.

Główne działania

 doskonalenie systemu wykorzystania doświadczeń w Siłach Zbrojnych RP, opartego

na jednolitym i uniwersalnym procesie wykorzystywania doświadczeń, etatowych

strukturach sytemu (Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych) oraz profesjonalne

przygotowanie personelu;

Wytyczne Zastępcy Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 23 maja 2011 r. w sprawie organizacji

i funkcjonowania Systemu Wykorzystania Doświadczeń w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

 rozwijanie procesu wykorzystania doświadczeń, obejmującego etapy: identyfikacji

i obserwacji; analizy; zatwierdzanie działań naprawczych i stawianie zadań;

wdrażanie i monitoring; weryfikacji - określenie skuteczności działań naprawczych;

 rozwijanie specjalistycznego systemu informatycznego oraz odpowiedniego aparatu

pojęciowego, wspierającego funkcjonowanie systemu wykorzystania doświadczeń

w Siłach Zbrojnych RP.

2.4.1. Doskonalenie pozamilitarnych przygotowań obronnych

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Pozamilitarne przygotowania obronne są niezbędne dla zapewnienia przetrwania

i sprawnego funkcjonowania państwa, w tym skutecznego wsparcia Sił Zbrojnych RP

i Sojuszniczych Sił Wzmocnienia w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa

i w czasie wojny. Obszar ten ma właściwe rozwiązania prawne i organizacyjne. Jednak z

uwagi na dynamiczny charakter współczesnych zagrożeń, zmienne uwarunkowania

gospodarcze oraz proces profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP, wymaga on ciągłego

doskonalenia. Optymalizacja pozamilitarnych przygotowań obronnych będzie ukierunkowana

na zwiększenie ich efektywności, adekwatności, spójności oraz koordynacji działań.

Główne działania

 poprawa zabezpieczenia logistycznego i technicznego systemu kierowania

bezpieczeństwem narodowym poprzez systematyczne doskonalenie kompetencji

i umiejętności organów oraz wzbogacanie infrastruktury technicznej systemu

kierowania;

 utworzenie w organach administracji publicznej i Siłach Zbrojnych RP jednolitej

informatycznej bazy danych o dostępnych zasobach obronnych możliwych do

wydzielenia na potrzeby Sojuszniczych Sił Wzmocnienia;

 usprawnienie rozwiązań na rzecz mobilizacji gospodarki poprzez stworzenie

mechanizmów prawnych umożliwiających dostosowanie zakresu zadań ujmowanych

w Programie Mobilizacji Gospodarki do zmieniających się potrzeb systemu

obronnego państwa, a także utworzenie procedur szybkiego pozyskiwania artykułów

na rynku wewnętrznym i międzynarodowym oraz jasne określenie uprawnień

i kompetencji organów administracji rządowej w zakresie przygotowań do mobilizacji

gospodarki;

 poprawa funkcjonowania systemu szkolenia obronnego w państwie, m.in. poprzez

zapewnienie regularności oraz zwiększenie skuteczności szkolenia obronnego

prowadzonego w formie zajęć praktycznych, w szczególności ćwiczeń o zasięgu

krajowym i regionalnym realizowanych łącznie z wieloszczeblowym, operacyjnym

ćwiczeniem sił zbrojnych pk. „Anakonda”. Ponadto, poprzez wzrost zaangażowania

struktur pozamilitarnych w ćwiczeniach i treningach wojskowych oraz zwiększenie

udziału w szkoleniu obronnym osób zajmujących kierownicze stanowiska

w administracji publicznej w ramach Wyższych Kursów Obronnych;

 rozszerzenie formuły prowadzenia kontroli wykonywania zadań obronnych

o elementy praktyczne w celu sprawdzenia realnego przygotowania pozamilitarnych

struktur obronnych do funkcjonowania w razie zewnętrznego zagrożenia państwa

i w czasie wojny;

 stworzenie mechanizmu umożliwiającego kierowanie do przedsiębiorców ekspertów

w celu prowadzenia w należących do nich przedsiębiorstwach przygotowań

obronnych, zapewniających uzyskanie i utrzymanie założonego poziomu zdolności

produkcyjno-usługowych na czas wojny.

Ad. 2.4. Wzmacnianie zdolności struktur administracyjno-gospodarczych kraju do

funkcjonowania w sytuacjach kryzysowych i do wspierania obrony

państwa

2.4.2. Wzmacnianie przemysłowego potencjału obronnego

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Ważną rolę w pakiecie czynników wspierających rozwój przemysłowego potencjału

obronnego odgrywać będą instrumenty wspomagające działalność produkcyjną i eksportową

tego sektora. Działania te powinny stworzyć warunki do zwiększenia poziomu

konkurencyjności i innowacyjności przemysłowego potencjału obronnego w stopniu

zapewniającym realizację potrzeb sfery bezpieczeństwa państwa (w priorytetowych

obszarach technologicznych), jak również umożliwiającym wzmocnienie pozycji krajowych

dostawców uzbrojenia i sprzętu wojskowego na globalnym rynku broni, w tym także

pozwalającym na liczącą się ich obecność na tworzącym się europejskim rynku produktów

obronnych.

W celu zintensyfikowania działalności badawczo-rozwojowej na potrzeby obronności

i bezpieczeństwa państwa, jak również dla zapewnienia ścisłej współpracy producentów

uzbrojenia i sprzętu wojskowego z instytutami badawczymi, utworzone zostanie

skonsolidowane zaplecze badawczo-rozwojowe. Równocześnie podjęte zostaną działania

zmierzające do zwiększenia nakładów na badania naukowe i prace rozwojowe

w priorytetowych obszarach techniki wojskowej.

W kontekście rozwoju przemysłowego potencjału obronnego istotnym zagadnieniem

wskazanym w diagnozie jest transfer innowacyjnych technologii między sektorem

wojskowym i cywilnym. Konieczne jest większe wykorzystanie potencjału rozwojowego

tkwiącego w tym przepływie, a zwłaszcza podjęcie działań stymulujących przepływ wiedzy

oraz zasobów ludzkich i sprzętowych z sektora wojskowego do cywilnego.

Główne działania

Efektywne wspieranie rozwoju sektora przemysłu obronnego będzie prowadzone poprzez

utworzenie skonsolidowanej struktury krajowego przemysłowego potencjału obronnego oraz

wzmocnienie wspomagających ją mechanizmów i instrumentów finansowych. W tym celu

konieczne będzie:

 dostosowanie potencjału produkcyjnego oraz badawczo-rozwojowego przemysłu

obronnego do potrzeb odbiorców krajowych oraz możliwości eksportowych;

 opracowanie i wdrożenie systemu pozyskiwania uzbrojenia i sprzętu wojskowego

umożliwiającego przewidywalne i w miarę stabilne zamówienia ze strony MON;

 skoordynowanie polityki w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych

w dziedzinie uzbrojenia i sprzętu wojskowego;

 rozszerzenie oferty asortymentowej przemysłowego potencjału obronnego w zakresie

nowoczesnego uzbrojenia i sprzętu wojskowego;

 lokowanie zobowiązań offsetowych w polskim przemyśle obronnym w celu

pozyskania niezbędnych zdolności służących zabezpieczeniu realizacji

podstawowych interesów bezpieczeństwa i obronności państwa;

 wprowadzanie do umów offsetowych zobowiązań związanych z realizacją programów

istotnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa;

 włączenie polskich podmiotów do tworzenia innowacyjnej i konkurencyjnej

europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego;

 określenie ram instytucjonalno-prawnych pozwalających na transfer technologii

wojskowych do sektora cywilnego oraz działań ograniczających bariery dla tego

transferu.

2.4.3. Rozwijanie zdolności wsparcia państwa-gospodarza (HNS)

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

W sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa zewnętrznego Rzeczpospolita Polska może liczyć na

wsparcie Sojuszu Północnoatlantyckiego, realizowane w postaci wprowadzenia

Sojuszniczych Sił Wzmocnienia. Po przybyciu do Polski będą one wymagały szeroko

rozumianego wsparcia w zakresie: udostępnienia infrastruktury, transportu, środków

materiałowych, usług oraz w wielu innych obszarach, które są nierozerwalnie związane ze

skuteczną realizacją misji militarnej przez wojska przebywające na terytorium naszego kraju.

Ponadto, wypełniając zobowiązania wynikające z art. 5 TP, przez terytorium Polski mogą być

przemieszczane siły zbrojne Sojuszu do prowadzenia operacji na terytorium innego państwa,

członka NATO. Dlatego też działania podejmowane w celu przygotowania Polski do realizacji

zadań wynikających z obowiązków państwa-gospodarza (HNS), niosą konkretne wyzwania

wobec wszystkich struktur organizacyjnych naszego państwa, tak w wymiarze cywilnym jak

i wojskowym.

Efektywne współdziałanie między siłami zbrojnymi i środowiskiem cywilnym wymaga

ustanowienia odpowiednich kontaktów (wzajemnych relacji) między nimi oraz wypracowania

zasad tej współpracy.

Główne działania

 zapewnienie rozwiązań formalno-prawnych do realizacji zadań wynikających z funkcji

państwa-gospodarza oraz potrzeby koordynacji działań cywilnych i wojskowych;

 przygotowanie infrastruktury dla zabezpieczenia przyjęcia Sojuszniczych Sił

Wzmocnienia;

 wdrożenie kompatybilnych elektronicznych baz danych o zasobach państwa możliwych

do wydzielenia na potrzeby Sojuszniczych Sił Wzmocnienia, w tym baz danych

cywilnych ekspertów;

 tworzenie Punktów Kontaktowych HNS oraz wdrożenie dokumentów (informatorów,

instrukcji) zapewniających warunki do właściwej realizacji zadań HNS.

2.4.4. Doskonalenie współpracy cywilno-wojskowej (CIMIC)

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Oddziały i pododdziały Sił Zbrojnych RP w czasie pokoju, kryzysu i wojny, uczestnicząc

w operacjach w kraju lub poza jego granicami, realizować będą zadania w bezpośrednim

kontakcie ze środowiskiem cywilnym rozumianym, jako organizacje rządowe, samorządowe,

pozarządowe, instytucje międzynarodowe oraz ludność cywilna rejonu prowadzenia operacji.

Powodzenie prowadzonych działań w dużym stopniu zależy od zdolności do właściwego

zorganizowania współpracy ze środowiskiem cywilnym. Współpraca ta skupiać się będzie na

umożliwieniu wykorzystania zasobów cywilnych do podtrzymania zdolności do prowadzenia

działań, wsparciu środowiska cywilnego w obszarach krytycznych oraz na wzajemnej

wymianie informacji.

Główne działania

 ciągłe doskonalenie struktur odpowiedzialnych za współpracę cywilno-wojskową;

 utrzymywanie w gotowości do użycia sił i środków niezbędnych do wywiązania się

z przyjętych zobowiązań sojuszniczych w ramach prowadzenia współpracy cywilno-

wojskowej;

 tworzenie norm prawnych regulujących procedury współpracy.

2.4.5. Wypracowanie rozwiązań systemowych regulujących obszar obrony cywilnej

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Istotnym obszarem bezpieczeństwa narodowego jest obrona cywilna

, ukierunkowana na

ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury,

ratowanie i udzielania pomocy poszkodowanym w czasie wojny. Dotychczasowe rozwiązania

w tym obszarze były nieadekwatne do współczesnych zagrożeń, a regulacje prawne

– niespójne i niewyczerpujące wszystkich obszarów zadaniowych. Przepisy jednoznacznie

nie określają zadań obrony cywilnej realizowanych w czasie pokoju, ograniczając się

wyłącznie do działalności planistycznej, organizacyjnej, szkoleniowej i upowszechniającej

wiedzę dotyczącą tej problematyki. Spowodowane to zostało w części uchyleniem art. 140

ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, który stanowił delegację ustawową do

wydania przez Radę Ministrów rozporządzeń określających obowiązki i uprawnienia organów

w sprawie obrony cywilnej, kwestie formacji obrony cywilnej oraz sygnały powszechnego

ostrzegania i alarmowania. Uchylenie wspomnianego zapisu i brak wydania w to miejsce

nowej regulacji prawnej, znacznie ograniczyły możliwości realizacji zadań w zakresie obrony

cywilnej.

Główne działania

 wprowadzenie rozwiązań zmierzających do utrzymania ciągłości odpowiedzialności

za ochronę ludności w każdej sytuacji, w tym w stanie wojny;

 precyzyjne uregulowanie działań obrony cywilnej oraz wprowadzenie nowych

rozwiązań w tym obszarze wymaga przygotowania stosownych zmian legislacyjnych.

Należy opracować akt prawny, który uporządkuje kompetencje i zadania wszystkich

organów administracji publicznej, instytucji publicznych, organizacji społecznych oraz

innych podmiotów zobowiązanych do realizacji zadań z zakresu obrony cywilnej.

Planowanie obronne to proces kształtowania systemu obronnego państwa, umożliwiający

wytyczanie i osiąganie celów w dziedzinie obronności, obejmujący etapy planowania,

programowania i budżetowania, proces ich monitorowania i ewaluacji, a także planowanie

operacyjne. Narodowe planowanie obronne obejmuje Siły Zbrojne RP i struktury

administracyjno-gospodarcze oraz jest zharmonizowane z planowaniem sojuszniczym.

Z uwagi na potrzebę dostosowywania tego procesu do zmieniających się uwarunkowań,

w tym skorelowanie z tworzonym systemem zarządzania rozwojem kraju oraz planowaniem

obronnym NATO, konieczna jest poprawa narodowego planowania obronnego. Powinna ona

być ukierunkowana na zwiększanie jego przejrzystości i spójności, przede wszystkim na

szczeblu strategicznym oraz w odniesieniu do Sił Zbrojnych RP.

2.5.1. Poprawa planowania obronnego na szczeblu strategicznym

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Planowanie obronne na szczeblu strategicznym stanowi etap wyjściowy opracowania

strategicznych rozwiązań w sferze obronności państwa. Jest ono procesem długofalowym,

wymagającym spójności celów, zarówno w sferze polityki, jak i osiągania pożądanych

zdolności obronnych przez elementy systemu obronnego państwa, adekwatnych do

istniejących i przewidywanych zagrożeń wynikających z dynamicznie zmieniającego się

Zagadnienia obrony cywilnej w aspekcie prawno-międzynarodowym reguluje Protokół Dodatkowy (pierwszy)

do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r. dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów

zbrojnych, którego Polska formalnie jest stroną od 19 września 1991 r.

Ustawa o powszechnym obowiązku obrony RP oraz akty wykonawcze do niej.

Ad. 2.5. Poprawa narodowego planowania obronnego

środowiska bezpieczeństwa. Stąd też należy dążyć do przyjęcia jednolitej podstawy prawnej

i koncepcyjnej dla wszystkich przedsięwzięć związanych z planowaniem obronnym oraz

podjąć działania poprawiające spójność i efektywność procesu planistycznego.

Ważny element planowania obronnego stanowią Cele NATO, które są podstawowym

narzędziem osiągania zakładanego poziomu ambicji przez Sojusz i rozwijania zdolności

obronnych jego państw członkowskich. Cele NATO dla Rzeczypospolitej Polskiej to

uzgodniony z NATO zestaw wymogów i zobowiązań Polski, dotyczący rozwoju

i pozyskiwania zdolności oraz wydzielania sił do puli sił NATO, przewidzianych do realizacji

w określonej perspektywie czasowej. Ich realizacja stanowi wkład Polski w zapewnianie

Sojuszowi zdolności do realizacji zadań NATO oraz jest praktycznym narzędziem budowy

nowoczesnych i profesjonalnych Sił Zbrojnych RP.

Główne działania

 przyjęcie Strategii rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP jako dokumentu

wyjściowego do narodowego planowania obronnego;

 ograniczenie liczby obowiązujących dokumentów planowania obronnego o charakterze

strategicznym;

 doprecyzowanie zakresu odpowiedzialności poszczególnych podmiotów biorących

udział w procesie planowania obronnego;

 doskonalenie procesu przyjmowania i realizowania Celów NATO dla RP;

 zwiększenie spójności militarnego i pozamilitarnego planowania obronnego poprzez

m.in. ustanowienie mechanizmu zapewniającego sprawniejszą koordynację prac

związanych z określaniem i aktualizacją potrzeb Sił Zbrojnych RP i wojsk

sojuszniczych zabezpieczanych przez pozamilitarne struktury obronne.

2.5.2. Poprawa planowania i programowania rozwoju Sił Zbrojnych RP

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Planowanie rozwoju Sił Zbrojnych RP obejmuje zespół czynności koncepcyjnych

i planistycznych podejmowanych w celu wytyczenia kierunków kształtowania i modernizacji

Sił Zbrojnych RP, identyfikowanych pod kątem osiągania, utrzymania i rozwoju pożądanych

zdolności operacyjnych. Zaś programowanie rozwoju sił zbrojnych ukierunkowane jest na

działania niezbędne dla pozyskania określonych zdolności w obszarze doktryn, struktury

organizacyjnej, szkolenia, modernizacji technicznej, przywództwa, kształcenia i szkolenia

zasobów ludzkich, infrastruktury oraz interoperacyjności

. Konieczność poprawy obydwu

procesów została zidentyfikowana w trakcie prowadzonych przez MON prac.

Główne działania

 rozwijanie procedur priorytetyzacji potrzeb Sił Zbrojnych RP;

 ukierunkowanie planowania i programowania rozwoju sił zbrojnych na pozyskiwanie

określonych zdolności operacyjnych;

 stosowanie analizy ryzyka w programowaniu rozwoju Sił Zbrojnych RP;

 uwzględnianie długoterminowej perspektywy rozwoju Sił Zbrojnych RP.

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Proces profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP oraz zmiana charakteru wykonywanych przez nie

zadań w perspektywie najbliższych lat mogą doprowadzić do rozluźnienia więzi wojska

Na podstawie NATO-wskiej koncepcji DOTMLPFI (z ang. Doctrine, Organization, Training, Materiel,

Leadership, Personnel, Facilities, Interoperability).

Ad. 2.6. Skuteczna promocja obronności

i społeczeństwa, a nawet – w dalszej perspektywie – alienacji wojska i traktowania polskiej

armii jako zamkniętej, kastowej korporacji zawodowej. Dlatego zarówno obecnie, jak

i w przyszłości, kluczowego znaczenia nabiera kwestia prezentacji współczesnego Wojska

Polskiego szerokim grupom odbiorców oraz podkreślanie jego misji, celów i zadań służących

interesom Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywateli. Kształtowanie pozytywnego wizerunku

Wojska Polskiego jako organizacji zmieniającej się w nowoczesną i profesjonalną armię

powinno służyć budowie społecznej akceptacji dla realizowanych w Siłach Zbrojnych RP

zmian, a także ułatwiać pozyskiwanie jak najlepszych kandydatów do zawodowej służby

wojskowej.

Zmiany w środowisku medialnym i rozwój technologii w obszarze komunikacji wymagają

dostosowywania i ulepszania stosowanych narzędzi promocyjnych. Atrybutami nowych

procesów komunikacyjnych stają się: globalna publiczność, interaktywność, multimedialność

przekazu oraz rozwój technologii mobilnych. Ważnym dla tworzenia wizerunku Wojska

Polskiego i budowy marki armii XXI wieku będzie dysponowanie szeroką gamą materiałów

multimedialnych przeznaczonych dla najważniejszych grup odbiorców i systemem

umożliwiającym skuteczne dotarcie z przekazem promocyjnym Wojska Polskiego.

Główne działania

 działalność promocyjna będzie obejmować kształtowanie, tak w kraju jak i za granicą,

pozytywnego wizerunku polskich żołnierzy, Sił Zbrojnych RP oraz MON;

 w razie potrzeby będą prowadzone kampanie promocyjne wspierające proces

rekrutacji do służby kandydackiej, przygotowawczej, zawodowej oraz w ramach

Narodowych Sił Rezerwowych. Kampanie te będą stanowić uzupełnienie dla stałej

działalności promocyjnej. Istotnym aspektem promocji obronności będzie

pozyskiwanie przez Wojsko Polskie do współpracy partnerów społecznych,

medialnych oraz instytucjonalnych.

2.7.1. Dostosowanie systemu organizowania i wdrażania prac naukowo-badawczych

do standardów obowiązujących w UE i NATO

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Obowiązujący w resorcie obrony narodowej model pozyskania uzbrojenia i sprzętu wojskowego,

w praktyce w bardzo ograniczonym zakresie uwzględnia potrzebę realizacji badań w obszarze

techniki i technologii obronnych. Dużym wyzwaniem jest właściwa identyfikacja potrzeb

przyszłych użytkowników. W większości przypadków potrzeba badań wypływa bezpośrednio ze

środowiska naukowo-badawczego. Podejście to zasadniczo nie jest niewłaściwe, jednak

powinno mieć charakter uzupełniający w stosunku do potrzeb definiowanych przez

użytkowników. Niewystarczająca jest również skala finansowania poszczególnych projektów i

programów naukowo-badawczych przez instytucje państwowe oraz brak odpowiednich struktur

zarządzania tymi programami/projektami.

Główne działania

 wdrażanie na polski grunt wybranych rozwiązań wykorzystywanych w innych

państwach NATO i UE, w sposób uwzględniający możliwości kadrowe i finansowe

polskich instytucji;

 opracowanie przepisów regulujących wykorzystanie wyników badań naukowych

w procesie pozyskiwania uzbrojenia i sprzętu wojskowego;

 stworzenie mechanizmów ułatwiających wdrożenie do produkcji oraz wprowadzanie

na wyposażenie Sił Zbrojnych RP opracowanych technologii;

Ad. 2.7. Budowa nowoczesnego i produktywnego potencjału naukowo-badawczego

na rzecz obronności

 w ramach badań naukowych realizowanych w obszarze techniki i technologii

obronnych należy zagwarantować ścisłą współpracę wykonawców z użytkownikiem

końcowym, dzięki czemu osiągnie się większą zbieżność wyników końcowych badań

naukowych z jego oczekiwaniami;

 należy również dążyć do zwiększenia wydatków na badania i technologie do

poziomu 2% środków przeznaczanych co roku na obronność oraz zwiększyć liczbę

programów realizowanych w ramach współpracy międzynarodowej do poziomu 20%

tej kwoty, zgodnie z zapisami Europejskiej Strategii Badań i Technologii.

2.7.2. Intensyfikacja działań zmierzających do aktywnego uczestnictwa polskich

ośrodków naukowych i przemysłowych w międzynarodowych programach

zbrojeniowych

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Polskie podmioty naukowo-przemysłowe w dalszym ciągu w niewystarczającym stopniu

angażują się w międzynarodowe programy i projekty naukowo-badawcze. Sytuacja ta stopniowo

się poprawia, jednakże konieczne jest zdecydowanie większe ich zaangażowanie. Udział

przedstawicieli polskich podmiotów w projektach realizowanych w formule międzynarodowej

pozwala na zdobycie nowej wiedzy i doświadczenia, wzmacniając tym samym ich potencjał oraz

konkurencyjność. Zaangażowanie w projekty realizowane w ramach współpracy

międzynarodowej, takie jak 7. Program Ramowy w zakresie badań i rozwoju technologicznego

, zmniejszać będzie lukę technologiczną dzielącą polskie podmioty od ich europejskich

odpowiedników.

Główne działania

 wypracować mechanizmy pozwalające na zwiększenie stopnia zaangażowania polskich

podmiotów naukowo-badawczych i przemysłowych w projekty realizowane w środowisku

międzynarodowym;

 optymalizować wykorzystanie różnych źródeł finansowania projektów;

 zwiększać stopień współfinansowania projektów, przez podmioty zaangażowane w ich

realizację, a w szczególności przez podmioty przemysłowe.

2.8.1. Poprawa zdolności rozpoznawania, zapobiegania oraz zwalczania zagrożeń dla

bezpieczeństwa państwa

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Rzetelna ocena przez władze państwowe skali zagrożeń oraz podejmowanie przez nie

adekwatnych działań dla zapewnienia bezpieczeństwa kraju wymagają posiadania przez

naczelne organy władzy państwowej wiarygodnych danych. Ze względu na charakter tych

informacji ich zdobywanie pozostaje najczęściej w wyłącznej gestii służb specjalnych,

zarówno cywilnych (Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu), jak

i wojskowych (Służba Kontrwywiadu Wojskowego i Służba Wywiadu Wojskowego).

Doskonalenie zdolności rozpoznawania, zapobiegania oraz zwalczania współczesnych

zagrożeń jest realizowane poprzez różnorodne inicjatywy podejmowane na poziomie

7. Program Ramowy w zakresie badań i rozwoju technologicznego UE jest podstawowym instrumentem realizacji

celu strategicznego jaki wyznacza Strategia Lizbońska - przekształcenia Unii Europejskiej w najbardziej

konkurencyjną i dynamiczną, opartą na wiedzy gospodarkę na świece, zdolną do zapewnienia trwałego

wzrostu gospodarczego. Jego budżet na lata 2007-2014 wynosi 54 mld Euro. Program jest narzędziem

służącym wspieraniu ponadnarodowej współpracy naukowo-badawczej, między innymi w obszarach

tematycznych: technologie informacyjne i komunikacyjne; nanonauki, nanotechnolgie, materiały i nowe

technologie produkcyjne; transport, łącznie z aeronautyką; przestrzeń kosmiczna; bezpieczeństwo.

Ad. 2.8. Poprawa zdolności rozpoznania i ochrony przed zagrożeniami

bezpieczeństwa państwa

operacyjnym, organizacyjnym, a także prawnym. Dotyczą one zwłaszcza usprawnienia

obowiązujących procedur działania, zmian strukturalnych w ramach służb specjalnych oraz

udziału w procesie stanowienia prawa w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa

Rzeczypospolitej Polskiej. Ważnym elementem pozostanie także współpraca z krajowymi i

zagranicznymi partnerami.

Główne działania

 wypracowanie nowych metod monitorowania, rozpoznania i zwalczania zagrożeń dla

bezpieczeństwa państwa;

 współpraca z partnerami w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom dla

bezpieczeństwa wewnętrznego państwa;

 systematyczne usprawnienie mechanizmów koordynacji działań poszczególnych

organów odpowiedzialnych za wykrywanie i zwalczanie zagrożeń dla bezpieczeństwa

państwa.

2.8.2. Poprawa zdolności rozpoznania na wszystkich poziomach dowodzenia

w układzie narodowym, sojuszniczym i koalicyjnym

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Siły Zbrojne RP rozwijają zdolność do pozyskiwania danych o przeciwniku i środowisku

operacyjnym. Działania te ukierunkowane są na gromadzenie, analizowanie i udostępnianie

oraz wizualizację i wymianę danych na wszystkich poziomach dowodzenia.

Główne działania

 rozwój i modernizacja techniczna sytemu rozpoznania;

 integracja systemów rozpoznania rodzajów sił zbrojnych z systemami dowodzenia

i rażenia na wszystkich poziomach dowodzenia;

 ujednolicenie procedur rozpoznawczych zgodnie z ratyfikowanymi i implementowanymi

dokumentami standaryzacyjnymi NATO i UE;

 przygotowanie i udział pionów (jednostek) rozpoznania w sojuszniczych i koalicyjnych

przedsięwzięciach szkoleniowych, badawczych, rozwojowych itp.

Cel 3. Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego

Diagnoza systemu bezpieczeństwa narodowego wskazała na potrzebę ochrony

infrastruktury krytycznej oraz budowy nowoczesnego systemu rezerw strategicznych.

Zgrupowane wokół celu 3 priorytety i kierunki interwencji zorientowane są na zwiększenie

efektywności działań w tym obszarze, tak by podnieść odporność państwa na pozamilitarne i

militarne zagrożenia, w tym na sytuacje nadzwyczajne i nieprzewidywalne zdarzenia.

Priorytety i kierunki interwencji celu 3 obejmują:

3.1. Zwiększanie odporności infrastruktury krytycznej

3.1.1. Wdrożenie i aktualizacje Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej

3.1.2. Wdrożenie krajowego mechanizmu współpracy pomiędzy uczestnikami systemu ochrony

infrastruktury krytycznej

3.1.3. Zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania energetyki jądrowej w Polsce

3.2. Optymalizacja systemu rezerw strategicznych

3.2.1. Budowa systemu rezerw strategicznych

Cel 3

Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego

Wskaźniki monitorowania celu 3

Nazwa wskaźnika

Jednostka

miary

Wartość w

roku

bazowym

2009

Wartość w

roku 2020

Wartość w

roku

docelowy

m 2022

Źródło

Odsetek planów ochrony infrastruktury

krytycznej spójnych z Narodowym

Programem Ochrony Infrastruktury

Krytycznej

(kierunek interwencji 3.1.1)

100

Informacja

przekazana przez

RCB na podstawie

Rozporządzenia w

sprawie planów

ochrony

infrastruktury

krytycznej

3.1.1. Wdrożenie i aktualizacje Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury

Krytycznej (NPOIK)

Opis problemu i uzasadnienie działań

Doświadczenie z ochrony obiektów podlegających obowiązkowej ochronie na mocy ustawy

z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia

oraz podlegających ochronie

szczególnej na podstawie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 czerwca 2003 r. w

sprawie obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa oraz ich

szczególnej ochrony wykazały konieczność uzupełnienia zakresu ochrony infrastruktury

krytycznej nie tylko o ochronę fizyczną, ale również o inne elementy mające zapewnić

niezakłócone jej funkcjonowanie, tzn. ochronę techniczną, osobową, teleinformatyczną i

prawną. Ponadto, zidentyfikowano słabość metody nakładania na operatorów infrastruktury

krytycznej obowiązków w drodze ustaw bądź rozporządzeń, ze względu na brak możliwości

prowadzenia audytu i kontroli ich realizacji. Mając to na uwadze, w działania z zakresu

ochrony IK w większym stopniu należy zaangażować podmioty, które nią zarządzają - jednak

nie jedynie w drodze nakazów, ale świadomego udziału w przedsięwzięciach mających na

celu poprawę bezpieczeństwa systemów istotnych dla funkcjonowania społeczeństwa,

poprzez intensyfikację współpracy sektora prywatnego i publicznego w tym zakresie.

Główne działania

 w celu przezwyciężenia dotychczasowych słabości ochrony infrastruktury krytycznej

należy realizować koncepcję Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury

Krytycznej (NPOIK)

;

 jako wiodącą zasadę przy tworzenia NPOIK (i szerzej systemu ochrony

IK) należy przyjąć zasadę współodpowiedzialności

organów administracji publicznej

i operatorów IK, która realnie może przyczynić się do zwiększenia efektywności

podejmowanych działań.

 elementem spinającym wysiłki na rzecz ochrony IK oraz mającym stanowić pomoc

dla operatorów IK oraz administracji będzie NPOIK, zawierający wizję celów

i standardów ochrony IK oraz współpracy organów i podmiotów uczestniczących

w realizacji tego zadania.

Dz. U. z 2005 Nr 145, poz. 1221, z późn. zm.

Instytucją wiodącą dla opracowania i wdrażania Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury jest Rządowe

Centrum Bezpieczeństwa.

Współodpowiedzialność rozumiana jest jako wspólne (zbiorowe) dążenie do poprawy bezpieczeństwa IK,

wynikające ze wspólnego poczucia odpowiedzialności za infrastrukturę oraz świadomości jej znaczenia dla

funkcjonowania społeczeństwa, gospodarki i w konsekwencji państwa.

Ad. 3.1. Zwiększanie odporności infrastruktury krytycznej

3.1.2. Wdrożenie krajowego mechanizmu współpracy pomiędzy uczestnikami systemu

ochrony infrastruktury krytycznej

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Decydującym dla skuteczności i wartości NPOIK są mechanizmy współpracy pomiędzy

uczestnikami systemu ochrony IK. Dotychczas żadne zinstytucjonalizowane mechanizmy

współpracy pomiędzy właścicielami obiektów istotnych dla bezpieczeństwa państwa nie

istniały. Wdrożenie i funkcjonowanie mechanizmu współpracy pomiędzy uczestnikami OIK

ma stanowić praktyczny przejaw partnerstwa publiczno-prywatnego w tym zakresie. Celami

mechanizmu jest zapewnienie wymiany informacji między sektorem publicznym i prywatnym

dotyczących zagrożeń wobec infrastruktury krytycznej, wsparcie koordynacji działań

w przypadku zniszczenia lub zakłócenia funkcjonowania infrastruktury krytycznej. Istotnym

elementem mechanizmu współpracy jest Forum ochrony infrastruktury krytycznej. Jego

celem jest identyfikacja kluczowych problemów z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej

oraz wypracowywanie propozycji rozwiązań. Uczestnikami forum są przedstawiciele

właścicieli oraz posiadaczy obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej

i administracji publicznej.

Główne działania

 wzmocnienie mechanizmu współpracy poprzez intensyfikację roboczych kontaktów

RCB z przedstawicielami wskazanymi przez właścicieli oraz posiadaczy obiektów,

instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej – tzw. punktami kontaktowymi;

 doskonalenie mechanizmów wymiany informacji i współpracy pomiędzy organami

administracji publicznej, w tym służbami, formacjami i innymi podmiotami

odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo z właścicielami oraz posiadaczami obiektów

i systemów infrastruktury krytycznej;

 robocze kontakty między przedstawicielami administracji publicznej i właścicielami

oraz posiadaczami obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej

ukierunkować na:

- wspieranie koordynacji działań podejmowanych przez administracje publiczną

i właścicieli oraz posiadaczy obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury

krytycznej w przypadku zniszczenia lub zakłócenia funkcjonowania infrastruktury,

- udzielanie wsparcia merytorycznego (na zasadzie doradztwa, szkoleń na rzecz

operatorów) przez podmioty administracji publicznej w zakresie fizycznej

i informatycznej ochrony obiektów (ABW, Policja, BOR) i w zakresie

funkcjonowania wewnętrznych mechanizmów ochrony infrastruktury krytycznej

i zarządzania kryzysowego (RCB),

- udział w ćwiczeniach z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej.

3.1.3. Zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania energetyki jądrowej w Polsce

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Obiekt jądrowy (instalacja, elektrownia, składowisko odpadów promieniotwórczych

i wypalonego paliwa jądrowego, zakład usług cyklu paliwowego, itp.) i zachodzące w nim

procesy oraz otoczenie bliższe i dalsze podlegają wymaganiom bezpieczeństwa jądrowego

i ochrony radiologicznej, ochrony fizycznej i zabezpieczeń.

Pomiędzy ochroną fizyczną obiektów i materiałów jądrowych a bezpieczeństwem jądrowym

i ochroną radiologiczną powinna zachodzić synergia wynikająca ze stosowania

odpowiednich środków: nadzoru i kontroli w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony

radiologicznej, zasad projektowania, budowy rozruchu eksploatacji i likwidacji obiektów

jądrowych, zintegrowanego systemu zarządzania oraz zasad transportu materiałów

jądrowych. Środki te nie powinny kolidować z normami bezpieczeństwa jądrowego. Ochrona

fizyczna obejmuje prewencję kradzieży materiału jądrowego i ryzyka sabotażu. W

odniesieniu do elektrowni jądrowych oznacza zabezpieczenie jej przed uwolnieniami

promieniowania jonizującego, nieautoryzowanym wypływem materiałów jądrowych,

profilaktykę przeciwawaryjną i zmniejszanie skutków awarii. Wymagania bezpieczeństwa

jądrowego w elektrowniach jądrowych uznano za nadrzędne od początku istnienia

komercyjnej energetyki jądrowej, często za ważniejsze od względów ekonomicznych. Zdając

sobie sprawę z zawodności człowieka i z losowych możliwości awarii instalacji i urządzeń

jądrowych, wprowadzono zasadę „obrony w głąb”, według której projektuje się odpowiedni

zapas bezpieczeństwa, buduje z najlepszych materiałów i z zachowaniem najwyższej jakości

typu i wykonania, wprowadza układy zapobiegające niebezpiecznym odchyleniom od

nominalnych parametrów eksploatacyjnych, a w razie wystąpienia takich odchyleń -

zapewnia warunki powstrzymania rozwoju awarii i samoczynnego bezpiecznego wyłączenia

siłowni jądrowej.

Główne działania

 w celu skutecznego wprowadzenia w życie Programu polskiej energetyki jądrowej

należy w pełni implementować akty wykonawcze do ustaw wdrażających program;

 nowelizacja przepisów obowiązującego Prawa atomowego zapewnia priorytet

bezpieczeństwa obiektom jądrowym. W związku z tym należy egzekwować

wykonanie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące po

spełnieniu przez inwestora/operatora wymagań bezpieczeństwa jądrowego, ochrony

radiologicznej, ochrony fizycznej, zabezpieczeń i postępowania awaryjnego,

określonych w rozporządzeniach wykonawczych, odrębnych przepisach

i zezwoleniach wydawanych przez jednostkę sprawującą nadzór jądrowy;

 należy na bieżąco monitorować zmiany związane z rozwiązywaniem problemów

bezpieczeństwa jądrowego, w tym przeprowadzanych przez Komisję Europejską

testów istniejących instalacji jądrowych i odpowiednio aplikować wypływające z nich

wnioski do Programu polskiej energetyki jądrowej;

 kontynuować przekształcenie Państwowej Agencji Atomistyki w zakresie

funkcjonowania polskiej energetyki jądrowej.

3.2.1. Budowa systemu rezerw strategicznych

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

W związku z wejściem w życie ustawy o rezerwach strategicznych

zmianie ulega

klasyfikacja rezerw oraz zasady funkcjonowania systemu rezerw. Nowa ustawa wprowadza

jeden rodzaj rezerw, co powoduje, że dotychczasowe rezerwy mobilizacyjne, służące

realizacji zadań związanych z obronnością i bezpieczeństwem państwa ze szczególnym

uwzględnieniem potrzeb sił zbrojnych oraz stany zastrzeżone do celów mobilizacyjnych nie

będą funkcjonować jako odrębny rodzaj rezerw - staną się rezerwami strategicznymi bez

dedykacji dla poszczególnych resortów.

Główne działania

 kontynuować wdrożenie nowoczesnego systemu rezerw strategicznych opartego na

jednym rodzaju rezerw;

 optymalizowanie systemu rezerw strategicznych będzie ukierunkowane na

zwiększenie jego efektywności, adekwatności, spójności oraz usprawnienia

koordynacji działań.

Instytucją wiodącą dla opracowania Rządowego Programu Rezerw Strategicznych jest Ministerstwo

Gospodarki.

Ad. 3.2. Optymalizacja systemu rezerw strategicznych

naturalnego



Cel 4 Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa

Diagnoza systemu bezpieczeństwa narodowego wskazuje na występowanie licznych

współzależności między bezpieczeństwem narodowym a rozwojem społeczno-

gospodarczym. Jednocześnie prowadzone w tych obszarach działania charakteryzuje często

niedostateczny poziom korelacji i koordynacji, obniżający ich efektywność i spójność. Celem

niniejszej strategii jest zatem zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką

bezpieczeństwa. Zgrupowane wokół tego celu priorytety i kierunki interwencji z jednej strony

przedstawiają działania sektora bezpieczeństwa, a zwłaszcza obronności, na rzecz

wzmacniania realizacji celów polityki rozwoju, z drugiej – pokazują możliwości wykorzystania

potencjału społeczeństwa obywatelskiego na rzecz bezpieczeństwa

Priorytety i kierunki interwencji celu 4 obejmują:

4.1. Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpieczeństwa narodowego

4.1.1. Wzmocnienie relacji między rozwojem regionalnym kraju a polityką obronną

4.1.2. Koordynacja działań i procedur planowania przestrzennego uwzględniających wymagania

obronności i bezpieczeństwa państwa

4.1.3. Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpieczeństwa

4.1.4. Wspieranie ochrony środowiska przez sektor bezpieczeństwa

4.1.5. Wspieranie zatrudnienia i przeciwdziałanie bezrobociu w sektorze bezpieczeństwa

4.1.6. Podnoszenie jakości edukacji sektora bezpieczeństwa oraz integracja szkolnictwa

wyższego sektora bezpieczeństwa z krajowym i europejskim systemem edukacyjnym

4.1.7. Ochrona dziedzictwa narodowego i rozbudowa infrastruktury kultury

4.2. Rozwój społecznego wymiaru bezpieczeństwa narodowego

4.2.1. Budowa obywatelskiego zaplecza Sił Zbrojnych RP

4.2.2. Budowa kapitału społecznego na rzecz bezpieczeństwa

Wskaźniki monitorowania celu 4

Nazwa wskaźnika

Jednostk

a miary

Wartość

w roku

bazowym

2010

Wartoś

ć w

roku

2020

Wartość w

roku

docelowym

2022

Źródło

Wskaźniki kluczowe

Liczba porozumień o współpracy z

partnerami społecznymi zawartych przez

Ministra Obrony Narodowej i

kierowników samodzielnych jednostek

organizacyjnych resortu obrony

narodowej

(kierunek interwencji 4.2.1)

szt.

495

600

Roczna informacja o

współpracy Sił

Zbrojnych RP z

partnerami

społecznymi

Wskaźniki pomocnicze

Liczba przedsięwzięć na rzecz

obronności realizowanych przez

partnerów społecznych, wspieranych

merytorycznie i logistycznie przez

jednostki wojskowe

(kierunek interwencji 4.2.1)

szt.

4478

5000

Roczna informacja o

współpracy Sił

Zbrojnych RP z

partnerami

społecznymi

Liczba zwiedzających muzea wojskowe

(kierunek interwencji 4.1.7)

liczba

269154

350000

370000

Sprawozdania z

działalności

Przedstawione w tej części strategii działania dotyczą styku bezpieczeństwa narodowego i rozwoju społeczno-

gospodarczego, natomiast inne aspekty funkcjonowania wskazanych obszarów rozwoju społeczno-

gospodarczego ujęte są w pozostałych 8 zintegrowanych strategiach rozwoju.

Cel 4

Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa

Nazwa wskaźnika

Jednostk

a miary

Wartość

w roku

bazowym

2010

Wartoś

ć w

roku

2020

Wartość w

roku

docelowym

2022

Źródło

muzeów

nadzorowanych

przez Ministra

Obrony Narodowej

4.1.1. Wzmocnienie relacji między rozwojem regionalnym kraju a polityką obronną

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Dotychczas odczuwalny brak wzajemnego zrozumienia przy uwzględnianiu w rozwoju

regionalnym kraju potrzeb sektora bezpieczeństwa wynikał zarówno z braku stosownych

jednoznacznych uregulowań prawnych w tym zakresie, jak również z braku określenia

wspólnych interesów i relacji. Często potrzeby bezpieczeństwa kraju, w warunkach

lokalnych, mogą być postrzegane jako hamujące rozwój regionu. Dopiero decyzje o likwidacji

garnizonów uświadamiają lokalnym społecznościom jak istotne i pozytywne jest

funkcjonowanie obszarów przeznaczonych na realizację zadań obronności i bezpieczeństwa

państwa. Z drugiej strony, lokalizacja inwestycji obronnych często nie uwzględnia możliwości

jej wpływu na rozwój danego regionu, co może stać się przyczyną konfliktów.

Niewystarczający wydaje się też poziom współpracy na rzecz rewitalizacji i rekultywacji

obszarów powojskowych, które wymagają zintegrowanych wysiłków różnych resortów (m.in.

MON, MRR, MTBiGM, MŚ) i podmiotów administracji publicznej. Prowadzone przez rząd

prace nad zintegrowanymi strategiami rozwoju zmierzają do naprawy tej sytuacji. Krajowa

Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020 Regiony – Miasta – Obszary wiejskie (KSRR)

oraz niniejsza strategia przedstawiają działania zmierzające do zwiększenia koordynacji

polityki obronnej i regionalnej.

Główne działania

 wykonanie ekspertyz dotyczących wzajemnych relacji między rozwojem regionalnym

kraju a polityką obronną (m.in. w zakresie wpływu dyslokacji jednostek wojskowych

na rozwój społeczno-ekonomiczny regionów) oraz wdrożenie wynikających z nich

wniosków

 doprowadzenie do powołania zespołu międzyresortowego odpowiedzialnego za

wypracowanie propozycji w przedmiotowym obszarze oraz wdrożenie jego zaleceń;

 zwiększenie udziału resortu obrony narodowej w procesie przygotowania strategii

rozwoju województw;

 udział przedstawicieli Agencji Mienia Wojskowego w projektowaniu wybranych

kompleksowych programów rewitalizacyjnych.

4.1.2. Koordynacja działań i procedur planowania przestrzennego uwzględniających

wymagania obronności i bezpieczeństwa państwa

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Obszary służące obronności i bezpieczeństwu państwu wymagają, z uwagi na konieczność

zapewnienia właściwych warunków do realizacji zadań obronnych oraz potrzebę

zapewnienia ładu przestrzennego, zintegrowania przestrzeni z nimi związanej z przestrzenią

KSRR proponuje m.in. wsparcie kompleksowych programów rewitalizacyjnych (kierunek działań 2.3.

Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-

gospodarcze).

Ad. 4.1. Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpieczeństwa

narodowego

naturalnego

je otaczającą. Stąd niezbędne jest wyznaczenie w opracowaniach planistycznych z zakresu

zagospodarowania przestrzennego stref buforowych wokół nich, które wymagać będą

odpowiedniego ujęcia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Strefy te

z jednej strony powinny służyć ochronie funkcji obronnych tych obszarów, z drugiej, w miarę

możliwości, wykorzystywać ich cechy do właściwego rozwoju przestrzeni je otaczającej.

Wymaga to odpowiedniej koordynacji działań w zakresie zagospodarowania przestrzennego

pomiędzy właściwymi organami sektora bezpieczeństwa a właściwymi władzami

samorządowymi.

Główne działania

 stworzenie formalno-prawnych warunków do odpowiedniego koordynowania działań

w zakresie planowania przestrzennego na obszarze otaczającym tereny zamknięte

(w tym w obszarze ich stref ochronnych i w związanych z nimi obszarach

ograniczonego użytkowania);

 koordynowanie polityki przestrzennej w taki sposób, aby przy zapewnieniu ochrony

funkcji podstawowej terenów zamkniętych, związanych z realizacją zadań na rzecz

obronności i bezpieczeństwa państwa, jednocześnie wykorzystywać cechy tych

obszarów zamkniętych do celów rozwoju regionu;

 podjęcie działań legislacyjnych mających na celu usprawnienie procedur związanych

z uwzględnianiem potrzeb obronnych państwa, zwłaszcza w zakresie ustanawiania

stref ochronnych terenów zamkniętych oraz lokalizacji inwestycji o znaczeniu

obronnym, m.in. ujmujących odpowiednio koordynację tych działań w procesie

planowania przestrzennego.

4.1.3. Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpieczeństwa

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

W miarę możliwości należy dążyć do wspólnego wykorzystania infrastruktury dla celów

obronności i bezpieczeństwa państwa oraz rozwoju regionu, między innymi poprzez

współużytkowanie lotnisk wojskowych, obiektów sportu i rekreacji czy wspólne inwestycje

środowiskowe, np. oczyszczalnie ścieków.

Główne działania

 wykorzystywanie lotnisk wojskowych lub ich części w celu założenia lub rozbudowy

lokalnego, regionalnego albo krajowego lotniska cywilnego użytku publicznego albo

lądowiska cywilnego, zgodnie z ustawą z dnia 30 maja 1996 r. o gospodarowaniu

niektórymi składnikami mienia Skarbu Państwa oraz o Agencji Mienia

Wojskowego

100

;

 realizacja regulacji zawartych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 15

listopada 2004 r. w sprawie warunków i zasad wykorzystywania lotnisk wojskowych

przez lotnictwo cywilne oraz obowiązków zarządzających tymi lotniskami

101

;

 wdrożenie zapisów ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami

102

;

 integracja infrastrukturalnych sieci wojskowych z cywilnymi, zwłaszcza

wodnokanalizacyjnych;

 dążenie, w miarę możliwości, do wspólnego wykorzystania infrastruktury zarówno dla

celów obronności i bezpieczeństwa państwa, jak również dla regionu, np. obiektów

sportu i rekreacji, kultury.

100

Dz. U. z 2004 r. Nr 163, poz. 1711, z późn. zm.

101

Dz. U. Nr 254, poz. 2552.

102

Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm.

4.1.4. Wspieranie ochrony środowiska przez sektor bezpieczeństwa

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Wspieranie ochrony środowiska i podejmowanie działań na rzecz gospodarki wodnej przez

sektor bezpieczeństwa wynika z konieczności złagodzenia skutków funkcjonowania

infrastruktury tego sektora, a zwłaszcza obiektów wojskowych dla otoczenia. Konieczna jest

kontynuacja działań zmierzających w kierunku maksymalnego wykorzystywania techniki

i rozwiązań proekologicznych oraz spełnienia podstawowych standardów Unii Europejskiej

w obszarze ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, drganiami i wibracjami,

zagospodarowania odpadów, zapewnienia wody pitnej wysokiej jakości, rekultywacji terenów

zdegradowanych, a także zwiększenia zasobów leśnych oraz przeciwdziałania powodziom.

Główne działania

 promowanie rozwiązań proekologicznych w działalności inwestycyjnej MON;

 uczestniczenie w procesie planowania i ustanawiania Europejskiej Sieci Ekologicznej

Natura 2000, a następnie w opracowywaniu planu zadań ochronnych i planu ochrony

dla obszarów Natura 2000;

 uwzględnianie w planowaniu i organizowaniu ćwiczeń wojskowych wymogów ochrony

zwierząt oraz roślin;

 modernizacja baz i stacji paliw płynnych oraz oczyszczalni ścieków użytkowanych

przez SZRP;

 usunięcie i unieszkodliwienie azbestu, zastąpienie substancji zubażających warstwę

ozonową alternatywnymi i bezpiecznymi dla środowiska substancjami.

4.1.5. Wspieranie zatrudnienia i przeciwdziałanie bezrobociu w sektorze

bezpieczeństwa

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Pomoc w zakresie aktywizacji zawodowej, obok innych uprawnień wynikających z tytułu

pełnienia zawodowej służby wojskowej, stanowi istotną przesłankę zwiększającą

atrakcyjność służby wojskowej. Działania te pomagają żołnierzom w przejściu na cywilny

rynek pracy i znacząco zmniejszą ryzyko bierności zawodowej oraz negatywne skutki

płynące z bezrobocia. Jednocześnie w celu zapewnienia Siłom Zbrojnym RP napływu

potrzebnych specjalistów wojsko jako pracodawca, w zmieniającej się sytuacji gospodarczej

kraju, będzie musiało konkurować na rynku pracy z innymi pracodawcami, poprzez

stwarzanie zachęt do podejmowania zatrudnienia w swoich strukturach. Jedną z tych zachęt

może stać się możliwość podnoszenia lub zmiany kwalifikacji zawodowych poprzez pomoc

resortu obrony narodowej w utrzymywaniu aktywności zawodowej w czasie służby i po jej

zakończeniu

103

Główne działania

 objęcie pomocą rekonwersyjną wszystkich żołnierzy zawodowych;

 etapowa realizacja poszczególnych form pomocy rekonwersyjnej od doradztwa

zawodowego, poprzez przekwalifikowanie zawodowe, praktyki zawodowe

i pośrednictwo pracy, aż do zatrudnienia;

 wprowadzenie możliwości korzystania przez żołnierzy służby kontraktowej

z doradztwa zawodowego już po 3 latach służby wojskowej - rozwiązanie to pozwoli

na planowanie indywidualnych ścieżek kariery zawodowej w trakcie służby, co ma

szczególne znaczenie w przypadku posiadania przez żołnierzy specjalności

wojskowych nie mających odpowiedników na rynku cywilnym;

 umożliwienie korzystania z przekwalifikowania zawodowego już na 2 lata przed

planowanym zwolnieniem i 2 lata po zwolnieniu;

103

Niektóre wyżej opisane rozwiązania mogą ulec modyfikacji na skutek zmian w emeryturach mundurowych.

 zastosowanie gradacji finansowej wysokości pomocy w zależności od lat

pozostawania w służbie.

4.1.6. Podnoszenie jakości edukacji sektora bezpieczeństwa oraz integracja

szkolnictwa wyższego sektora bezpieczeństwa z krajowym i europejskim

systemem edukacyjnym

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Misja wyższego szkolnictwa wojskowego obejmuje przygotowanie i stałe podnoszenie

profesjonalizmu wojskowych i cywilnych kadr w celu sprostania współczesnym i przyszłym

wyzwaniom dla bezpieczeństwa krajowego i międzynarodowego, stanowiąc kluczowy element

kształtujący jakość korpusu oficerskiego Sił Zbrojnych RP. Wdrożenie głównych założeń Deklaracji

Bolońskiej włączyło uczelnie wojskowe do krajowej i europejskiej przestrzeni edukacyjnej. Wciąż

jednak cały system szkolnictwa wojskowego, w szczególności obszar szkolenia i doskonalenia

zawodowego szeregowych i podoficerów, nie jest w pełni wpisany w krajowy system edukacji.

Włączenie się resortu obrony narodowej w prace zmierzające do przebudowy krajowego

systemu edukacji opartego na Polskich Ramach Kwalifikacji jest szczególnie istotne dla procesu

rozwoju Sił Zbrojnych RP i oczekiwań kandydatów do służby wojskowej na podwyższanie

w trakcie jej trwania kwalifikacji zawodowych oraz nabywanie nowych umiejętności uznawanych

w środowisku cywilnym, a także certyfikowania umiejętności kadry sektora bezpieczeństwa

zdobytych w sposób niesformalizowany. Dopasowanie kwalifikacji wojskowych do potrzeb rynku

pracy wpłynie na zwiększenie atrakcyjności służby wojskowej oraz poprawi wizerunek żołnierza

rezerwy na rynku pracy i podniesie poziom zaufania do jakości kwalifikacji nadawanych w Siłach

Zbrojnych RP.

Główne działania

 doskonalenie mechanizmów formułowania zadań dydaktycznych w kierunku

zapewnienia precyzyjności i stabilności określania potrzeb wojska oraz zwiększenia

praktycznego wymiaru procesu kształcenia;

 kontynuowanie budowy efektywnego systemu ewaluacji służącego ocenie przez Siły

Zbrojne RP przydatności i skuteczności przyjętych i podejmowanych przez uczelnie

działań dydaktycznych w odniesieniu do założonych i uzgodnionych celów

kształcenia;

 zwiększenie roli uczelni jako eksperckiego i laboratoryjnego zaplecza resortu obrony

narodowej w procesie identyfikacji potrzeb operacyjnych, opracowywania doktryn

dotyczących współczesnego pola walki, a także osiągania nowych zdolności

obronnych;

 podporządkowanie działalności uczelni wojskowych powszechnym regułom

prowadzenia kształcenia, doskonalenia zawodowego oraz badań naukowych,

zgodnych z krajowymi i międzynarodowymi tendencjami, w szczególności z

założeniami Procesu Bolońskiego, w tym dostosowywanie systemu kształcenia do

wymogów Krajowych Ram Kwalifikacji;

 budowanie pozycji wiodących ośrodków naukowych w zakresie techniki i technologii

obronnych oraz obszaru bezpieczeństwa i obronności państwa, ukierunkowanych na

potrzeby gospodarki narodowej, w tym traktowanych priorytetowo potrzeb Sił

Zbrojnych RP;

 zwiększenie aktywności w obszarze międzynarodowej współpracy wojskowej, m.in.

poprzez rozwój oferty dydaktycznej dla cudzoziemców, w tym zwłaszcza żołnierzy,

zarówno w ramach studiów, jak i innych form kształcenia ustawicznego.

4.1.7. Ochrona dziedzictwa narodowego i rozbudowa infrastruktury kultury

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Istotnym elementem kształtowania tożsamości narodowej poprzez działalność muzeów

państwowych i wojskowych jest upowszechnianie tradycji i historii oręża polskiego. Służy

ono zaspakajaniu potrzeby młodego pokolenia do odkrywania korzeni historycznych oraz

uświadamianiu społeczeństwu ciągłości historycznej, pokoleniowej i terytorialnej

Rzeczypospolitej Polskiej. Potrzeba popularyzacji idei obronności w kontekście

profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP oraz wzmożone zainteresowanie historią oręża polskiego i

współczesnymi siłami zbrojnymi, uzasadniają konieczność wdrażania systemowych

rozwiązań dotyczących funkcjonowania muzealnictwa wojskowego, w tym powołania nowych

placówek muzealnych. Tym bardziej, że gromadzone w salach tradycji zbiory o dużym

znaczeniu historycznym charakteryzują się niską dostępnością (są zlokalizowane na

terenach jednostek wojskowych), rozproszeniem, brakiem powszechnej i ogólnopolskiej

informacji o ich zawartości oraz brakiem możliwości ich informatyzacji i prezentacji

ekspozycji w sieci. Konieczne jest zatem podjęcie działań służących konsolidacji zbiorów

historii oręża polskiego oraz ich inwentaryzacji i informatyzacji. Działania te pozwolą na

udostępnienie zbiorów całemu społeczeństwu oraz międzynarodowe upowszechnienie

historii polskiej wojskowości, ułatwią też międzynarodowe kontakty, współpracę i wymianę

eksponatów.

Główne działania

 instytucjonalno-organizacyjna przebudowa systemu muzealnictwa wojskowego

polegającą na wdrażaniu przyjętej w 2009 r. Koncepcji rozwoju muzealnictwa

wojskowego w latach 2009-2018, która przewiduje istnienie Muzeum Wojska

Polskiego, jako głównego ośrodka programowego oraz 3 muzeów rodzajów sił

zbrojnych;

 poprawa stanu infrastruktury muzeów wojskowych;

 tworzenie formalno-prawnych warunków dla pozyskiwania środków finansowych

spoza budżetu MON na działalność statutową i inwestycyjną muzeów;

 rozszerzenie i poprawa jakości ofert edukacyjnych muzeów wojskowych.

4.2.1. Budowa obywatelskiego zaplecza Sił Zbrojnych RP

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Społeczeństwo jest jednym z fundamentalnych zasobów, na którym oparta jest organizacja

bezpieczeństwa narodowego. Podstawę aktywizacji społeczeństwa w dziedzinie obronności

państwa stanowi programowanie, koordynacja i monitorowanie współpracy resortu obrony

narodowej z organizacjami pozarządowymi oraz innymi partnerami społecznymi, w tym

przede wszystkim: szkołami, uczelniami, placówkami muzealnymi, władzami

samorządowymi i organizacjami kościelnymi. Niezbędne jest - szczególnie w warunkach

pełnego uzawodowienia Sił Zbrojnych RP i towarzyszących temu procesowi zjawisk

społecznych - włączanie organizacji pozarządowych oraz innych partnerów społecznych

w wykonywanie zadań na rzecz zdobywania i doskonalenia kompetencji obronnych

wszystkich obywateli.

Główne działania

 wspieranie programowe, organizacyjne i logistyczne działań partnerów społecznych

służących obronności państwa poprzez różne formy pomocy dla sektora

pozarządowego i wyposażenie partnerów społecznych w narzędzia pozwalające na

samodzielne podejmowanie działań w dziedzinie obronności;

Ad. 4.2. Rozwój społecznego wymiaru bezpieczeństwa narodowego

 wzmacnianie aktywności obywatelskiej w procesie edukacji obronnej i patriotycznej,

szczególnie w upowszechnianiu nowoczesnych form edukacji obronnej

społeczeństwa (przygotowanie młodzieży do służby w profesjonalnej armii);

 inspirowanie partnerów społecznych do upowszechniania wiedzy o obywatelskich

powinnościach obronnych;

 utrzymywanie więzi ze środowiskiem kombatantów, weteranów misji poza granicami

kraju i byłych żołnierzy;

 wspieranie udziału stowarzyszeń reprezentujących żołnierzy rezerwy w organizacjach

i przedsięwzięciach międzynarodowych.

Wspieranie procesu edukacji obronnej społeczeństwa powinno odbywać się poprzez

doskonalenie istniejących oraz inicjowanie nowych form współpracy z partnerami

społecznymi, między innymi poprzez:

 zlecanie organizacjom pozarządowym zadań publicznych w sferze obronności

państwa i działalności Sił Zbrojnych RP;

 wspieranie logistyczne partnerów społecznych poprzez nieodpłatne przekazywanie

mienia ruchomego Skarbu Państwa uznanego za zbędne w Siłach Zbrojnych RP;

 udzielanie partnerom społecznym pomocy logistycznej i organizacyjnej w realizacji

przedsięwzięć w dziedzinie obronności;

 zawieranie i realizację porozumień o współpracy z różnymi podmiotami społecznymi,

przede wszystkim z organizacjami pozarządowymi, władzami samorządowymi oraz

szkołami prowadzącymi innowacyjne i rozszerzone programy edukacji dla

bezpieczeństwa;

 prowadzenie nadzoru nad fundacjami, które ze względu na swoje cele statutowe na

rzecz obronności oraz zakres działania Ministra Obrony Narodowej wskazały go jako

„ministra właściwego”.

4.2.2. Budowa kapitału społecznego na rzecz bezpieczeństwa

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Udział organizacji pozarządowych w działaniach związanych z zapewnieniem

bezpieczeństwa narodowego stale rośnie. Administracja rządowa i organy samorządu

terytorialnego mogą wydajniej i efektywniej udzielać szeroko rozumianej pomocy ludności

poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych, jeśli są profesjonalnie wspierane przez

organizacje trzeciego sektora. Skuteczność działania organizacji rządowych (sił zbrojnych,

policji, straży, inspekcji) w dużej mierze zależy od właściwego specjalistycznego wsparcia ze

strony organizacji pozarządowych, które mogą na równi z podmiotami rządowymi nieść

pomoc w różnych dziedzinach bezpieczeństwa narodowego. Organizacje pozarządowe

posiadają szczególne możliwości społecznego monitoringu zagrożeń niemilitarnych,

zwłaszcza w zakresie wykrywania, ostrzegania i alarmowania. Przygotowanie sektora

pozarządowego na wypadek klęsk i katastrof oznacza gotowość do przewidywania,

zapobiegania, łagodzenia i radzenia sobie z efektami zagrożenia czy katastrofy.

Główne działania

 rozwijanie współpracy z organizacjami pozarządowymi na rzecz większego

zaangażowania sektora pozarządowego w działaniach podejmowanych przez organy

administracji publicznej z zakresu bezpieczeństwa narodowego;

 opracowanie wspólnie z sektorem pozarządowym zestawienia potencjalnych

zagrożeń, które mogą wystąpić na terenie działania danej organizacji oraz sposobów

zabezpieczenia się przed nimi.

Cel 5. Tworzenie warunków do rozwoju zintegrowanego systemu

bezpieczeństwa narodowego

Jak wykazano w części diagnostycznej strategii, złożoność i dynamika zmian zachodzących

w środowisku bezpieczeństwa wymuszają potrzebę rozwoju i konsolidacji sfery

bezpieczeństwa narodowego. Obowiązkiem organów władzy publicznej jest tworzenie

prawno-organizacyjnych warunków powodujących, że system bezpieczeństwa narodowego

będzie spójnym, zintegrowanym i sprawnie funkcjonującym mechanizmem. Szczególnie

istotne jest uruchomienie procesów integracyjnych w obszarze kierowania bezpieczeństwem

narodowym, gdyż w jego organizacji i funkcjonowaniu widoczne są mankamenty. Należy

również podjąć wysiłki na rzecz wypracowania spójnych mechanizmów koordynacji i

współpracy podmiotów działających w sferze bezpieczeństwa narodowego oraz zapewnić

ich działaniom odpowiedni poziom bezpieczeństwa informacyjnego i telekomunikacyjnego.

Realizacja celu 5 będzie wymagać ścisłej współpracy najważniejszych organów władzy

wykonawczej w państwie.

Priorytety i kierunki interwencji celu 5 obejmują:

5.1. Doskonalenie systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym

5.1.1. Określenie roli Rządowego Centrum Bezpieczeństwa w systemie bezpieczeństwa

narodowego.

5.1.2. Doskonalenie współdziałania struktur organizacyjnych właściwych do spraw zarządzania

kryzysowego i reagowania obronnego, funkcjonujących w okresie pokoju, kryzysu i wojny

5.2. Zapewnienie mechanizmów koordynacji i współpracy organów, podmiotów i struktur

organizacyjnych systemu bezpieczeństwa narodowego, w tym sił zbrojnych

5.2.1 Działania na rzecz spójności procesów planowania obronnego i zarządzania kryzysowego

5.2.2. Intensyfikacja monitorowania i oceny rozwoju/integracji systemu bezpieczeństwa

narodowego, m.in. poprzez cykliczne strategiczne przeglądy bezpieczeństwa narodowego

5.3. Zapewnienie bezpieczeństwa informacyjnego i telekomunikacyjnego w kontekście

zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego

5.3.1. Podwyższenie stopnia zabezpieczeń zasobów teleinformatycznych administracji publicznej

i państwowej, w tym przed zagrożeniami sieci Internet oraz cyberterroryzmem

5.3.2. Rozwijanie Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe

5.3.3. Rozwijanie Sieci Łączności Rządowej

Wskaźniki monitorowania celu 5

Nazwa wskaźnika

Jedno-

stka

miary

Wartość

w roku

bazowym

2010

Wartość

w roku

2020

Wartość w

roku

docelowym

2022

Źródło

Liczba kanałów informacyjnych

służących Systemowi Reagowania

na Incydenty Komputerowe do

komunikowania się z innymi

organizacjami CERT

(kierunek interwencji 5.3.2)

liczba

Wszystkie

zespoły

reagowania na

obszarze kraju i

współpracujące

poza jego

granicami

Raport o stanie

bezpieczeństwa

sieci

teleinformatycznych

resortu obrony

narodowej

Cel 5

Tworzenie warunków do rozwoju

zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego

5.1.1. Określenie roli Rządowego Centrum Bezpieczeństwa w systemie

bezpieczeństwa narodowego

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Obecnie Rządowe Centrum Bezpieczeństwa realizuje zgodnie z art. 11 ustawy

o zarządzaniu kryzysowym liczne zadania związane z zarządzaniem kryzysowym, w tym

obsługuje Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, Rządowy Zespół Zarządzania

Kryzysowego (RZZK) czy ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Odpowiada również

za planowanie cywilne, koordynuje przygotowanie Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa

narodowego, współdziała z podmiotami, komórkami i jednostkami organizacyjnymi NATO

i UE oraz innych organizacji międzynarodowych odpowiedzialnych za zarządzanie

kryzysowe i ochronę infrastruktury krytycznej, współdziała z Szefem Agencji Bezpieczeństwa

Wewnętrznego w zakresie zapobiegania, przeciwdziałania i usuwania skutków zdarzeń

o charakterze terrorystycznym. Wreszcie informuje Komisję Europejską i państwa

członkowskie Unii Europejskiej o środkach zastosowanych w sytuacji kryzysowej w celu

zabezpieczenia prawidłowego działania publicznej sieci telekomunikacyjnej oraz stacji

nadawczych i odbiorczych używanych do zapewnienia bezpieczeństwa, w zakresie

dotyczącym systemu łączności i sieci teleinformatycznych.

Przy tak licznych zadaniach, przyjęte obecnie rozwiązania organizacyjno-prawne nie

określają precyzyjnie miejsca RCB w strukturze administracji oraz jego roli

w systemie bezpieczeństwa narodowego. Ustawa o zarządzaniu kryzysowym konstytuuje

RCB jako państwową jednostkę budżetową podległą Prezesowi Rady Ministrów

Główne działania

 redefinicja i doprecyzowanie na drodze prawnej roli RCB w systemie bezpieczeństwa

narodowego.

5.1.2. Doskonalenie współdziałania struktur organizacyjnych właściwych do spraw

zarządzania kryzysowego i reagowania obronnego, funkcjonujących w okresie

pokoju, kryzysu i wojny

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

W funkcjonowaniu systemu bezpieczeństwa narodowego zakłada się kompleksowość

i spójność podejmowanych działań w celu skutecznego przeciwstawienia się wszelkim

zagrożeniom i efektywną integrację potencjału militarnego z administracją, gospodarką oraz

społeczeństwem. Ponieważ żaden z elementów systemu bezpieczeństwa narodowego nie

jest zdolny do samodzielnego wykonywania zadań związanych z bezpieczeństwem państwa,

wymaga to współdziałania struktur organizacyjnych właściwych do spraw zarządzania

kryzysowego i reagowania obronnego, funkcjonujących w okresie pokoju, kryzysu i wojny, na

każdym szczeblu kierowania. Zasady współdziałania powinny być precyzyjne, kompleksowe,

ciągłe, elastyczne oraz konsekwentne.

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym wskazała i powołała właściwe podmioty i struktury

organizacyjne szczebla centralnego (rządowego i resortowego) i terenowego

(wojewódzkiego) odpowiedzialne za realizację zadań związanych z zarządzaniem

kryzysowym.

104.

Struktury te muszą funkcjonować i wypełniać powyższe zadania w każdej

zaistniałej sytuacji kryzysowej, w tym w okresie podwyższania gotowości obronnej państwa

oraz w przypadku wprowadzenia odpowiedniego stanu nadzwyczajnego.

W procesie przygotowania funkcjonowania systemu stanowisk kierowania bezpieczeństwem

narodowym, w tym obrony państwa, przyjmuje się, że powołane ustawą o zarządzaniu

104

Problematyka doskonalenia zarządzania kryzysowego jest rozwijana w strategii Sprawne Państwo.

5.1. Doskonalenie systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym

kryzysowym struktury organizacyjne będą wchodziły w skład struktur organizacyjnych

poszczególnych stanowisk kierowania organów administracji publicznej. Jest to zgodne

z zasadą unikania powielania rozwiązań w obszarze kierowania bezpieczeństwem państwa

osobno dla sytuacji kryzysowej oraz dla zewnętrznych zagrożeń bezpieczeństwa państwa.

Istnieje zatem konieczność zwiększenia stopnia zintegrowania funkcjonujących

i planowanych do uruchamiania struktur. Powyższe wymagania dotyczące doskonalenia

współdziałania muszą być podejmowane na szczeblu krajowym, wojewódzkim

i samorządowym.

Główne działania

 należy doskonalić zasady współdziałania w obszarze kierowania bezpieczeństwem

narodowym poprzez przyjmowanie spójnych rozwiązań oraz doskonalenie

mechanizmów współpracy na wszystkich szczeblach organizacyjnych państwa;

 precyzyjne określenie zadań dla wszystkich uczestników oraz ustalenie zasad

zakresu współdziałania w ramach systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym

wymagać będzie przyjęcia uregulowań prawnych.

5.2.1 Działania na rzecz spójności procesów planowania obronnego i zarządzania

kryzysowego

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Zadania i funkcje przypisane RZZK i RCB ustawą o zarządzaniu kryzysowym nie ograniczają

się jedynie do zagadnień związanych z wystąpieniem sytuacji kryzysowej. W myśl zapisów

ustawy zarządzanie kryzysowe jest elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym,

funkcjonującym również w okresie wprowadzenia stanów nadzwyczajnych i w czasie wojny.

Odnosi się to w szczególności do:

- zadań realizowanych w ramach planowania cywilnego, a dotyczących okresu po

wprowadzeniu stanów nadzwyczajnych i w czasie wojny;

- wspierania działań Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych przez pozamilitarne struktury

obronne w czasie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny;

- treści merytorycznych ujmowanych w planach zarządzania kryzysowego, określających

procedury zarządzania kryzysowego w okresie stanów nadzwyczajnych i w czasie

wojny.

Stąd widzi się konieczność zapewnienia spójności funkcjonujących rozwiązań z dziedziny

zarządzania kryzysowego i reagowania obronnego. Powyższe działania powinny dotyczyć

głównie sfery planistycznej, obejmującej planowanie działań w okresie podwyższania

gotowości obronnej państwa oraz w przypadku wprowadzenia stanów nadzwyczajnych.

Konieczne jest wypracowanie wspólnej dla planowania obronnego i zarządzania

kryzysowego metodologii planowania bezpieczeństwa, opartej na jednolitej ocenie zagrożeń

bezpieczeństwa państwa i wspólnych procedurach planistycznych. Ustalenie jednolitych

zasad i procedur planowania bezpieczeństwa narodowego poprawi efektywność kierowania

bezpieczeństwem narodowym oraz zapewni lepsze wykorzystanie sił i środków na potrzeby

bezpieczeństwa i obrony państwa.

Główne działania

 zapewnienie spójności i tożsamości działań zawartych w Planie Reagowania

Obronnego RP, planach operacyjnych użycia Sił Zbrojnych RP, Krajowym Planie

Zarządzania Kryzysowego i przedsięwzięć ujmowanych w Wykazie przedsięwzięć i

procedur systemu zarządzania kryzysowego, a także planach i dokumentach

5.2. Zapewnienie mechanizmów koordynacji i współpracy organów, podmiotów

i struktur organizacyjnych systemu bezpieczeństwa narodowego, w tym sił

zbrojnych

naturalnego

opracowywanych na niższych szczeblach administracji publicznej oraz przez

przedsiębiorców.

5.2.2. Intensyfikacja monitorowania i oceny rozwoju/integracji systemu

bezpieczeństwa narodowego, m.in. poprzez cykliczne strategiczne przeglądy

bezpieczeństwa narodowego

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Zmiany zachodzące we współczesnym środowisku bezpieczeństwa wymuszają potrzebę

kompleksowego spojrzenia na wszystkie jego aspekty, znacznie wykraczające poza

tradycyjne postrzeganie bezpieczeństwa narodowego przez pryzmat obronności. W tym

względzie bardzo przydatnym i coraz częściej stosowanym przez inne państwa narzędziem

jest kompleksowy przegląd bezpieczeństwa narodowego. W Polsce Strategiczny Przegląd

Bezpieczeństwa Narodowego (SPBN)

105

zainicjowany został przez Prezydenta RP w 2010 r.

Celem przeglądu było dokonanie diagnozy oraz prognozy rozwoju sytuacji w kluczowych

obszarach bezpieczeństwa RP w perspektywie wieloletniej. SPBN jest niezbędnym

elementem idei zintegrowanego podejścia do bezpieczeństwa i jako taki powinien być

wykonywany cyklicznie.

W ustawie o zarządzaniu kryzysowym oraz w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie

Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego przewidziano mechanizm cyklicznego

przeglądu bezpieczeństwa narodowego. Jest on realizowany przez ministrów, kierowników

urzędów centralnych oraz wojewodów poprzez sporządzanie nie rzadziej niż raz na dwa lata

Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego. Proces ten koordynuje Rządowe

Centrum Bezpieczeństwa. W Raporcie określa się najważniejsze zagrożenia dla

bezpieczeństwa narodowego oraz kierunki działań służące przeciwdziałaniu tym

zagrożeniom. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego będzie stanowić obok

SPBN podstawę procesu monitorowania i oceny systemu bezpieczeństwa narodowego.

Główne działania

 wyniki SPBN, opracowane w formie Raportu SPBN, będą stanowiły istotną pomoc

w podejmowaniu decyzji związanych z bezpieczeństwem narodowym. Posłużą do

aktualizacji Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP i Strategii rozwoju systemu

bezpieczeństwa narodowego RP;

 na podstawie Raportu SPBN opublikowana zostanie Biała Księga Bezpieczeństwa

Narodowego, która pozwoli na poinformowanie społeczeństwa o aktualnym stanie

bezpieczeństwa oraz o proponowanych kierunkach działań administracji państwowej

w tym zakresie. Ponadto opublikowanie tego dokumentu powinno przyczynić się do

zainicjowania publicznej debaty na temat bezpieczeństwa narodowego RP.

5.3.1. Podwyższenie stopnia zabezpieczeń zasobów teleinformatycznych administracji

publicznej i państwowej, w tym przed zagrożeniami sieci Internet oraz

terroryzmem

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Cyberterroryzm stanowi obecnie jedno z głównych zagrożeń dla bezpieczeństwa

teleinformatycznego państw, w tym Polski. Spowodowane jest to między innymi rosnącą

liczbą użytkowników sieci internetowej, niewielkimi kosztami związanymi

105

Zarządzenie Nr 4 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie

przeprowadzenia Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego.

Ad. 5.3. Zapewnienie bezpieczeństwa informacyjnego i telekomunikacyjnego

w kontekście zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego

naturalnego

z przeprowadzeniem ataku cyberterrorystycznego, a także możliwością zachowania

praktycznie pełnej anonimowości przez odpowiedzialne za niego osoby bądź podmioty.

W celu podwyższenia stopnia zabezpieczeń teleinformatycznych administracji państwowej

przed zagrożeniami z Internetu, konieczne są kompleksowe i skoordynowane działania

wszystkich podmiotów administracji publicznej, które poprzez prowadzenie analizy ryzyka

będą wdrażały zabezpieczenia adekwatne do prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń.

Skoordynowane działania adekwatne do zagrożeń wszystkich podmiotów administracji

pozwolą na radykalne podwyższenie stopnia zabezpieczeń z uwzględnieniem minimalizacji

kosztów. Stosowne działania będą również podejmowane w ramach reagowania na

zagrożenia związane z cyberwywiadem.

Główne działania

 przyjęcie Polityki ochrony cyberprzestrzeni Rzeczypospolitej Polskiej

106

;

 umocnienie mechanizmów koordynacji i współdziałania na poziomie państwa poprzez

działania Komitetu Rady Ministrów ds. Cyfryzacji;

 zwiększenie zasięgu działania systemu ARAKIS.GOV

107

poprzez objęcie wszystkich

urzędów i instytucji państwowych systemem;

 prowadzenie prac naukowych w obszarze reagowania na incydenty komputerowe

w zakresie Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji.

5.3.2. Rozwijanie Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Dynamiczny rozwój sieci teleinformatycznych resortu obrony narodowej o różnych

klauzulach oraz coraz szersze wykorzystywanie ich do przesyłania danych, a także do

dowodzenia i zarządzania, w naturalny sposób spowodował konieczność zagwarantowania

bezpieczeństwa dla funkcjonowania samych sieci, jak i dla przesyłanych w nich informacji.

Dlatego też powołany został – analogicznie jak funkcjonujący dla administracji rządowej w

sferze cywilnej CERT.GOV.PL – System Reagowania na Incydenty Komputerowe MON

108

którego głównym zadaniem jest zapewnienie realizacji i koordynacji procesów zapobiegania,

wykrywania i reagowania na incydenty komputerowe w systemach i sieciach

teleinformatycznych resortu obrony narodowej, a także współpraca w obszarze

przeciwdziałania atakom cybernetycznym z Rządowym Zespołem Reagowania na Incydenty

Komputerowe CERT.GOV.PL oraz CERT-POLSKA.

Wzrost zagrożeń w obszarze cyberprzestrzeni wymaga dostosowywania i ciągłego

rozwijania istniejących struktur systemu reagowania. Dlatego jednym z podstawowych zadań

realizowanych w najbliższych latach będzie kontynuowanie procesu rozbudowy powołanego

w ramach SRnIK zespołu MIL-CERT i pozyskanie nowych kompetencji pozwalających na

realizację zawansowanych technologicznie funkcji, w tym informatyki śledczej i aktywnej

odpowiedzi na ataki cybernetyczne. Będzie się to odbywać w sposób powiązany z rozwojem

Rządowego Zespołu Reagowania na Incydenty Komputerowe oraz budową kompetencji

strategicznej koordynacji w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji, właściwym dla działów

łączność i informatyzacja.

Główne działania

 dalsze rozszerzanie współpracy z innymi zespołami narodowymi i organizacjami

konsolidującymi międzynarodowe struktury CERT, w tym nowo powstałym zespołem

CERT UE;

106

Dokument przyjęty przez Komitet Rady Ministrów ds. Cyfryzacji w dniu 28.11.2012r.

107

ARAKIS (Agregacja, Analiza i Klasyfikacja Incydentów Sieciowych) – pasywny system wczesnego ostrzegania

o zagrożeniach występujących w Internecie.

108

Decyzja Nr 357/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 lipca 2008 r. w sprawie organizacji

i funkcjonowania systemu reagowania na incydenty komputerowe w resorcie obrony narodowej.

 ustanowienie Krajowego Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe

pozwalającego na podjęcie szybkiej reakcji na zagrożenia z sieci Internet;

 posiadanie przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz resort obrony

narodowej silnych, wyposażonych w zaawansowane technologie zespołów

reagowania (w tym zespołów szybkiego reagowania – Rapid Reaction Team)

usprawni realizowanie współpracy międzynarodowej oraz pozwoli osiągnąć nowe

zdolności operacyjne w zakresie zadań reagowania na incydenty bezpieczeństwa

teleinformatycznego oraz dowodzenia i kierowania w cyberprzestrzeni.

5.3.3. Rozwijanie Sieci Łączności Rządowej

Opis problemu i uzasadnienie podjęcia działań

Podmioty zaangażowane w proces kierowania bezpieczeństwem narodowym wymagają

wzmocnionego zabezpieczenia systemów łączności i informatycznego wsparcia. Aby

zapewnić im ochronę informacji przed nieuprawnionym ujawnieniem w trakcie rozmów

telefonicznych i wideokonferencyjnych oraz podczas transmisji danych, w szczególności

przed utratą poufności, dostępności i integralności, rozwijana będzie Sieć Łączności

Rządowej (SŁR). Zapewni ona też łączność pomiędzy upoważnionymi osobami na wypadek

sytuacji kryzysowych.

SŁR spełnia istotną rolę w zapewnieniu łączności wydzielonej dla potrzeb Kancelarii

Prezydenta, Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, administracji rządowej oraz innych

podmiotów, zarówno w działalności bieżącej, jak i w sytuacjach kryzysowych. Jest to sieć

telekomunikacyjna, w ramach której świadczone są usługi telekomunikacyjne, w

szczególności łączności głosowej, wideokonferencji, oparte o transmisję danych i inne usługi

w ramach określanych potrzeb. Swoim zasięgiem funkcjonowania obejmuje miasta

wojewódzkie oraz aglomerację warszawską.

Aktualnie trwa proces realizowanej przez ABW modernizacji i budowy systemu niejawnego

SŁR, co pozwoli na przetwarzanie informacji niejawnych do klauzuli „TAJNE” włącznie.

Ponadto, od 2011 r. nowy system mobilnej łączności niejawnej obejmuje ponad 2000

abonentów (wyposażonych w telefony lub laptopy) i gwarantuje całodobową wydzieloną,

bezpieczną, szyfrowaną łączność pomiędzy najważniejszymi dla funkcjonowania i

bezpieczeństwa państwa osobami - m.in. Prezydentem, Premierem, ministrami, szefami

służb i ich jednostkami terenowymi.

Główne działania

 modernizacja SŁR-N stacjonarnej poprzez zainstalowanie ok. 140 sztuk szyfrujących

aparatów telefonicznych, zarówno w strefie centralnej sieci SŁR, jak i w strefie

wojewódzkiej oraz migrację do nowoczesnej technologii wykorzystywanej w części

mobilnej;

 dalsza rozbudowa części mobilnej systemu niejawnego SŁR-N, m.in. dla

dedykowanych zastosowań MON;

 docelowa migracja SŁR do technologii IP (Protokołu Internetowego).

IV. System realizacji strategii

1. Podmioty odpowiedzialne za wdrożenie i monitorowanie realizacji strategii

oraz jej ocenę

W realizację Strategii rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP 2022

zaangażowane będą wszystkie podmioty odpowiedzialne za umacnianie bezpieczeństwa

narodowego, a w szczególności ministrowie; szefowie urzędów centralnych; wojewodowie;

organy samorządu terytorialnego.

Ponadto przewiduje się uczestnictwo w implementacji strategii Prezydenta Rzeczypospolitej

Polskiej w ramach kompetencji i właściwości wynikających z Konstytucji RP oraz aktów

prawnych powszechnie obowiązujących w zakresie:

 ustanowienia mechanizmów monitorowania bezpieczeństwa państwa oraz rozpatrywania

spraw mających wpływ na stan bezpieczeństwa narodowego i obronności państwa;

 skutecznej promocji bezpieczeństwa i obronności państwa.

Szczególne zadania związane z realizacją strategii zostały przedstawione w tabeli 5.

L.p.

Podmiot

odpowiedzialny

Obszary zadaniowe związane z realizacją strategii

Minister właściwy do

spraw zagranicznych i

spraw członkostwa

Rzeczypospolitej

Polskiej w Unii

Europejskiej

 utrzymywanie stosunków Rzeczypospolitej Polskiej z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi:

o działania na rzecz utrzymania roli Sojuszu Północnoatlantyckiego jako efektywnego sojuszu obronnego;

o działania na rzecz wzmocnienia i rozwoju Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony Unii Europejskiej;

o umacnianie dialogu strategicznego i innych form współpracy z kluczowymi partnerami i sojusznikami RP;

o wspieranie działań na rzecz wzmocnienia roli ONZ w dziedzinie utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego;

o wspieranie działań na rzecz wzmocnienia OBWE jako forum dialogu strategicznego z państwami nie będącymi członkami NATO i UE;

o wspieranie działań na rzecz wzmocnienia mechanizmów nieproliferacji broni masowego rażenia oraz instrumentów kontroli handlu

bronią i technologiami podwójnego zastosowania;

 koordynowanie polityki zagranicznej RP, w tym działalności organów administracji rządowej oraz podległych im jednostek poprzez:

o coroczne opracowywanie, uzgadnianie i wnoszenie do rozpatrzenia przez Radę Ministrów dokumentu rządowego określającego

kierunki i cele polskiej polityki zagranicznej oraz promocji interesów Rzeczypospolitej Polskiej na następny rok, a także

opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów wieloletnich strategii w zakresie spraw zagranicznych;

o opiniowanie pod względem zgodności z dokumentem, o którym mowa wyżej i przedkładanie Prezesowi Rady Ministrów opinii nt.

rocznych i wieloletnich planów współpracy zagranicznej ministrów;

o współuczestniczenie w istotnych dla interesów Rzeczypospolitej Polskiej relacjach międzynarodowych;

 kształtowanie międzynarodowego wizerunku Rzeczypospolitej Polskiej;

 sprawy z zakresu międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju i pomocy humanitarnej;

 udział organów administracji rządowej w pracach organów UE, a w szczególności opracowywanie strategii polityki RP w ramach UE

oraz inicjowanie i opracowywanie dokumentów rządowych związanych z udziałem w pracach UE lub opiniowanie ich pod względem

zgodności z tą strategią.

Minister Obrony

Narodowej

 zapewnienie Siłom Zbrojnym RP warunków doskonalenia zdolności do obrony państwa i wypełniania zobowiązań sojuszniczych oraz

udziału w misjach międzynarodowych;

 doskonalenie procedur udzielania wsparcia organom administracji publicznej przez Siły Zbrojne RP w sytuacjach kryzysowych;

 poprawa strategicznego planowania obronnego;

 dostosowanie struktury organizacyjnej i dowodzenia Sił Zbrojnych RP do wymogów środowiska bezpieczeństwa państwa;

 doskonalenie procedur kierowania i dowodzenia Sił Zbrojnych RP, uwzględniające rozwiązania sojusznicze i międzynarodowe,

charakter potencjalnych działań oraz wykorzystania doświadczeń z działalności sił zbrojnych;

 kontynuacja procesu pozyskiwania i modernizacji uzbrojenia i sprzętu wojskowego z wykorzystaniem krajowego przemysłowego

potencjału obronnego oraz uczestnictwa w programach międzynarodowych;

 doskonalenie systemu eksploatacji sprzętu i uzbrojenia wojskowego oraz jego wycofywania z użytkowania;

 kontynuacja procesu profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP oraz wdrażania nowych rozwiązań funkcjonalno-organizacyjnych dotyczących

zasobów osobowych oraz logistycznych;

 doskonalenie systemu wyższego szkolnictwa wojskowego, podnoszenia poziomu wykształcenia żołnierzy zawodowych i wyszkolenia

wojsk, odpowiadającego potrzebom Sił Zbrojnych RP i osiągania przez nie zdolności obronnych, jednocześnie gwarantujących rozwój

wyższych uczelni wojskowych, ośrodków i centrów szkolenia wojskowego oraz ich kadr naukowo-dydaktycznych;

 koordynacja planowania i realizacji zadań związanych z pozamilitarnymi przygotowaniami obronnymi państwa, w tym przedsięwzięć

zabezpieczających potrzeby sił zbrojnych i wojsk sojuszniczych;

 koordynacja realizacji zadań ujmowanych w Programie Mobilizacji Gospodarki (PMG);

 realizacja przedsięwzięć związanych z tworzeniem Rządowego Programu Rezerw Strategicznych;

 doskonalenie rozwiązań organizacyjnych i funkcjonalnych dotyczących CIMIC i HNS;

Tabela 5. Zestawienie obszarów zadaniowych związanych z realizacją SRSBN RP

L.p.

Podmiot

odpowiedzialny

Obszary zadaniowe związane z realizacją strategii

 poprawa zdolności rozpoznania i ochrony przed zagrożeniami bezpieczeństwa państwa;

 integracja procesów planowania obronnego i zarządzania kryzysowego, poprzez zapewnienie spójności i tożsamości podejmowanych

działań ujmowanych w planach zarządzania kryzysowego oraz w planach operacyjnych funkcjonowania organów administracji

publicznej, planach operacyjnych użycia Sił Zbrojnych RP;

 integracja systemów łączności i informatycznego wsparcia procesu kierowania bezpieczeństwem narodowym oraz wymiany danych;

 budowa resortowego zintegrowanego systemu informatycznego, wspomagającego proces decyzyjny;

 rozwijanie zdolności do reagowania na incydenty komputerowe;

 podejmowanie działań na rzecz koordynacji zamierzeń organizacyjno-dyslokacyjnych Sił Zbrojnych RP z ustaleniami dokumentów

dotyczących: rozwoju regionalnego, planowania i zagospodarowania przestrzennego, ochrony środowiska naturalnego oraz kultury

i ochrony dziedzictwa narodowego, w tym usprawnienia procesu przekazywania władzom administracji samorządowej terenów

i obiektów powojskowych;

 kształtowanie pozytywnego wizerunku i odbioru społecznego spraw dotyczących sił zbrojnych, obronności oraz zacieśniania

współdziałania z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami społecznymi w promocji obronności i działań na rzecz obronności.

Minister właściwy do

spraw wewnętrznych

 wypracowanie i wdrożenia rozwiązań systemowych regulujących obszar ochrony ludności i obrony cywilnej;

 poprawa stanu wsparcia i zabezpieczenia potrzeb Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych przez podległe struktury i jednostki

organizacyjne;

 doskonalenie działań podmiotów i struktur organizacyjnych właściwych do spraw zarządzania kryzysowego i reagowania obronnego do

funkcjonowania w okresie pokoju, kryzysu i w czasie wojny;

 realizacja przedsięwzięć związanych z tworzeniem Rządowego Programu Rezerw Strategicznych.

Minister właściwy do

spraw administracji

publicznej,

informatyzacji,

łączności

 podjęcie działań zmierzających do wdrożenia rekomendacji i ustaleń „Koncepcji organizacji Systemu Łączności na potrzeby

administracji publicznej, systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, bezpieczeństwem i porządkiem publicznym oraz na

potrzeby ratownictwa”;

 doskonalenie zdolności do wsparcia działań Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych, przez podległe struktury i jednostki organizacyjne

oraz przedsiębiorców i operatorów pocztowych, w okresie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny;

 opracowanie Polityki ochrony cyberprzestrzeni Rzeczypospolitej Polskiej;

 rozwijanie Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe.

Minister właściwy do

spraw gospodarki

 wspieranie inicjatyw międzynarodowych dotyczących przemysłu obronnego oraz pozyskiwania i dostaw nowych technologii;

 wdrażanie idei solidarności energetycznej oraz zacieśniania współpracy międzynarodowej w dziedzinie bezpieczeństwa

energetycznego, w tym rozwoju konkurencyjności rynku paliw i energii;

 tworzenie warunków organizacyjnych i funkcjonalnych zapewniających bezpieczeństwo eksploatacji obiektów jądrowych, systemów,

instalacji oraz przechowywania materiałów jądrowych w kontekście realizacji Programu polskiej energetyki jądrowej;

 tworzenie prawnych i organizacyjnych warunków sprzyjających rozwojowi przemysłu obronnego oraz jego monitorowanie;

 zapewnienie efektywnej realizacji zobowiązań offsetowych;

 określenie możliwości zabezpieczenia potrzeb bytowych ludności w zakresie paliw, energii elektrycznej, gazu i węgla oraz

utrzymywania mocy produkcyjnych i remontowych niezbędnych do realizacji zadań wynikających z Programu Mobilizacji Gospodarki;

 opracowanie Rządowego Programu Rezerw Strategicznych.

Minister właściwy do

spraw Skarbu

Państwa

 utrzymanie udziałów Skarbu Państwa w kluczowych spółkach sektora bezpieczeństwa energetycznego, w tym zajmujących się

przesyłem nośników energii;

 uwzględnienie aspektów bezpieczeństwa narodowego w procesach prywatyzacyjnych oraz przekształceń własnościowych

L.p.

Podmiot

odpowiedzialny

Obszary zadaniowe związane z realizacją strategii

w strategicznych sektorach funkcjonowania państwa;

 sprawowanie nadzoru właścicielskiego nad przedsiębiorcami zapewniającymi dostawy nośników energii dla potrzeb przemysłu

i ludności;

 realizacja przedsięwzięć związanych z tworzeniem Rządowego Programu Rezerw Strategicznych.

Minister właściwy do

spraw transportu,

gospodarki morskiej,

budownictwa,

lokalnego planowania

i zagospodarowania

przestrzennego oraz

mieszkalnictwa

 zwiększenie poziomu bezpieczeństwa w transporcie oraz odporności obiektów infrastruktury transportowej na zagrożenia

terrorystyczne;

 poprawa stanu przygotowania i gotowości infrastruktury transportowej państwa,

 przygotowanie środków transportowych dla potrzeb Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych;

 poprawa stanu wsparcia i zabezpieczenia potrzeb Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych przez podległe struktury, jednostki

organizacyjne oraz przedsiębiorców realizujących zadania obronne w okresie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa

i w czasie wojny;

 realizacja przedsięwzięć związanych z tworzeniem Rządowego Programu Rezerw Strategicznych;

 podejmowanie działań na rzecz uwzględniania wymogów obronności i bezpieczeństwa państwa w dokumentach dotyczących

lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego.

Minister właściwy do

spraw rozwoju

regionalnego

 współdziałanie z MON na rzecz uwzględniania wymogów obronności i bezpieczeństwa państwa w dokumentach dotyczących

planowania i zagospodarowania przestrzennego na poziomie krajowym i regionalnym.

Minister właściwy do

spraw zdrowia

 określenie możliwości zabezpieczenia potrzeb medycznych sił zbrojnych i innych jednostek organizacyjnych ministerstw i urzędów,

ujętych w Programie Mobilizacji Gospodarki;

 realizacja przedsięwzięć związanych z tworzeniem Rządowego Programu Rezerw Strategicznych;

 przygotowanie podmiotów leczniczych na potrzeby obronne państwa;

 rozwijanie współpracy z wojskową służbą zdrowia w dziedzinie funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej oraz zarządzania

kryzysowego.

10.

Minister właściwy do

spraw rolnictwa,

rynków rolnych,

rozwoju wsi,

rybołówstwa

 zapewnienie ludności podstaw egzystencji i przetrwania w obszarze: dostępności i bezpieczeństwa żywności, utrzymywania produkcji

rolno-hodowlanej, wzmacniania jej odporności na zagrożenia powodowane katastrofami naturalnymi, klęskami żywiołowymi,

zagrożeniami terrorystycznymi, skażeniami i zakażeniami, kontroli jakości żywności oraz produktów rolno-spożywczych, produkcji

żywności oraz stabilizacji rynków rolnych;

 doskonalenie współpracy z innymi ministrami i organami odpowiedzialnymi za monitorowanie stanu ochrony środowiska naturalnego,

wykrywania zagrożeń dla bezpieczeństwa żywnościowego i bezpieczeństwa żywności w czasie pokoju w sytuacjach kryzysowych oraz

w czasie wojny;

 realizacja przedsięwzięć związanych z tworzeniem Rządowego Programu Rezerw Strategicznych;

 określenie możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb bytowych ludności w zakresie artykułów spożywczych w ramach zadań

wynikających z Programu Mobilizacji Gospodarki.

11.

Minister właściwy do

spraw środowiska i

gospodarki wodnej

 tworzenie formalno-prawnych warunków funkcjonowania obiektów i systemów sektora bezpieczeństwa, uwzględniające wymogi

ochrony środowiska naturalnego, bezpieczeństwa wodnego oraz bezpieczeństwa ekologicznego;

 rozwijanie współpracy z innymi ministrami i organami odpowiedzialnymi za monitorowanie stanu ochrony środowiska naturalnego,

wykrywania skażeń i alarmowania oraz doskonalenia współdziałania odpowiednich struktur i systemów wykonawczych im podległym;

 wsparcie i zabezpieczenie potrzeb Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych przez podległe struktury, jednostki organizacyjne oraz

przedsiębiorców realizujących zadania obronne w okresie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny;

L.p.

Podmiot

odpowiedzialny

Obszary zadaniowe związane z realizacją strategii

 opracowanie Planu Bezpieczeństwa Wodnego Kraju oraz jego wdrożenia i monitoringu.

12.

Minister właściwy do

spraw nauki i

szkolnictwa wyższego

 koordynowanie badań naukowych i prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa poprzez ustalenie strategicznych

programów badań w tym obszarze oraz zarządzania ich realizacją za pośrednictwem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju;

 intensyfikacja działań aktywizujących i wspierających uczestnictwo polskich ośrodków naukowych i przemysłowych

w międzynarodowych programach wojskowych;

 zachęcanie uczelni do działań zmierzających do uwzględnienia w programach i kierunkach studiów problematyki bezpieczeństwa

państwa;

 współdziałanie jednostek organizacyjnych resortu nauki z innymi podmiotami i jednostkami organizacyjnymi w budowie i rozwijaniu

Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe.

13.

Pozostali ministrowie,

kierownicy urzędów

centralnych i innych

państwowych

instytucji oraz

urzędów centralnych

 realizacja zadań związanych z pozamilitarnymi przygotowaniami obronnymi państwa oraz zarządzania kryzysowego;

 planowanie i realizacji zadań ujmowanych w Programie Mobilizacji Gospodarki (PMG);

 doskonalenie rozwiązań organizacyjnych i funkcjonalnych dotyczących CIMIC i HNS;

 poprawa zdolności rozpoznania i ochrony przed zagrożeniami bezpieczeństwa państwa;

 realizacja przedsięwzięć związanych z tworzeniem Rządowego Programu Rezerw Strategicznych.

14.

Szef ABW

 poprawa zdolności rozpoznania i ochrony przed zagrożeniami bezpieczeństwa państwa, w tym zagrożeń terrorystycznych oraz

proliferacji broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia oraz materiałów i technologii podwójnego zastosowania;

 doskonalenie zasad i mechanizmów współpracy z właściwymi podmiotami na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa cybernetycznego;

 rozwijanie Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe;

 realizacja przedsięwzięć związanych z tworzeniem Rządowego Programu Rezerw Strategicznych.

15.

Szef AW

 ochrona przed zagrożeniami zewnętrznymi bezpieczeństwa państwa, w tym zagrożeń międzynarodowego terroryzmu oraz proliferacji

broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia oraz materiałów i technologii podwójnego zastosowania;

 rozpoznanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć i konfliktów oraz miejsc operowania polskich cywilno-

wojskowych kontyngentów;

 doskonalenie zasad i mechanizmów współpracy z właściwymi podmiotami i strukturami na rzecz rozpoznania i wymiany informacji o

zagrożeniach bezpieczeństwa państwa.

16.

Dyrektor RCB

 doskonalenie działań podmiotów i struktur organizacyjnych właściwych do spraw zarządzania kryzysowego i reagowania obronnego

do funkcjonowania w okresie pokoju, kryzysu i w czasie wojny, m. in. poprzez przyjmowanie spójnych rozwiązań oraz mechanizmów

współpracy organów władzy i administracji publicznej i innych podmiotów w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowych

powodowanymi zagrożeniami bezpieczeństwa państwa;

 zapewnienie spójności procesów planowania obronnego i zarządzania kryzysowego, poprawy jakości planowania strategicznego;

 realizacja przedsięwzięć w ramach planowania cywilnego, w szczególności w czasie podwyższania gotowości obronnej państwa

i okresu po wprowadzeniu stanów nadzwyczajnych;

 wdrożenie i aktualizacja, we współpracy z właściwymi ministrami i innymi podmiotami - Narodowego Programu Ochrony infrastruktury

Krytycznej, Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego oraz Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego;

 wdrażanie i doskonalenie mechanizmów implementacyjnych przedsięwzięć i procedur systemu zarządzania kryzysowego

z uwzględnieniem zobowiązań wynikających z członkowstwa w NATO oraz UE;

 zapewnienie spójności i tożsamości podejmowanych działań ujmowanych w planach zarządzania kryzysowego oraz w planach

operacyjnych funkcjonowania organów administracji publicznej, planach operacyjnych użycia Sił Zbrojnych RP w warunkach

L.p.

Podmiot

odpowiedzialny

Obszary zadaniowe związane z realizacją strategii

zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państw i w czasie wojny;

 rozwijanie i usprawnienie mechanizmów wsparcia organów administracji publicznej przez Sił Zbrojnych RP w sytuacjach kryzysowych;

 współpraca z organami i podmiotami krajowymi i międzynarodowymi na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa cybernetycznego;

 realizacja przedsięwzięć w ramach planowania cywilnego, w tym w czasie podwyższania gotowości obronnej państwa i okresie po

wprowadzeniu stanów nadzwyczajnych.

17.

Wojewodowie

 doskonalenie zasad współdziałania wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej funkcjonującej na obszarze

województwa związanych z wykrywaniem, zapobieganiem, monitorowaniem zagrożeń bezpieczeństwa państwa oraz przeciwdziałaniu

i likwidacji skutków w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej.

 koordynowanie przedsięwzięć związanych z przygotowaniami obronnymi na obszarze województwa, w tym doskonalenia procedur

współdziałania organów i struktur administracji rządowej szczebla wojewódzkiego, organów samorządu terytorialnego, przedsiębiorców

oraz innych podmiotów;

 koordynacja planowania i realizacji zadań obronnych związanych z zabezpieczeniem potrzeb sił zbrojnych i wojsk sojuszniczych;

 doskonalenie zasad i procedur wsparcia organów administracji publicznej przez oddziały i pododdziały Sił Zbrojnych RP w przypadku

zaistnienia sytuacji kryzysowych na obszarze województwa;

 zapewnienie uczestnictwa odpowiednich struktur wojewódzkich i samorządowych w ćwiczeniach wojskowych i obronnych z udziałem

Sił Zbrojnych RP organizowanych na terenie województwa;

 uwzględnianie w dokumentach dotyczących: rozwoju regionalnego, planowania i zagospodarowania przestrzennego, ochrony

środowiska naturalnego oraz kultury i ochrony dziedzictwa narodowego potrzeb i wymagań obronności i bezpieczeństwa;

 realizacja przedsięwzięć związanych z tworzeniem Rządowego Programu Rezerw Strategicznych;

 wdrażanie i realizacja zadań związanych z zabezpieczeniem potrzeb bytowych ludności, w tym zaopatrzenia w wodę, ochroną ludności

i obroną cywilną w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej.

18.

Organy samorządu

terytorialnego

 wykrywanie, zapobieganie, monitorowanie zagrożeń bezpieczeństwa państwa na administrowanych obszarach oraz przeciwdziałanie

i likwidacja skutków w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej;

 koordynowanie przedsięwzięć związanych z przygotowaniami obronnymi na administrowanym obszarze;

 wdrażanie i realizacja zadań związanych z zabezpieczeniem potrzeb bytowych ludności, w tym zaopatrzenia w wodę, ochroną ludności

i obroną cywilną w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej;

 uwzględnianie w dokumentach dotyczących: rozwoju regionalnego, planowania i zagospodarowania przestrzennego, ochrony

środowiska naturalnego oraz kultury i ochrony dziedzictwa narodowego potrzeb i wymagań obronności i bezpieczeństwa;

 realizacja zadań obronnych związanych z zabezpieczeniem potrzeb sił zbrojnych i wojsk sojuszniczych.

Źródło: opracowanie własne.

2. Dokumenty wdrożeniowe strategii

Tabela 6. Zestawienie dokumentów wdrożeniowych SRSBN RP.

Lp.

Dokument

Podmiot przyjmujący

dokument,

termin przyjęcia

Cel

operacyjny

Wytyczne Rady Ministrów do programowania

przygotowań obronnych na lata 2013-2022

(projekt)

Rada Ministrów

po przyjęciu SRSBN RP

Główne kierunki rozwoju Sił Zbrojnych

Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich

przygotowań do obrony państwa na lata 2013-

2022

Prezydent RP

8 listopada 2011 r.

Szczegółowe kierunki przebudowy i

modernizacji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej

Polskiej na lata 2013-2018

Prezes Rady Ministrów

25 września 2012 r.

Program Rozwoju Sił Zbrojnych

Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2013-2022

Minister Obrony Narodowej

7 listopada 2012 r.

Program Pozamilitarnych Przygotowań

Obronnych na lata 2013-2022 (projekt)

Prezes Rady Ministrów

I półrocze 2013

Program Mobilizacji Gospodarki na lata 2013-

2022 (projekt)

Rada Ministrów

I połowa 2013 r.

Program Doskonalenia Obrony Cywilnej

2013-2021 (projekt)

Szef Obrony Cywilnej Kraju

2013 r.

Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego

Rada Ministrów

6 marca 2012 r.

Narodowy Program Ochrony Infrastruktury

Krytycznej (projekt)

Rada Ministrów

I półrocze 2013 r.

10.

Rządowy Program Rezerw Strategicznych

(opracowywany na okres 5 lat z możliwością

corocznej aktualizacji) (projekt)

Rada Ministrów

2013 r.

11.

Plan współdziałania jednostek organizacyjnych

wchodzących w skład Jednolitego Krajowego

Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania

Minister Obrony Narodowej

4 maja 2011 r.

12.

Polityka ochrony cyberprzestrzeni

Rzeczypospolitej Polskiej (projekt)

Rada Ministrów

2013 r.

13.

Wieloletni Program Współpracy Rozwojowej

na lata 2012-2015

Rada Ministrów

20 marca 2012

* Z uwagi na swój niejawny charakter dokumenty wdrożeniowe celu 2 będą wyłączone z

rygoru zgodności z wymogami ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

3. Monitorowanie i ocena realizacji strategii, mechanizmy współdziałania

zaangażowanych podmiotów

Koordynatorem wdrażania strategii jest Minister Obrony Narodowej, działający w imieniu

Prezesa Rady Ministrów. Rolą koordynatora jest między innymi coroczne przekazywanie

Ministrowi Rozwoju Regionalnego sprawozdania z wdrażania strategii za rok poprzedni,

stanowiącego wkład do informacji o realizacji celów ŚSRK. Sprawozdanie to będzie

opracowywane w oparciu o informacje nadesłane z resortów, urzędów centralnych i

województw, zaangażowanych we wdrażanie strategii. Wkłady te obejmować będą opis oraz

ocenę działań zrealizowanych w ramach celów szczegółowych i kierunków interwencji

strategii, a także ujętych w dokumentach wdrożeniowych strategii. Pierwsze sprawozdanie z

wdrażania strategii będzie przedstawione w 2014 r.

Źródło: opracowanie własne.

Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP 2022 będzie podlegać

okresowej aktualizacji, co najmniej raz na 4 lata. Podstawę do aktualizacji może stanowić

poważna zmiana w środowisku bezpieczeństwa Polski lub nowe, istotne rozwiązania z

zakresu rozwijania systemu bezpieczeństwa narodowego.

Koordynator będzie się konsultował z innymi podmiotami odpowiedzialnymi za poszczególne

obszary tematyczne, tj. z Szefem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministrem Spraw

Zagranicznych, Ministrem Spraw Wewnętrznych, Ministrem Administracji i Cyfryzacji,

Ministrem Gospodarki, Ministrem Finansów, Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministrem

Środowiska, Ministrem Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministrem Nauki i

Szkolnictwa Wyższego, Ministrem Rozwoju Regionalnego, Ministrem Skarbu Państwa,

Dyrektorem Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, Szefem Agencji Bezpieczeństwa

Wewnętrznego i Agencji Wywiadu. Koordynatorów i współwykonawców celów operacyjnych

SRSBN RP przedstawia poniższy diagram.

Rysunek 4. Zestawienie liderów resortowych wdrażających SRSBN RP.

OBSZAR STRATEGII

Resort

Odpowiedzialny*

Współpraca

(resorty, instytucje)

Cel 1

Kształtowanie stabilnego międzynarodowego

środowiska bezpieczeństwa w wymiarze

regionalnym i globalnym

MSZ

MON, MSW, MAiC, AW

Cel 2

Umocnienie zdolności państwa do obrony

MON

MON, MSW, MAiC, BBN,

ABW, AW, MG, MTBiGM

Cel 3

Rozwój odporności na zagrożenia

bezpieczeństwa narodowego

MSW

MON, MSW, MAiC, MG,

MTBiGM, MSP, RCB, ABW

Cel 4

Zwiększenie integracji polityk publicznych z

polityką bezpieczeństwa

MRR, MSW, MAiC, MG,

MNiSW, MŚ

* - koordynacja prac w danym obszarze,

- prowadzenie sprawozdawczości dla MON i na potrzeby RM (MRR, KKds.PR)

Źródło: opracowanie własne MON

Cel 5

Tworzenie warunków do rozwoju

zintegrowanego systemu bezpieczeństwa

narodowego

MON

MSW, MAiC, MTBiGM,

MNiSW, MSP, RCB,

ABW

MON

Monitorowanie Strategii rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP 2022 będzie

bazować na zawartym w SRSBN RP systemie wskaźników i sprawozdaniach z wdrażania

strategii. Proces ten ukierunkowany będzie na obserwowanie postępu w realizacji celów

strategii pod kątem skuteczności i efektywności wdrażanych interwencji. Wyniki

prowadzonych analiz i wnioski z nich wynikające będą wykorzystywane m.in. do

przygotowywania cyklicznych sprawozdań i informacji przedstawiających stopień realizacji

strategii oraz wyznaczających nowe kierunki działań.

Istotnym elementem oceny realizacji strategii wspomagającej proces oceny realizacji ŚSRK

będzie przygotowywany co trzy lata kompleksowy raport o rozwoju społeczno-

gospodarczym, regionalnym oraz przestrzennym. W zależności od potrzeb, przedstawiony

zostanie raport o realizacji i ewaluacji SRSBN RP.

V. Ramy finansowe strategii

Zgodnie z art. 14d ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki

rozwoju

109

zasady wieloletniego finansowania realizacji polityki rozwoju określają przepisy

o finansach publicznych. W myśl art. 136 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r.

o finansach publicznych

110

ustawa budżetowa może określać - w ramach limitów wydatków

na rok budżetowy - limity wydatków na programy wieloletnie, natomiast ust. 2 stanowi, iż

programy wieloletnie są ustanawiane przez Radę Ministrów w celu realizacji strategii

przyjętych przez Radę Ministrów.

Uchwałą Nr 71 Rady Ministrów z dnia 8 maja 2012 r., opublikowaną w Monitorze Polskim

(poz. 292), został uchwalony Wieloletni Plan Finansowy Państwa na lata 2012-2015 (WPFP).

Zasadnicza rola tego planu w polskim systemie finansów publicznych polega na powiązaniu

kierunków wydatkowania środków budżetowych z celami państwa określonymi w

dokumentach strategicznych. Zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych WPFP

jest dokumentem sporządzanym w układzie obejmującym funkcje państwa.

Zaplanowanie w ramach WPFP wielkości wydatków dla poszczególnych funkcji i określenie

zadań priorytetowych w ramach zadaniowego układu budżetu państwa umożliwia

przełożenie tych kwot lub limitów na poszczególne cele, obszary, bądź programy wynikające

ze strategii rozwojowych. Według propozycji przyporządkowania zadań budżetowych do

docelowych strategii rozwoju, Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP

2022 jest finansowana w ramach dwóch funkcji stałych państwa: funkcji 11.

– bezpieczeństwo zewnętrzne i nienaruszalność granic; funkcji 15. – polityka zagraniczna

111

Tabela 7. Budżet zadaniowy (wg klasyfikacji na 2013 rok) a przyporządkowanie funkcji i zadań

do Strategii rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP 2022

Funkcja

Zadanie

Funkcja 11. Bezpieczeństwo zewnętrzne i nienaruszalność granic

11.1

Utrzymanie i rozwój zdolności operacyjnych SZ RP

11.2

Wsparcie wywiadowcze i kontrwywiadowcze

11.3

Realizacja zobowiązań sojuszniczych i międzynarodowych oraz uczestnictwo

w działaniach na rzecz pokoju i stabilizacji międzynarodowej

11.4

Gotowość struktur administracyjno-gospodarczych kraju do obrony państwa

Funkcja 15. Polityka zagraniczna

15.1

Zapewnianie Polsce sprzyjających warunków rozwoju

15.2

Zapewnianie bezpieczeństwa państwa

15.3

Reprezentowanie i ochrona międzynarodowych interesów RP i jej obywateli za

granicą

15. 4

Kształtowanie międzynarodowego wizerunku RP

15.5

Wspieranie rozwoju demokracji oraz udział we współpracy rozwojowej i

międzynarodowej pomocy humanitarnej

15.6

Kształtowanie i koordynacja polityki zagranicznej

Źródło: opracowanie własne na podstawie: projektu Metodyki planowania i programowania rozwoju Sił

Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2013-2022 (w obszarze funkcji 11) - wg stanu na dzień

23.03.2011 r. ) oraz pisma Ministerstwa Finansów Nr RF-3/199/SJI/2010/307 z 24 maja 2010 r.

109

Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.

110

Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm.

111

Uchwała Nr 71 Rady Ministrów z dnia 8 maja 2012 r. w sprawie aktualizacji Wieloletniego Planu Finansowego

Państwa na lata 2012-2015 (M.P. z 2012 r., poz. 292).

Zgodnie z WPFP, funkcja 11. obejmuje swym zakresem obszar państwa odpowiedzialny za

sprawy obrony państwa oraz Sił Zbrojnych RP, a także udziału Polski w wojskowych

przedsięwzięciach organizacji międzynarodowych oraz w zakresie wywiązywania się ze

zobowiązań militarnych wynikających z umów międzynarodowych.

Finansowanie zadań z zakresu obronności, wynikających ze Strategii rozwoju systemu

bezpieczeństwa narodowego RP 2022, realizowane będzie poprzez wykorzystanie środków

pochodzących z budżetu państwa, wspartych środkami Funduszu Modernizacji Sił

Zbrojnych. Dokumentami realizującymi postanowienia SRSBN RP z podaniem

podstawowych założeń podziału środków na poszczególne cele określone w strategii będą

programy rozwoju, a w szczególności: Program rozwoju SZ RP w latach 2013-2022,

Program Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych na lata 2013-2022 oraz Program

Mobilizacji Gospodarki na lata 2013-2022.

Finansowe ramy dla realizacji powyższych programów określane będą w WPFP na okresy

czteroletnie, corocznie aktualizowane z równoczesnym wydłużeniem o rok horyzontu

planistycznego.

Z kolei w ramach funkcji 15. finansowane jest m.in. reprezentowanie i ochrona interesów

Polski za granicą oraz działania na rzecz światowego pokoju, demokracji i rozwoju na

świecie oraz kształtowania pozytywnego wizerunku Polski na świecie poprzez działania

promocyjne. Równocześnie realizowane są działania w celu koordynacji polityki zagranicznej

Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z prognozami makroekonomicznymi przyjętymi w Strategii Rozwoju Kraju 2020

zakłada się, że zakres publicznych środków finansowych, przeznaczonych na cele

rozwojowe w Strategii rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP wyniosą według

klasyfikacji COFOG 1,2 mld zł. Prognozowane wydatki obejmują jedynie nakłady na B+R.

Natomiast wydatki ujęte w ramach finansowych SRSBN RP obejmują także inne wydatki

przewidziane na realizację kierunków interwencji dotyczących potrzeb obronnych państwa,

na finansowanie których zgodnie z obowiązującym stanem prawnym przeznaczane powinno

być corocznie niemniej niż 1,95 procenta PKB z roku poprzedniego

112

Wysokość nakładów na realizację SRSBN RP w całym okresie realizacyjnym strategii (do

roku 2022) w dużym stopniu uzależniona będzie od rozwoju sytuacji gospodarczej kraju.

112

Ustawa z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP

(Dz. U. 2009 r. Nr 67, poz. 570 z późn. zm.).

Bibliografia

1. Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności, Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju,

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, projekt z 9 listopada 2012 roku.

2. Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne Społeczeństwo, Konkurencyjna Gospodarka,

Sprawne Państwo, dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 25 września 2012

roku, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

3. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, zatwierdzona

przez Prezydenta RP w dniu 13 listopada 2007 roku.

4. Strategia Sprawne Państwo 2020, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, przyjęta

przez Radę Ministrów w dniu 12 lutego 2013 r.

5. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko. Perspektywa 2020 r.,

Ministerstwo Środowiska, Ministerstwo Gospodarki, projekt z dnia 3 grudnia 2012

roku.

6. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony – Miasta – Obszary

wiejskie, dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 13 lipca 2010 roku.

7. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa, dokument przyjęty

przez Radę Ministrów w dniu 25 kwietnia 2012 roku, Ministerstwo Rolnictwa i

Rozwoju Wsi.

8. Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski, dokument przyjęty na posiedzeniu

Rady Ministrów w dniu 27 kwietnia 2009 roku.

9. Koncepcja Strategiczna NATO 2010, przyjęta na szczycie NATO w Lizbonie, w dniu

19 listopada 2010 roku.

10. Bezpieczna Europa w Lepszym Świecie. Strategia Bezpieczeństwa Unii Europejskiej,

przyjęta na spotkaniu szefów rządów w Brukseli, w dniu 12 grudnia 2003 roku.

11. Wytyczne Polityczne do Planowania Obronnego NATO, przyjęte przez ministrów

obrony państw NATO 10 marca 2011 roku.

12. Sojusznicze dyrektywy, standardy, normy obronne, doktryny i koncepcje.

13. Europejska Agenda Cyfrowa Rady Europejskiej [KOM(2010)245].

14. Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego, przyjęty przez Radę Ministrów w dniu

6 marca 2012 roku.

15. Polityka Energetyczna Państwa do 2030 r., dokument przyjęty przez Radę Ministrów

w dniu 10 listopada 2009 r.

16. Koncepcja Zagospodarowania Przestrzennego Kraju 2030, dokument przyjęty przez

Radę Ministrów w dniu 13 grudnia 2011 r.

17. Raport o Stanie Zagospodarowania Przestrzennego Kraju, opracowany w 2007 roku

przez Ministerstwo Budownictwa i przyjęty przez Sejm RP; druk nr 74 z dnia 13

grudnia 2007 roku.

18. Raport POLSKA 2030. Wyzwania Rozwojowe, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów,

Warszawa, lipiec 2009 roku.

19. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego, przyjęty przez Radę Ministrów

w dniu 24 czerwca 2011 roku.

20. Priorytety polskiej polityki zagranicznej 2012-2016, Ministerstwo Spraw

Zagranicznych, dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 27 marca 2012 roku.

21. Cele Sił Zbrojnych NATO dla RP, edycja 2008 rok.

22. Strategia obronności Rzeczypospolitej Polskiej. Strategia sektorowa do Strategii

Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, przyjęta przez Radę

Ministrów w dniu 23 grudnia 2009 roku.

23. Strategia udziału Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w operacjach

międzynarodowych, przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 13 stycznia 2009 roku.

24. Strategia Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce do roku 2013.

25. Strategia konsolidacji i wspierania rozwoju polskiego przemysłu obronnego w latach

2007-2012, przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 31 sierpnia 2007 roku.

26. Strategia Informatyzacji Resortu Obrony Narodowej na lata 2008-2012.

27. Strategia działań resortu obrony narodowej w obszarze badań i technologii

obronnych, przyjęta przez Ministra Obrony Narodowej w dniu 4 lutego 2011 roku.

28. Główne kierunki rozwoju Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich

przygotowań do obrony państwa na lata 2013-2022, wydane w drodze postanowienia

Prezydenta RP w dniu 8 listopada 2011 roku.

29. Ocena pozamilitarnych przygotowań obronnych Rzeczypospolitej Polskiej w 2009

roku, przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 22 września 2010 roku.

30. Raport o stanie obronności Rzeczypospolitej Polskiej w 2008 roku, przyjęty przez

Radę Ministrów w dniu 2 lutego 2010 roku.

31. Raport o stanie obronności Rzeczypospolitej Polskiej w 2010 roku, przyjęty przez

Radę Ministrów w dniu 29 lutego 2012 roku.

32. Raport Strategicznego Przeglądu Obronnego. Profesjonalne Siły Zbrojne

w nowoczesnym państwie, Ministerstwo Obrony Narodowej, Warszawa, kwiecień

2011 roku.

33. Koncepcja osiągania zdolności sieciocentrycznych przez Siły Zbrojne RP, przyjęta

w dniu 28 maja 2009 roku.

34. Koncepcja Sytemu Wykorzystania Doświadczeń w Siłach Zbrojnych RP z dnia 17

czerwca 2009 roku.

35. Koncepcja rozwoju muzealnictwa wojskowego w latach 2009-2018, przyjęta przez

Ministra Obrony Narodowej w dniu 1 września 2009 roku.

36. Koncepcja organizacji Systemu Łączności na potrzeby administracji publicznej,

systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, bezpieczeństwem i porządkiem

publicznym oraz na potrzeby ratownictwa, zaakceptowana przez Prezesa Rady

Ministrów w maju 2008 roku.

37. Jednolity wykaz obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład

infrastruktury krytycznej, przyjęty przez Dyrektora Rządowego Centrum

Bezpieczeństwa w dniu 20 grudnia 2010 roku.

38. Polityka wodna Państwa do roku 2030 z uwzględnieniem etapu 2016, (projekt),

Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Problemy Ocen Środowiskowych, Numer

Specjalny, 2010 rok.

100

Wykaz skrótów

AFS –

(ACO Forces Standards) Standardy Sił Sojuszniczego Dowództwa ds.

Operacji;

AGS –

(Alliance Ground Surveillance) System Rozpoznania Obiektów

Naziemnych z Powietrza;

ARAKIS –

Agregacja, Analiza i Klasyfikacja Incydentów Sieciowych (Projekt

Zespołu CERT, działającego w ramach NASK);

ARM –

Agencja Rezerw Materiałowych;

ATT –

(Arms Trade Treaty) Traktat o handlu bronią;

BMR –

broń masowego rażenia;

BBN –

Biuro Bezpieczeństwa Narodowego;

B+R –

badania i rozwój;

CAI –

(Cooperative Airspace Initiative) Inicjatywa Współpracy w Przestrzeni

Powietrznej;

CBE –

Centrum Bezpieczeństwa Energetycznego NATO;

CBOS –

Centrum Badania Opinii Publicznej;

CSBMs –

(Confidence and Security Building Measures) środki budowy zaufania

i bezpieczeństwa

CERT –

(Computer Emergency Response Team) Zespół Reagowania na

Incydenty Komputerowe;

CFE –

(Conventional Forces in Europe Treaty) Traktat o siłach

konwencjonalnych w Europie;

CIMIC –

(Civil-Military Cooperation) Współpraca Cywilno-Wojskowa;

CMX –

(Crisis Management Exercise) ćwiczenie zarządzania kryzysowego

NATO;

DSRK –

Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju;

DOTMLPFI –

(Doctrine, Organization, Training, Materiel, Leadership, Personnel,

Facilities, Interoperability) doktryny, struktura organizacyjna, szkolenie,

modernizacja techniczna, przywództwo, kształcenie i szkolenie zasobów

ludzkich, infrastruktura oraz interoperacyjność;

EDA –

(European Defence Agency) Europejska Agencja Obrony;

ENSEC COE –

(NATO Center of Excellence for Energy Security) Centrum eksperckie na

rzecz bezpieczeństwa energetycznego NATO;

ESDZ –

Europejska Służba Działań Zewnętrznych;

GW –

Grupa Wyszehradzka;

HLDG –

(High Level Defence Group) Grupa Wysokiego Szczebla ds. Obrony;

HNS –

(Host Nation Support) Wsparcie Państwa-Gospodarza;

IK –

infrastruktura krytyczna;

KPZK –

Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju;

KSRR –

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego;

101

KW NATO –

Kwatera Główna NATO;

KW UE –

Komitet Wojskowy Unii Europejskiej;

MAEA –

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej;

NAEW&C –

(NATO Airborne Early Warning and Control) Natowski komponent

Sił Wczesnego Wykrywania i Naprowadzenia;

NCBiR –

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

NPOIK –

Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej;

NSR –

Narodowe Siły Rezerwowe;

OBWE –

Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie

OIK –

ochrona infrastruktury krytycznej;

PdP –

(Partnership for Peace) Partnerstwo dla Pokoju;

ppo –

przemysłowy potencjał obronny;

PSC –

(Political and Security Committee) Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa;

RCB –

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

RZZK –

Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego;

SAC –

(Strategic Airlift Capability) Zdolność Strategicznego Transportu

Powietrznego;

SALIS –

(Strategic Airlift Interim Solution) Program Strategicznego Transportu

Lotniczego;

SCCG –

(Strategic Cooperation Consultative Group) polsko-amerykańska grupa

konsultacyjna ds. współpracy strategicznej;

SOP –

system obronny państwa;

SPBN –

Strategiczny Przegląd Bezpieczeństwa Narodowego;

SPZOZ –

Samodzielny Publiczny Zakład Ochrony Zdrowia;

SRSBN RP –

Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP 2022;

SRnIK –

System Reagowania na Incydenty Komputerowe;

ŚSRK –

Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju;

STANAG –

(Standardization Argeement) Porozumienie Standaryzacyjne NATO;

TFUE –

Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej;

TP –

Traktat Północnoatlantycki;

UiSW –

uzbrojenie i sprzęt wojskowy;

WE –

Wspólnota Europejska;

WIB –

wojskowe instytuty badawcze;

WKU –

Wojskowa Komenda Uzupełnień;

WPBiO –

Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony UE;

WPFP –

Wieloletni Plan Finansowy Państwa;

WSzW –

Wojewódzki Sztab Wojskowy.